

Leon Verstappen is sinds 1 december 1998 hoogleraar privaatrecht, in het bijzonder notarieel recht, verbonden aan de Vakgroep Privaatrecht en Notarieel Recht van de Rijksuniversiteit Groningen.
Meer over Leon VerstappenBoek 5 BW van de toekomst
Over vernieuwingen in het zakenrecht
Paperback Nederlands 2016 9789012397346Samenvatting
Boek 5 BW verschaft de fundamenten van ons zakenrecht: de zakelijke rechten. In Nederland geldt de numerus clausus: justitiabelen kunnen buiten de in de wet geregelde zakelijke rechten geen nieuwe in het leven roepen. De gebondenheid aan de zakelijke rechten die ons BW verschaft, schept een extra verantwoordelijkheid van de wetgever om het zakenrecht ook bij de tijd te houden.
Hoewel Boek 5 BW betrekkelijk recent is ingevoerd, leeft in de praktijk de behoefte om het op diverse onderdelen flexibeler te maken, zodat het beter beantwoordt aan de behoeften in de praktijk. Zo bestaat behoefte aan kwalitatief lidmaatschap van beheersverenigingen om gemeenschappelijk beheer van onroerende zaken beter te kunnen regelen. Ook zijn sommige leerstukken aan heroverweging toe, zoals natrekking, vermenging of zaaksvorming. Het rechtsverlies dat ook een gevolg is van deze originaire wijzen van rechtsverkrijging, komt meestal voor rekening van de toeleverancier die een eigendomsvoorbehoud heeft gemaakt. Is dat wenselijk uit oogpunt van een rechtvaardige rechtsbedeling? Nieuwe ontwikkelingen in het bouwen en in de techniek maken dat oude leerstukken in het recht moeten worden aangepast of dat nieuwe rechtsfiguren moeten worden ontwikkeld. Denk aan de wenselijkheid van een coherentere regeling van erfpacht en opstal, aan het ontbreken van een goede regeling voor meervoudig ruimte gebruik en drijvend wonen, alsmede aan de vraag naar de goederenrechtelijke status van een digitale inhoud. Maar ook de wettelijke regelingen van sommige bestaande rechtsfiguren, zoals mandeligheid, erfdienstbaarheden en appartementsrechten behoeven aanpassing om deze breder en beter toepasbaar te maken.
In deze zeven preadviezen, geschreven door achttien deskundigen, worden voor alle titels van Boek 5 BW concrete voorstellen tot verbetering en flexibilisering gedaan. Zij zijn bedoeld als eerste aanzet tot gedachtevorming over een mogelijke renovatie van Boek 5 BW. De eindredactie van deze preadviezen is verzorgd door prof. mr. L.C.A. Verstappen.
Lezersrecensies
Geef uw waardering
Inhoudsopgave
I Algemene inleiding 15
Prof. mr. L.C.A. Verstappen
II Eigendom in het algemeen; eigendom van digitale inhoud (titel 1)
Over digitale inhoud als zaak 23
Prof. mr. J.H.M. van Erp en mr. W. Loof
1 Inleiding 23
2 Rechtsobjecten op het eerste niveau; probleemstelling 26
2.1 Eigendom van zaken 27
2.2 Objecten van intellectuele eigendomsrechten 29
2.3 Digitale inhoud 29
3 Problematiek rond digitale inhoud 33
3.1 Anglo-Amerikaans recht 34
3.2 UsedSoft en Nintendo v. PC Box 39
3.3 Beeldbrigade en Tom Kabinet 41
3.4 Weens Koopverdrag 43
3.5 Andere vormen van digitale dienstverlening 47
3.6 Derdenwerking van licenties 50
4 Eigendom van digitale ‘zaken’ 52
4.1 Een rechtsvergelijkende notitie 52
4.2 Gebruiker versus auteursrechthebbende; digitale
inhoud als zaak 58
5 Aanbeveling 62
III Eigendom van roerende zaken, met name originaire wijzen van eigendomsverkrijging
(titels 1 en 2)
Een pleidooi voor meer continuïteit in het goederenrecht 65
Mr. E.F. Verheul en prof. mr. F.M.J. Verstijlen
1 Inleiding: karakterisering van ons goederenrecht en vraagstelling 65
2 Relevante beginselen van goederenrecht 68
2.1 Het individualiseringsbeginsel 68
2.2 Het eenheidsbeginsel 73
2.3 Het publiciteitsbeginsel 77
3 Afbakening natrekking, vermenging en zaaksvorming 80
4 Natrekking 82
4.1 De hoofdlijnen van art. 5:14 BW 82
4.2 ‘Eigendomsovergang’ van de nagetrokken zaak 83
4.3 Wat is de hoofdzaak? 98
4.4 Natrekking zonder hoofdzaak 100
5 Vermenging 101
5.1 Vermenging: als natrekking 101
