De deelnemingsvrijstelling in de Wet op de vennootschapsbelasting 1969

Voorwoord en inleiding / V

Deel A De deelnemingsvrijstelling / 1

Hoofdstuk 1
Historisch overzicht / 3
1.1 1893-1941 / 3
1.2 1942-1969 / 4
1.3 1970-1990 / 5
1.4 1991-2003 / 5
1.5 2004-2009 / 6
1.6 Vanaf 2010 / 7

Hoofdstuk 2
Moederzijde / 9
2.1 Inleiding / 9
2.1.1 De juridische eigenaar van aandelen / 9
2.1.2 De economische eigenaar van aandelen / 9
2.1.3 De houder van een ‘calloptie’ op aandelen / 10
2.1.4 De vruchtgebruiker / 11
2.1.5 De pandhouder / 13
2.1.6 De houder van een ‘hybride’ vordering / 14
2.1.7 Uit- en inlenen van aandelen (‘security lending’) / 15
2.2 Binnenlandse belastingplichtigen / 15
2.2.1 Coöperaties / 15
2.2.2 Open commanditaire vennootschap (OCV) / 16
2.2.3 Fondsen voor gemene rekening / 16
2.2.4 Fiscale beleggingsinstelling geen recht op deelnemingsvrijstelling / 16
2.2.5 Buitenlandse belastingplichtigen / 17

Hoofdstuk 3
Dochterzijde / 19
3.1 Inleiding / 19
3.2 Vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal / 19
3.2.1 Coöperatie / 21
3.2.2 Open fondsen voor gemene rekening / 22
3.2.3 Open commanditaire vennootschap (OCV) / 22
3.2.4 Onderlinge waarborgmaatschappij en belastingplichtige vereniging / 23
3.2.5 Winstbewijzen / 24
3.2.6 ‘Hybride’ schuldvorderingen / 24
3.2.7 Fiscale beleggingsinstelling / 25
3.3 Het 5%-criterium gerelateerd aan het nominaal gestorte kapitaal / 25
3.3.1 Nominaal gestort kapitaal / 25
3.3.2 5%-criterium / 27
3.4 De voorraaddochter (dienstverlening) / 30
3.5 Dochter als tussenmaatschappij / 32

Hoofdstuk 4
De Beleggingsdeelneming / 33
4.1 Beknopt historisch overzicht / 33
4.1.1 Deelnemingsvrijstelling tot 2007 / 33
4.1.2 Deelnemingsvrijstelling 2007 tot en met 2009 / 33
4.2 De beleggingsdeelneming – regime vanaf 2010 / 34
4.2.1 Hoofdlijnen / 34
4.2.2 Niet-als-beleggingseis / 35
4.2.3 Onderworpenheidseis (art. 13 lid 11 onder a) / 41
4.2.4 Bezittingeneis (art. 13 lid 11 onderdeel b) / 49
4.2.5 Vastgoeddeelneming / 57
4.2.6 L aagbelast / 58
4.2.7 Balansverlenging / 59
4.3 Deelnemingsverrekening / 59
4.4 Herwaarderingsverplichting beleggingsmaatschappijen / 62
4.5 Samenloop met de fiscale eenheid / 63

Hoofdstuk 5
Object / 65
5.1 Inleiding / 65
5.2 Dividenden / 66
5.2.1 Inleiding / 66
5.2.2 Verkapt dividend / 66
5.2.3 Meegekocht dividend / 67
5.2.4 Dividend op ingekochte eigen aandelen / 67
5.2.5 Bronheffingen / 67
5.2.6 Anti-mismatchregeling (art. 13 lid 17) / 68
5.3 Koerswinsten / 69
5.3.1 Koerswinsten, algemeen / 69
5.3.2 Valutaverschillen / 70
5.3.3 Schadevergoedingen / 72
5.3.4 Nabetalingsregelingen / 74
5.3.5 Causaliteit: in samenhang met de deelneming vervreemde rechten / 75
5.3.6 Causaliteit: voordeel uit hoofde van een deelneming of dienstverlening? / 76

