Inleiding 6
DEEL 1 Wat is psychodiagnostiek? 11
1 Diagnostiek: inschatten van mensen 13
1.1 Besliskunde 13
1.2 Correlaties 16
1.3 Fouten in ons beoordelingsvermogen 18
1.4 Remedies tegen beoordelingsfouten 25
Samenvatting 26
2 Kenmerken van en kwaliteitseisen aan diagnostische instrumenten 29
2.1 Drie soorten diagnostische instrumenten 29
2.2 Wat maakt een test een goede test? 30
2.3 COTAN 49
2.4 Goede instrumenten vereisen goede diagnosten 50
Samenvatting 58
DEEL 2 De praktijk: stappen in de diagnostische cyclus 61
3 Intake en probleemanalyse 63
3.1 Diversiteit in soorten intakegesprekken en probleemanalyses 64
3.2 Luisteren: een state of mind 65
3.3 Van luisteren naar analyseren 71
3.4 Afbakenen van de vraagstelling 76
3.5 Operationaliseren van begrippen 78
3.6 Resultaat van de intake: de probleemanalyse 81
Samenvatting 84
4 Contextkennis 87
4.1 Beoordelen: vergelijken met een norm 88
4.2 Competentieprofielen in bedrijven en organisaties 89
4.3 Contextkennis in ggz, onderwijs, opvoeding en zorg 95
4.4 Professionaliteit = diagnostische kennis + contextkennis + X 99
Samenvatting 103
5 Hypothesetoetsend model en instrumentkeuze 105
5.1 Het hypothesetoetsend model (HTM) 106
5.2 De empirische cyclus in de wetenschap 106
5.3 Het hypothesetoetsend model: startpunt in de instrumentkeuze 108
5.4 Instrumenten 110
5.5 Definitieve instrumentkeuze 156
Samenvatting 160
6 Testafname, meting en scoring 163
6.1 De testdag 163
6.2 Keuze normtabellen 165
6.3 Scoren 166
Samenvatting 174
7 Verwerking en interpretatie van onderzoeksgegevens 177
7.1 Interpretatie testgegevens: van vaktaal naar lekentaal 177
7.2 Empirische relaties tussen simpele testscores en de complexe werkelijkheid 180
7.3 De betekenis van enkelvoudige en gecombineerde testuitslagen 183
7.4 Circumplexen en het brainstormdocument: onmisbare hulpmiddelen 186
Samenvatting 190
8 Rapporteren en adviseren 193
8.1 Het psychologische rapport 193
8.2 Het technisch-professionele verslag 194
8.3 Het cliëntverslag/cliëntrapport 195
8.4 Nabespreking en advisering 201
Samenvatting 206
Bijlage: voorbeeld van een cliëntrapport naar aanleiding van een developmentcenter 207
9 Veelgebruikte testen in Nederland 213
9.1 Bevoegdheid met betrekking tot testgebruik 214
9.2 Prestatie Motivatie Test (PMT) 214
9.3 Nederlandse Persoonlijkheidsvragenlijst (NPV) 216
9.4 Wechsler Adult Intelligence Scale, Nederlands. Versie 4 (WAIS-IV-NL) 219
9.5 Differentiële Aanleg Test voor Human Resources Management (DAT voor HRM) 221
9.6 Amsterdamse Beroepen Interessen Vragenlijst (ABIV) 222
9.7 NEO Personality Inventory, versie 3 (NEO-PI-3) 223
9.8 Symptoms Checklist (SCL-90) 225
9.9 Competentie-Belevingsschaal voor Adolescenten (CBSA) 226
9.10 Utrechtse Coping Lijst (UCL) 227
9.11 Utrechtse Burnout Schaal (UBOS) 228
Samenvatting 230
Deel 3 Diagnostiek; politiek, geschiedenis en de keerzijde van testgebruik 233
10 Diagnostiek is meer dan testen afnemen 235
10.1 Vak- of kerncompetenties en beroepsrollen van de toegepast psycholoog 235
10.2 Van problemen naar oplossingen 237
10.3 Diffuse belangen en politieke processen 241
Samenvatting 243
11 De geschiedenis van de psychodiagnostiek 245
11.1 Aanloop naar een systematische diagnostiek 245
11.2 De psychologische test: kind van de industriële revolutie 246
11.3 Pseudowetenschap en psychodiagnostiek 250
Samenvatting 258
12 De keerzijde van testgebruik 261
12.1 Misbruik IQ-testen 261
12.2 De antitestbeweging 263
12.3 De controverse persoon versus situatie 265
12.4 Persoon versus situatie: antwoord van de testpsychologie 268
12.5 Sjoemelsoftware, Teaching to the Test,
de lakei en de koning 269
12.6 Overdiagnoses 274
12.7 Identiteit 276
12.8 Tot besluit 279
Samenvatting 280
Literatuur 281
Register 287
Over de auteur 292
