Giraal betalingsverkeer/Elektronisch betalingsverkeer

LIJST VAN AFKORTINGEN XIII
INLEIDING XVII

DEEL 1: ALGEMEEN 1
1 ALGEMEEN 3
1.1 Inleiding 3
1.2 Terminologie 3
1.2.1 Afwikkeldienst en afwikkelonderneming 3
1.2.2 Authenticeren of authenticatie 4
1.2.3 Automatische afschrijving 6
1.2.4 Betaaldienst 6
1.2.5 Betaaldienstverlener en betaalinstelling 7
1.2.6 Betaalinitiatiedienst en betaalinitiatiedienstverlener 9
1.2.7 Betaalinstrument 10
1.2.8 Betaalkaart 12
1.2.9 Betaalopdracht 13
1.2.10 Betaalrekening 13
1.2.11 Betalingssysteem 14
1.2.12 Betalingstransactie 14
1.2.13 Elektronisch geld en elektronischgeldinstelling 14
1.2.14 Geldmiddelen 16
1.2.15 Kaartschema 16
1.2.16 Lidstaat 17
1.2.17 Overmaking 17
1.2.18 Raamovereenkomst 18
1.2.19 Rekeninginformatiedienst en rekeninginformatiedienstverlener 18
1.2.20 Rekeninghoudende betaaldienstverlener 19
1.2.21 Het bedrijf van betaaldienstverlener of egi 19
1.3 De markt van betaaldiensten 20
1.3.1 Algemeen 20
1.3.2 Ontwikkelingen in de EU 23
1.4 SEPA 24
1.4.1 SEPA algemeen 24
1.4.2 SEPA-overmakingen 24
1.4.3 SEPA automatische afschrijvingen 27
1.5 Enkele specifieke betaalvormen en betaalinstrumenten 30
1.5.1 Inleiding 30
1.5.2 Grensoverschrijdende overmakingen via correspondentbetaaldienstverleners 31
1.5.3 Debetkaart algemeen 32
1.5.4 iDEAL 33
1.5.5 Contactloos betalen 33
1.5.6 Aliasbetalen 34
1.5.7 QR-code 35
1.5.8 Kredietkaart 35
1.5.9 Elektronisch geld 37
1.5.10 Cyptocurrencies 39
1.6 Het proces van betaalinitiatiediensten en rekeninginformatiediensten 40
1.7 Regelgevend kader betalingsverkeer 42

DEEL 2: EUROPESE VERORDENINGEN 45
2 VERORDENING GRENSOVERSCHRIJDENDE BETALINGEN, SEPA-VERORDENING EN MIF-VERORDENING 47
2.1 Inleiding 47
2.2 Verordening grensoverschrijdende betalingen 47
2.3 SEPA-verordening 50
2.4 MIF-Verordening 52
2.4.1 Doel en reikwijdte 52
2.4.2 Afwikkelingsvergoedingen 54
2.4.3 Bedrijfsregels 54