Hoofdstuk 6
Deelnemingskosten / 77
6.1 Inleiding / 77
6.2 Deelnemingsrente / 78
6.2.1 Historisch perspectief / 78
6.2.2 Hoofdlijnen van de wettelijke regeling (art. 13l Wet VPB 1969) / 81
6.2.3 Het mathematisch verband / 82
6.2.4 Uitgezonderde geldleningen o/g / 83
6.2.5 Uitgezonderde verkrijgingen / 84
6.2.6 Interne reorganisatie, voeging en ontvoeging / 86
6.2.7 Samenloop met aftrekbeperking voor overnameholdings (art. 15ad Wet VPB) / 89
6.3 Aan- en verkoopkosten van deelnemingen / 90
6.3.1 Inleiding / 90
6.3.2 Aankoopkosten / 90
6.3.3 Aspecten verbonden aan activering aankoopkosten / 96
6.3.4 Verkoopkosten / 98
6.4 Samenloop aan- en verkoopkosten met de fiscale eenheid / 99

Hoofdstuk 7
De Liquidatieverliesregeling / 101
7.1 Inleiding / 101
7.2 Het liquidatieverlies / 102
7.2.1 De omvang van het liquidatieverlies / 102
7.2.2 Opgeofferd bedrag / 102
7.2.3 Het totaal van de liquidatie-uitkeringen; dividendcorrectie / 114
7.3 T ussenhoudsters / 115
7.4 Wanneer liquidatieverlies in aanmerking nemen? / 120
7.4.1 Inleiding / 120
7.4.2 Voltooide vereffening / 121
7.4.3 G een recht op tegemoetkoming verliezen / 121
7.4.4 Niet-voortzettingseis / 122
7.5 L atente liquidatieverliezen en fiscale eenheid / 127

Hoofdstuk 8
Optiecontracten en Deelnemingsvrijstelling / 129
8.1 Inleiding / 129
8.2 Het Falcons-arrest, BNB 2003/34 / 130
8.3 Onduidelijkheden / 131
8.4 Converteerbare obligatie (convertible) / 134

Hoofdstuk 9
Earn-out en Balansgaranties / 143
9.1 Earn-outregelingen / 143
9.1.1 Algemeen / 143
9.1.2 Historisch perspectief / 143
9.1.3 Huidige regeling / 145
9.1.4 Samenloop met de fiscale eenheid / 148
9.2 Balansgaranties / 148
9.2.1 Algemeen / 148
9.2.2 Samenloop met de fiscale eenheid / 150
9.3 Rente-element / 150

Hoofdstuk 10
Vorderingen op deelnemingen / 151
10.1 Inleiding / 151
10.2 L ening of kapitaal / 153
10.3 T oepassing van de deelnemingsvrijstelling / 154
10.4 Afgewaardeerde vorderingen / 155
10.4.1 T oepassingsvoorwaarden art. 13ba / 156
10.4.2 Besmette rechtshandelingen / 157
10.4.3 Belaste vrijval van de opwaarderingsreserve / 158
10.4.4 Onbelaste vrijval van de opwaarderingsreserve / 160
10.4.5 Enkele bijzonderheden rondom de opwaarderingsreserve / 161
10.5 Vervreemding van een afgewaardeerde vordering / 162
10.5.1 Inleiding / 162
10.5.2 Besmette rechtshandelingen / 163
10.6 Anti-cumulatiebepalingen / 164
10.7 Art. 13b en 13ba bij fusie en splitsing / 165

Hoofdstuk 11
Compartimentering / 167
11.1 Historisch perspectief – de compartimenteringsleer in de jurisprudentie / 167
11.1.1 Verandering van feiten / 167
11.1.2 Wetswijziging / 169
11.2 Hoofdlijnen van de wettelijke regeling / 170
11.2.1 De vorming en omvang van de reserve / 170
11.2.2 Het intracomptabele of extracomptabele karakter van de compartimenteringsreserve / 173
11.2.3 Voordelen uit hoofde van het belang en vrijval van de reserve / 174
11.2.4 Afwikkeling van de reserve / 175
11.2.5 Samenloop met de liquidatieverliesregeling / 179
11.2.6 Delegatiebepaling voor sfeerovergang 13aa-belangen / 180
11.2.7 Inwerkingtreding en overgangsrecht / 181