5.2 Ruimte voor partijautonomie 102
5.3 Wat is de hoofdzaak? 102
5.4 Afbakening oneigenlijke vermenging 103
5.5 Oneigenlijke vermenging 103
6 Zaaksvorming 116
6.1 Art. 5:16 BW 116
6.2 Afbakening lid 1 en 2 116
6.3 Dwingendrechtelijke karakter 118
6.4 Afwijking door middel van zaaksvormingsclausules 119
6.5 De ruimte voor partijautonomie in het Draft
Common Frame of Reference 126
6.6 De belangen van de eigenaar en de zaaksvormer afgewogen 130
7 Het lot van beperkte rechten 133
7.1 De regel uit Zalco III 133
7.2 Het BGB en het Draft Common Frame of Reference 134
7.3 Het doortrekken van de hiervoor voorgestelde regel 135
8 Tot slot 139
IV Eigendom van onroerende zaken, met name natrekking (titels 1 en 3)
Flexibele eigendomsverhoudingen in het vastgoedrecht 145
Mr. A.J. Mes, prof. mr. H.D. Ploeger en mr. B.A.M. Janssen
1 Inleiding 145
1.1 Opbouw van het preadvies, rolverdeling en suggesties
vanuit de notariële praktijk 145
1.2 Uitgangspunten met oude wortels 146
1.3 Is de huidige titel 3 Boek 5 BW toekomstbestendig? 150
1.4 Titel 3 Boek 5 BW anno 2050 151
1.5 Pragmatisme versus dogmatisme 152
1.6 Aard van dit preadvies 153
2 Selectie van de probleemvelden 153
2.1 Algemeen 153
2.2 Circulaire economie in het licht van Boek 5 BW 154
2.3 Meervoudig ruimtegebruik 155
2.4 Drijvende opstallen 156
2.5 Gebruik van de ondergrond voor kabels, leidingen
en/of WKO-installaties 157
2.6 Overkoepelende problematiek 157
3 Circulaire economie in het licht van Boek 5 BW 158
3.1 Probleemschets van circulaire economie in het licht
van Boek 5 BW 158
3.2 Analyse van het probleem 159
3.3 Oplossing voor het probleem 162
4 Meervoudig ruimtegebruik 167
4.1 Probleemschets meervoudig ruimtegebruik 167
4.2 Analyse problematiek meervoudig ruimtegebruik 169
4.3 Oplossing voor problematiek meervoudig ruimtegebruik
174
5 Drijvende opstallen 183
5.1 Inleiding 183
5.2 Probleemschets 183
5.3 Oplossingsrichtingen 187
5.4 Voorstel introductie drijvende registergoederen 191
6 Eigendom en gebruik van de ondergrond voor netwerken en/of WKO-systemen 194
6.1 Probleemschets eigendom en gebruik van de
ondergrond voor netwerken en/of WKO-systemen 194
6.2 Analyse van het probleem 196
6.3 Oplossingen voor de gesignaleerde problemen 201
7 Nabeschouwing 215
7.1 Conclusies en aanbevelingen 215
7.2 Herbezinning op het klassieke eigendomsbegrip:
dematerialisering van eigendom 216
V Burenrecht, mandeligheid en erfdienstbaarheden (titels 4, 5 en 6)
Flexibele regelingen die meer mogelijk maken 219
Mr. N.C. van Oostrom-Streep, prof. mr. L.C.A. Verstappen en mr. L.P.W. van Vliet
1 Inleiding 219
2 Burenrecht 220
2.1 Inleiding 220
2.2 Terminologie 222
2.3 Toepasselijkheid regels burenrecht op gerechtigden/ niet-eigenaars 223
2.4 Verjaring 225
2.5 Toestemming 232
2.6 Verhouding tot publiekrecht 233
2.7 Hinder en misbruik van bevoegdheid; recht op licht, lucht en uitzicht? 235
2.8 Beplantingen bij erfgrens 239
2.9 Grensafscheiding 241
2.10 Grens onder niet bevaarbaar stromend water 242
2.11 Grensoverschrijdende gebouwen of werken 243
2.12 Noodleiding 244
3 Mandeligheid (titel 5) 245
3.1 Inleiding 245
3.2 De mandeligheid als bijzondere vorm van gemeenschap 247
3.3 Contractuele mandeligheid; dubbele eigendomseis 249
3.4 Gevolgen beperkte uitleg wettelijke toepassingsmogelijkheden contractuele mandeligheid 251
3.5 Voorstel voor een nieuwe regeling van de contractuele mandeligheid 253
3.6 Beheer 257
3.7 Overdracht aandeel 258
3.8 Hypotheekrecht 259
3.9 Einde wettelijke mandeligheid 261
4 Erfdienstbaarheden (titel 6) 263
4.1 Inleiding 263
4.2 Vestiging en vermenging 265
4.3 De inhoud 269
4.4 De mogelijkheden onder Duits recht 276
4.5 De Nederlandse grondrente 279
4.6 De Duitse Reallast en de Zwitserse Grundlast 281
4.7 Voorbeelden van een Reallast 284
4.8 Wijziging/opheffing/verlegging 286
4.9 Kenbaarheid oude erfdienstbaarheden 292
5 Conclusie 294
VI Erfpacht en opstal (titels 7 en 8)