DEEL 3: PUBLIEK RECHT 59
3 WFT 61
3.1 Inleiding 61
3.2 Reikwijdte Wft 62
3.2.1 Inleiding 62
3.2.2 Definities 62
3.2.3 Financiële ondernemingen algemeen 62
3.2.4 Afwikkelondernemingen, betaaldienstverleners en egi’s 63
3.2.4.1 Inleiding 63
3.2.4.2 Afwikkelondernemingen 63
3.2.4.3 Betaaldienstverleners 63
3.2.4.4 Elektronischgeldinstellingen 68
3.2.5 Financiële diensten 69
3.2.6 Diensten van de informatiemaatschappij 69
3.3 Toezichthouders 72
3.4 Markttoegang 75
3.4.1 Inleiding 75
3.4.2 Toegang tot de Nederlandse markt voor betaaldiensten 75
3.4.2.1 Betaaldienstverleners met zetel in Nederland 75
3.4.2.2 Vergunningeisen 76
3.4.2.3 Aanvragen vergunning 77
3.4.2.4 Wijziging en intrekking vergunning 77
3.4.2.5 Betaaldienstverleners met zetel in een andere lidstaat 78
3.4.2.6 Betaaldienstverleners met zetel in een staat die geen lidstaat is 80
3.4.3 Toegang tot de markt voor betaaldiensten in andere lidstaten 80
3.4.4 Toegang tot de Nederlandse markt voor uitgifte van elektronisch geld 81
3.4.5 Toegang tot de markt voor uitgifte van elektronisch geld in andere lidstaten 83
3.4.6 Toegang tot de Nederlandse markt voor afwikkeldiensten 83
3.4.7 Toegang tot de markten voor afwikkeldiensten buiten Nederland 84
3.4.8 Vrijstelling vergunningplicht 85
3.5 Prudentieel toezicht 88
3.5.1 Inleiding 88
3.5.2 Zekerstellen van geldmiddelen 89
3.5.2.1 Geldmiddelen verkregen in verband met betaaldiensten 90
3.5.2.2 Geldmiddelen verkregen in ruil voor elektronisch geld 92
3.5.3 Gemengd bedrijf 92
3.5.4 Verbod ter beschikking verkrijgen of hebben van opvorderbare gelden 93
3.5.5 Kredietlijnen 95
3.5.6 Eigen vermogen en solvabiliteit 96
3.5.7 Goede werking betalingsverkeer 98
3.5.8 Beheerste uitoefening van bedrijf 100
3.5.9 Uitbesteden van werkzaamheden 109
3.5.10 Gekwalificeerde deelnemingen 112
3.5.11 Vrijstelling van het lopende toezicht 113
3.5.12 Depositogarantiestelsel 113
3.6 Gedragstoezicht financiële ondernemingen 114
3.6.1 Inleiding 114
3.6.2 Uitbesteden van werkzaamheden 115
3.6.3 Klachtenprocedure 116
3.6.4 Commerciële informatie 118
3.6.5 Informatieverplichting 118
3.6.5.1 Inleiding 118
3.6.5.2 Ter beschikking stellen van brochure over de rechten van consumenten 120
3.6.5.3 Wijze van verstrekking van informatie en voorwaarden bij raamovereenkomst betaaldiensten 120
3.6.5.4 Te verstrekken informatie en voorwaarden bij raamovereenkomst betaaldiensten 122
3.6.5.5 Wijze van terbeschikkingstelling of verstrekking van informatie en voorwaarden bij eenmalige betalingstransactie 127
3.6.5.6 Te verstrekken of ter beschikking te stellen informatie en voorwaarden bij eenmalige betalingstransactie 128
3.6.5.7 Betaalinstrumenten voor microbetalingen 129
3.6.5.8 Kosten van informatieverstrekking 130
3.6.5.9 Cumulatie met andere informatieverplichtingen 131
3.6.5.10 Privaatrechtelijke rechtsgevolgen van overtreding 131
3.6.6 Meldingsplichten 131
3.6.7 Overeenkomsten op afstand 132
3.6.7.1 Inleiding 132
3.6.7.2 Informatieverplichtingen 134
3.6.7.2.1 Inleiding 134
3.6.7.2.2 Informatie over de betaaldienst 134
3.6.7.2.3 Informatie over de raamovereenkomst 136
3.6.7.2.4 Informatie over de rechtsmiddelen 137
3.6.7.2.5 Tijdstip en wijze van presenteren van gegevens 137
3.6.7.2.6 Uitzonderingen 139
3.6.7.2.7 Sancties 140
3.6.7.2.8 Cumulatie met andere informatieverplichtingen 140
3.6.8 Basisbetaalrekening 140
3.6.9 Verlenen van afwikkeldiensten 144
3.6.10 Verhouding aanbieder betaalrekeningen en (onder) bemiddelaar 146
3.6.11 Informatie tijdens looptijd overeenkomst betalingstransactie of raamovereenkomst betaaldiensten 147
3.6.11.1 Inleiding 147
3.6.11.2 Eenmalige betalingstransacties 149
3.6.11.3 Raamovereenkomsten 151
3.6.11.4 Instrumenten voor de betaling van kleine bedragen en elektronisch geld 154
3.6.11.5 Vergoeding of korting in verband met gebruik betaalinstrument 155
3.6.11.6 Kosten voor informatieverstrekking 156
3.6.12 Uitgifte elektronisch geld 156
3.6.13 Bestuursrechtelijke handhaving Burgerlijk Wetboek 157
3.6.14 Vergelijkbaarheid van kosten 158
3.7 Gedragstoezicht financiële markten 159
3.8 Aanbieden 161
3.9 Bemiddelen 162
3.10 Adviseren 163