Deel B Deelnemingsvrijstellingsaspecten va n fusies en splitsingen / 183

Hoofdstuk 1
Inleiding / 185
1.1 T erreinafbakening / 185
1.2 Algemene beschouwingen / 189
1.3 Herinvesteringsreserve en ruilarresten / 189
1.4 Verbondenheid en verbondenheidsficties / 191
1.4.1 Verbondenheid in het algemeen / 191
1.4.2 De verbondenheidsficties van artikel 14a lid 7 en artikel 14b lid 6 Wet VPB 1969 / 191
1.4.3 De dubieuze verbondenheidsficties van de artikelen 3.56 en 3.57 Wet IB 2001 / 192
1.4.4 Het fictief verbonden fictieve lichaam in de artikelen 13j en 13k Wet VPB 1969 / 193
1.4.5 De verbondenheidsficties en de vervreemding als bedoeld in artikel 13b lid 2 onderdeel a Wet VPB 1969 / 193
1.4.6 De verbondenheidsficties en de vervreemding als bedoeld in de artikelen 13b lid 3 en 13ba lid 10 onderdeel a Wet VPB 1969 / 194
1.4.7 T ijdstip van verbondenheid / 194

Hoofdstuk 2
Aandelenfusie / 197
2.1 Inleiding / 197
2.2 De positie van de overdragende vennootschap / 197
2.2.1 Inleiding / 197
2.2.2 Deelnemingsvrijstellingsaspecten / 199
2.2.3 13b-vordering en 13ba-deelneming / 204
2.3 De positie van de overnemende vennootschap / 206
2.3.1 Inleiding / 206
2.3.2 Deelnemingsvrijstellingaspecten / 206
2.3.3 13b-vordering en 13ba-deelneming / 207

Hoofdstuk 3
Bedrijfsfusie / 209
3.1 Inleiding / 209
3.2 De positie van de inbrengende vennootschap / 210
3.2.1 Inleiding / 210
3.2.2 De overdracht van de aandelen in vennootschap D / 211
3.2.3 De deelnemingsverhouding tussen de vennootschappen B en A / 214
3.2.4 13b-vordering en 13ba-deelneming / 215
3.3 De positie van de overnemende vennootschap / 219
3.3.1 Inleiding / 219
3.3.2 De overname van de aandelen in vennootschap D / 219
3.3.3 De deelnemingsverhouding tussen de vennootschappen B en A / 220
3.3.4 13b-vordering en 13ba-deelneming / 220

Hoofdstuk 4
Juridische fusie / 223
4.1 Inleiding / 223
4.2 De positie van de verdwijnende vennootschap / 224
4.2.1 Inleiding / 224
4.2.2 De overdracht van de aandelen in vennootschap D / 226
4.2.3 13b-vordering en 13ba-deelneming / 229
4.3 De positie van de verkrijgende vennootschap / 231
4.3.1 Inleiding / 231
4.3.2 De verkrijging van de aandelen in vennootschap D / 231
4.3.3 13b-vordering en 13ba-deelneming / 232
4.4 De positie van de aandeelhouder in de verdwijnende vennootschap / 232
4.4.1 Inleiding / 232
4.4.2 Deelnemingsvrijstellingsaspecten / 234
4.4.3 13b-vordering en 13ba-deelneming / 237

Hoofdstuk 5
Juridische (af)splitsing / 241
5.1 Inleiding / 241
5.2 De positie van de (af)splitsende vennootschap / 243
5.2.1 Inleiding / 243
5.2.2 De overdracht van de aandelen in vennootschap D / 245
5.2.3 13b-vordering en 13ba-deelneming / 248
5.3 De positie van de verkrijgende vennootschap / 251
5.3.1 Inleiding / 251
5.3.2 De verkrijging van de aandelen in vennootschap D / 251
5.3.3 13b-vordering en 13ba-deelneming / 252
5.4 De positie van de aandeelhouder in de (af)splitsende vennootschap / 252
5.4.1 Inleiding / 252
5.4.2 Deelnemingsvrijstellingsaspecten / 254
5.4.3 13b-vordering en 13ba-deelneming / 258

Bijlagen
1 Wetteksten / 259
2 Uitvoeringsbeschikking vennootschapsbelasting 1971 / 280
3 Besluit aftrekbeperking bovenmatige deelnemingsrente / 283
4 Verzamelbesluit toepassing deelnemingsvrijstelling (Besluit van 20 januari 2017, nr. BLKB2016/803M) / 288

Chronologisch jurisprudentieregister / 319