If it ain’t broke, don’t fix it 297
Prof. mr. S.E. Bartels, prof. dr. V. Sagaert, mr. V. Tweehuysen en mr. F.J. Vonck
1 Inleiding 297
2 De opzet van dit preadvies en wat we niet bespreken 298
3 Het bestaan van het opstalrecht naast het erfpachtrecht 299
3.1 Algemeen 299
3.2 Samenvoeging erfpacht en opstal tot één beperkt recht? 302
3.3 Eigendomsverlies erfverpachters niet in strijd met art. 1 EP 306
3.4 Wetswijziging geboden? 307
3.5 Erfpacht naast opstal in het Belgische recht 308
4 Afscheid van de ‘constructie-Beekhuis’? 310
4.1 Algemeen 310
4.2 Herkomst en rechtvaardiging van de constructie-Beekhuis 312
4.3 Bezwaren tegen de constructie-Beekhuis 316
4.4 Wetswijziging geboden? 320
4.5 Stapeling in het Belgische recht 322
5 Rangwisseling 325
5.1 Algemeen 325
5.2 Boek 5-rechten kunnen naast elkaar bestaan zonder dat van een rangorde sprake is 327
5.3 Enkele gevallen van ‘rangwisseling’ 328
6 Het afhankelijke opstalrecht 330
6.1 Algemeen 330
6.2 Het gebruik van afhankelijke en aanvullende opstalrechten 330
6.3 Wanneer is een opstalrecht afhankelijk? 331
6.4 De toegevoegde waarde van het afhankelijke opstalrecht 334
6.5 Afhankelijk opstalrecht naar Belgisch recht 337
7 Opzegging 338
7.1 Algemeen 338
7.2 Verhouding tussen opzegging wegens tekortschieten en om andere redenen 339
7.3 Waardevergoeding en betekening van de opzegging 341
7.4 Doen blijken van het einde van de erfpacht (art. 5:98 BW) 344
7.5 Opzegging van de erfpacht naar Belgisch recht 347
8 Samenvatting 348
VII Appartementsrecht
Een rechtsgebied in ontwikkeling 351
Mr. B. Akkermans, prof. mr. R.F.H. Mertens en mr. M.C.E. van der Vleuten
1 Inleiding en verantwoording 351
2 VvE’s en Boek 2 BW (verenigingsrechtelijke aspecten) 355
2.1 Flexibilisering van statutenwijziging 355
2.2 Administratieplicht in kleine VvE’s 362
2.3 Kascommissie 369
2.4 Waarborgen bij ondersplitsingen 374
2.5 Faillissement van de VvE/toepasselijkheid art. 2:19a lid 2 BW/art. 2:22a BW 382
2.6 Elektronisch en/of voorafgaand aan de vergadering stemmen 384
2.7 Stortingsplicht reservefonds 387
2.8 Inzagerecht 391
3 Praktische problemen 395
3.1 Mogelijkheid tot het vestigen van een recht van opstalof erfpacht op gemeenschappelijke gedeelten of rangwisseling? 395
3.2 Ingebruikgeving van gemeenschappelijke gedeelten 397
3.3 Instemming van de erfpachter met wijziging van de akte van splitsing 400
3.4 Procederen in appartementsrechtelijke geschillen 402
3.5 Verbod op het aangaan van langlopende verplichtingen 406
4 Gemengde complexen 411
4.1 De positie van huurders in een VvE 411
4.2 De positie van de grooteigenaar in een VvE 421
5 Toekomst 426
5.1 Flexibiliteit van het appartementsrecht, is en blijft deze voldoende? 426
5.2 Verdiepingseigendom als alternatief voor splitsing in appartementsrechten 428
5.3 Maatschappelijke en internationale ontwikkelingen 432
VIII Grondgebonden lidmaatschap van een beheersvereniging (titels 5 en 9)
Een nieuwe regeling voor terreinbeheer 435
Prof. mr. A.A. van Velten
1 Inleiding 435
2 Uitgangspunten van de voorgestelde wettelijke regeling 437
3 Proeve van een ontwerp-titel voor Terreinbeheer 439
4 Toelichting 444
4.1 Algemeen 444
4.2 De beheersvereniging 445
4.3 Het te beheren grondgebied 446
4.4 De overeenkomst 447
4.5 Rechten van de leden/eigenaren 448
4.6 Verplichtingen van de leden/eigenaren 449
5 Bedrijveninvesteringszones 450
6 Rechtsvergelijkende notities 450
7 Samenvatting en conclusie 451
Rubrieken
- Advisering
- Algemeen management
- Coaching en trainen
- Communicatie en media
- Economie
- Financieel management
- Inkoop en logistiek
- Internet en social media
- IT-management / ICT
- Juridisch
- Leiderschap
- Marketing
- Mens en maatschappij
- Non-profit
- Ondernemen
- Organisatiekunde
- Personal finance
- Personeelsmanagement
- Persoonlijke effectiviteit
- Projectmanagement
- Psychologie
- Reclame en verkoop
- Strategisch management
- Verandermanagement
- Werk en loopbaan