Voorwoord bij de twintigste druk / v
Lijst van gebruikte afkortingen / xiii
1 Inleiding / 1
1.1 Korte historische schets / 1
1.2 Rechtsgronden / 4
1.3 Civielrechtelijke benadering / 8
1.4 De Successiewet 1956 / 8
2 Het belastbare feit / 15
2.1 Aard van de heffing / 15
2.2 Algemeen / 16
2.3 Ingezetene / 17
2.4 Tijdstip van verkrijging / 23
2.5 Waarde / 26
2.6 De wijze van heffing / 27
3 Verkrijgingen krachtens erfrecht / 29
3.1 Algemeen / 29
3.2 Voorwerp van de verkrijging / 30
3.3 Aftrek van schulden, legaten en lasten – algemeen / 31
3.3.1 Schulden en latente belastingschulden / 31
3.3.2 Legaten / 34
3.3.3 Lasten / 35
3.4 Makingen vrij van belasting / 36
3.5 Huwelijksgoederenregime / 42
3.5.1 Algehele gemeenschap van goederen / 42
3.5.2 Beperkte gemeenschappen / 44
3.5.3 De uitsluiting van iedere gemeenschap zonder enig verrekenbeding / 44
3.5.4 Huwelijkse voorwaarden met een verrekenbeding / 44
3.6 De wettelijke verdeling / 45
3.7 Enkele testamentvormen / 53
3.7.1 De ouderlijke boedelverdeling / 53
3.7.2 Quasi-wettelijke verdeling / 54
3.7.3 Het vruchtgebruiktestament / 55
3.7.4 Het ‘ik-vader-testament’ / 56
3.7.5 Het ik-opa-testament, het turbotestament, het superturbotestament en de tweetrapsmaking / 57
4 Verkrijgingen krachtens schenking of gift / 59
4.1 Schenkingen en andere giften / 59
4.2 De schenking – algemeen / 59
4.2.1 Schuldigerkenning uit vrijgevigheid opeisbaar bij overlijden van de schenker, in de praktijk meestal aangeduid als ‘schenking op papier’ / 61
4.2.2 De herroepelijke schenking / 63
4.2.3 Schenking onder opschortende voorwaarde / 64
4.3 De gift / 65
4.3.1 Koopoptie / 66
4.3.2 Overdracht tegen een te lage waarde / 67
4.3.3 Afstand om niet van het recht van gebruik en bewoning / 71
4.3.4 Aflossing renteloze of laagrentende overbedelingsschulden / 72
4.3.5 Renteloze of laagrentende leningen / 73
4.3.6 Gratis bewoning van een woning / 79
4.3.7 Verblijvingsbeding / 80
4.3.8 Het derdenbeding / 82
4.3.9 Wijziging huwelijksgoederenregime / 83
4.4 Aanspraak vergoeding meerwaarde/verrekenbedingen in samenlevingscontracten / 87
4.5 De natuurlijke verbintenis / 88
5 De fictiebepalingen / 91
5.1 Algemeen / 91
5.2 Afstand van de gemeenschap (art. 6 SW 1956) / 91
5.3 Verrekening betaalde bedragen (art. 7 SW 1956) / 92
5.4 Niet-registergoederen die door de erflater worden bewaard en schuldigerkenningen bij uiterste wil (art. 8 SW 1956) / 93
5.4.1 Niet-registergoederen die door de erflater worden bewaard / 93
5.4.2 Schuldigerkenningen bij uiterste wil / 94
5.4.3 Overig / 94
5.5 Rente over geldvorderingen krachtens erfrecht (art. 9 SW 1956) / 95
5.6 Verblijvings-, verreken-, toedelings- en overnemingsbedingen, schuldigerkenning en kwijtschelding onder voorwaarde van overleving (art. 11 SW 1956) / 101
5.6.1 Firmavermogen / 101
5.6.2 Schenkbelastingfictie / 103
5.6.3 Overeenkomsten tussen echtgenoten en overige partners / 103
5.6.4 Koopoptie en koop met uitgestelde levering / 107
5.6.5 Schuldigerkenning of kwijtschelding onder voorwaarde van overleven / 110
5.7 Omzetting in genotsrechten – algemeen (art. 10 SW 1956) / 115
5.7.1 Aftrek van hetgeen is opgeofferd (art. 7, lid 1, SW 1956) / 120
5.7.2 Verrekening van de bij het aangaan van de rechtshandeling geheven belasting (art. 7, lid 2, SW 1956) / 121
5.7.3 De overdracht door ouders van hun woning aan de kinderen onder voorbehoud van het gebruiksrecht / 123
5.7.4 Verkoop van een goed onder voorbehoud van een periodieke uitkering / 127
5.7.5 Schuldigerkenning van een geldsom opeisbaar bij overlijden van de schuldenaar / 128
5.7.6 Uitzonderingen / 132
5.7.7 Ik-opa-testament / 132
5.7.8 Het turbotestament / 138
5.7.9 Het superturbotestament / 138
5.8 Schenkingen binnen 180 dagen vóór het overlijden en postume schenkingen onder opschortende voorwaarde (art. 12 SW 1956) / 139
5.9 Levensverzekeringen en derdenbedingen – algemeen (art. 13 SW 1956) / 142
5.9.1 Verzekeringsvormen / 143
5.9.2 Verkrijgingen ten gevolge van of na het overlijden / 144
5.9.3 De onttrekkingseis / 146
5.9.4 Overname lopende polis / 151
5.9.5 De benoeming van een commanditaire vennoot / 152
5.9.6 Winstrechten ten behoeve van de nabestaanden / 154
5.9.7 Erflater is zowel verzekerde als verzekeraar / 155
5.10 Waardestijging aandelen door vrijval pensioenverplichting (art. 13a SW 1956) / 155
5.11 Opzegging van een beperkt recht (art. 14 SW 1956) / 156
5.12 Fictiebepaling voor direct opeisbare renteloze of laagrentende geldlening (art. 15 SW 1956) / 157
5.13 Overhevelen van vermogen naar een trust / 158
5.14 Afgezonderd particulier vermogen (art. 16, 17 en 17a SW 1956) / 160
6 Waardering / 163
6.1 Algemeen / 163
6.2 Tweetrapsmaking / 165
6.3 Dertigdagenclausule / 172
6.4 Onroerende zaken, niet zijnde woningen / 173
6.4.1 Woningen (art. 21, lid 5 t/m 10, SW 1956) / 174
6.4.2 Landgoederen / 179
6.5 Periodieke uitkeringen – algemeen / 181
6.5.1 Periodieke uitkeringen voor onbepaalde tijd / 182
6.5.2 Periodieke uitkeringen voor bepaalde tijd / 183
6.5.3 Periodieke uitkeringen tot een jaarlijks onzeker bedrag/periodieke uitkeringen in natura / 184
6.5.4 Overige periodieke uitkeringen / 185
6.5.5 Latente inkomstenbelasting / 185
6.6 Vruchtgebruik – algemeen / 185
6.6.1 Elkaar opvolgend en gezamenlijk vruchtgebruik / 187
6.6.2 Vruchtgebruik bezwaard met lijfrente / 192
6.7 Ondernemingsvermogen / 193
6.7.1 Latente belastingen / 195
6.8 Aandelen / 198
6.9 Vorderingen / 203
6.10 Gedwongen schuldtoerekening / 205
6.11 Inbreng schenkingen / 207
6.12 Uitkeringen ingevolge een polis van levensverzekering / 208
6.13 Lijfrente-uitkeringen / 210
6.14 Levensverzekering met lijfrenteclausule / 211
6.15 Schulden / 212
7 Tarief en vrijstellingen / 213
7.1 Tarief (art. 24 SW 1956) / 213
7.2 Gelijkgestelde regeling (art. 19 SW 1956) / 215
7.3 Verrekening overdrachtsbelasting met schenkbelasting (art. 24, lid 2, SW 1956) / 217
7.3.1 Schenking van een onroerende zaak / 217
7.3.2 Giften door overdracht van onroerende zaken / 218
7.4 Samentelling verkrijgingen (art. 25, 26, 26a, 27 en 28 SW 1956) / 225
7.5 Verwerping van een erfrechtelijke verkrijging en afstand van rechten (art. 30 en 31 SW 1956) / 228
7.5.1 Algemeen / 228
7.5.2 Ongedaanmaking wettelijke verdeling / 229
7.5.3 Verwerping waarbij andere erfgenamen nog geen rechtshandeling hebben gepleegd / 229
7.5.4 Ongelukkige redactie van testamenten / 229
7.5.5 Gewijzigde omstandigheden; (aanpassing van) het testament vergeten / 230
7.5.6 Informele wil / 230
7.5.7 Verwerping door erfgenamen van erflater in een nalatenschap / 231
7.5.8 Afstand door de verwachter / 231
7.5.9 Afstand door de bezwaarde / 233
7.6 Vrijstellingen – algemeen / 234
7.6.1 Vrijstellingen voor de erfbelasting (art. 32 SW 1956) / 234
7.6.2 Vrijstellingen voor de schenkbelasting (art. 33 SW 1956) / 247
7.6.3 Tijdelijk verruimde vrijstelling schenkbelasting (art. 33a SW 1956) / 255
7.7 Pensioenimputatie (art. 32, lid 2, SW 1956) / 255
7.8 Bedrijfsopvolgingsregeling Successiewet 1956 (hoofdstuk IIIA) / 257
7.8.1 Inleiding / 257
7.8.2 De regeling op hoofdlijnen / 257
7.8.3 Gelijke behandeling / 259
7.8.4 De waarde van het ondernemingsvermogen / 261
7.8.5 Aan welke voorwaarden moet worden voldaan? / 263
7.8.6 De voorwaarden ten aanzien van de erflater of schenker / 263
7.8.7 De voorwaarden ten aanzien van het object van de verkrijging / 265
7.8.8 De voorwaarden ten aanzien van de verkrijger / 273
7.8.9 Nadere verdeling van de nalatenschap / 276
7.8.10 Verdeling huwelijksgoederengemeenschap / 276
7.8.11 Bedrijfsopvolgingsregeling en uitoefening wilsrechten / 277
7.8.12 Verkoop onderneming en kwijtschelding koopsom / 277
7.8.13 Enkele toepassingen / 278
8 Internationale aspecten / 289
8.1 Door andere landen gehanteerde aanknopingspunten voor heffing / 289
8.2 Voorbeelden van internationale dubbele belasting / 290
8.3 Regelingen ter voorkoming van internationale dubbele belasting / 291
8.3.1 Door Nederland gesloten verdragen / 291
8.3.2 De Belastingregeling voor het Koninkrijk en de Belastingregeling voor Nederland / 292
8.3.2.1 De Belastingregeling voor het Koninkrijk / 293
8.3.2.2 De Belastingregeling voor Nederland / 293
8.3.3 Het Besluit voorkoming dubbele belasting 2001 / 294
8.3.3.1 Algemeen / 294
8.3.3.2 Vermindering bij in Nederland wonende erflater (art. 47 BvdB 2001) / 295
8.3.3.3 Vermindering bij fictief in Nederland wonende erflater (art. 48 BvdB 2001) / 296
8.3.3.4 Buitenlandse gelijksoortige belasting als boedelschuld (art. 49 BvdB 2001) / 297
8.3.3.5 Vermindering per verkrijger (art. 50 BvdB 2001) / 298
8.3.3.6 Overeenkomstige toepassing voor de schenkbelasting (art. 51 BvdB 2001) / 299
8.3.3.7 Vermindering bij schenking onder opschortende voorwaarde / 299
8.3.3.8 Vermindering in verband met toerekening van een APV / 300
8.4 Europese ontwikkelingen / 300
8.4.1 De Erfrechtverordening / 301
8.4.2 De Aanbeveling van de Europese Commissie / 302
8.4.3 Ontwikkelingen op het gebied van de Europese rechtspraak / 305
9 Formele bepalingen / 309
9.1 Algemeen / 309
9.2 De wijze van heffing / 309
9.2.1 De aangifte voor de aanslagbelastingen / 309
9.2.2 De aanslag / 313
9.2.3 De navorderingsaanslag / 315
9.2.4 Belastingrente / 317
9.3 Rechtsmiddelen – algemeen / 318
9.3.1 Bezwaar / 319
9.3.2 Beroep bij de rechtbank / 321
9.3.3 Beroep bij het gerechtshof / 322
9.3.4 Cassatie / 323
9.4 Betaling / 324
9.5 Uitstel van betaling / 325
9.6 Uitstel van betaling bij verkrijging van ondernemingsvermogen/aanmerkelijkbelangaandelen / 326
9.6.1 Uitstel van betaling vanaf 1 januari 2010 / 326
9.6.2 Uitstel van betaling en kwijtschelding van het verschuldigde recht tot 1 januari 2010 / 326
9.7 Aansprakelijkheid voor de belastingschuld / 326
9.8 Kwijtschelding / 328
9.9 Hardheidsclausule / 328
9.10 Verjaring / 331
Bijlage 1 Civielrechtelijke trefwoorden / 333
Bijlage 2a Aangifte Erfbelasting 2015 / 345
Bijlage 2b Aangifte Schenkbelasting 2015 / 401
Bijlage 3a Successiewet 1956 / 415
Bijlage 3b Overgangsrecht Successiewet 1956 / 449
Bijlage 3c Overgangsrecht Belastingplan 2014 / 451
Bijlage 3d Uitvoeringsbesluit Successiewet 1956 / 453
Bijlage 3e Uitvoeringsregeling schenk- en erfbelasting / 463
Trefwoordenregister / 471
Jurisprudentieregister / 483
Aanschrijvingenregister / 493
Wetsartikelenregister / 495