4 REGELGEVING OVER EXTERNE INTEGRITEIT 165
4.1 Inleiding 165
4.2 Wft 165
4.2.1 Algemeen 165
4.2.2 Specifieke regels voor betaaldienstverleners 168
4.3 Wwft 170
4.3.1 Inleiding 170
4.3.2 Normadressanten 172
4.3.3 Cliëntenonderzoek 173
4.3.4 Melding ongebruikelijke transacties 179
4.4 Europese Verordening betreffende bij geldovermakingen te voegen informatie 180
4.5 Verwijzingsportaal 182
4.6 Sanctieregelgeving 183
4.6.1 Inleiding 183
4.6.2 Europese sanctieregelgeving 184
4.6.3 Sanctiewet 1977 185
4.6.4 Sancties Verenigde Staten 186
4.7 Algemene Bankvoorwaarden 187

DEEL 4: PRIVAATRECHT 189
5 ALGEMEEN 191

6 RELATIE BETALER-ONTVANGER 195
6.1 Betaling in het algemeen 195
6.2 Bevrijdende betaling 197
6.3 Nakomen van een geldverbintenis 199
6.4 Betaling van geldschuld in vreemde munteenheid 200
6.5 Kosten voldoen aan een geldverbintenis 201
6.6 Girale betaling 202
6.6.1 Rechtskarakter girale betaling 202
6.6.2 Bevrijdende betaling door middel van girale betaling 204
6.6.3 Moment van betaling 208
6.6.4 Incasso 211
6.6.5 Informatieverstrekking 212

7 DE RAAMOVEREENKOMST BETREFFENDE DE BETAALREKENING 213
7.1 Inleiding 213
7.2 Rechtskarakter van de raamovereenkomst 213
7.3 Sluiten raamovereenkomst 214
7.3.1 Algemeen 214
7.3.2 Sluiten van een raamovereenkomst betreffende een dienst van de informatiemaatschappij 216
7.3.2.1 Inleiding 216
7.3.2.2 Gegevens over de betaaldienstverlener 218
7.3.2.3 Informatie over de inhoud van de raamovereenkomst 220
7.3.2.4 Gegevens omtrent het proces van contractsluiting 222
7.3.2.5 Informatie na het sluiten van de overeenkomst 225
7.3.3 Raamovereenkomst op afstand of buiten de verkoopruimte 226
7.3.3.1 Inleiding 226
7.3.3.2 Uitvoering van de raamovereenkomst op afstand of buiten de verkoopruimte 227
7.4 Inhoud van de raamovereenkomst 228
7.4.1 Inleiding 228
7.4.2 Contractvoorwaarden en wettelijke informatie gedurende looptijd 228
7.4.3 Munteenheid betalingstransacties 228
7.4.4 Kosten 229
7.4.5 Rekening-courant 231
7.4.6 Toegang tot de betaalrekening 233
7.5 Zorgplicht 234
7.6 Oneerlijke handelspraktijken 235
7.7 Wijziging inhoud raamovereenkomst 236
7.8 Beëindigen van raamovereenkomst 238
7.9 Recht van ontbinding van overeenkomst op afstand of buiten de verkoopruimte 240
7.10 Kwaliteitsrekeningen 242
7.11 Meerhoofdige rekening 243

8 DE BETAALOPDRACHT 245
8.1 Inleiding 245
8.2 Wettelijke definitie 245
8.3 Rechtskarakter van de betaalopdracht 246
8.4 Tijdstip van werking en van ontvangst van een betaalopdracht 247
8.5 Instemming van betaler met een betaalopdracht 249
8.5.1 Algemeen 249
8.5.2 Instemming van de betaler 251
8.5.3 Intrekking instemming (herroeping) betaalopdracht 255
8.5.4 Het ontbreken van de wil ten aanzien van de instemmingverklaring 258
8.5.4.1 Inleiding 258
8.5.4.2 Betaler vermeldt onjuist rekeningnummer 259
8.5.4.3 Betaler vermeldt onjuist bedrag 261
8.5.4.4 Fouten van instrumenten 261
8.5.4.5 Fouten van hulppersonen 262
8.5.4.6 Fouten van een gevolmachtigde 262
8.5.4.7 Fouten bij overbrenging van verklaring 262
8.5.4.8 (Elektronische) ondertekening van een onjuiste betaalopdracht 263
8.5.4.9 Verhaal 264
8.5.4.10 Herstelboeking betaaldienstverlener begunstigde 268
8.5.4.11 Bevrijdende betaling 268
8.6 Valutadatum 269

9 UITVOERING VAN BETALINGSTRANSACTIE 271
9.1 Inleiding 271
9.2 Verplichting tot uitvoering betaalopdracht 271
9.3 Kwalificatie van rol van betrokken dienstverleners 274
9.4 Uitvoeringstermijn 275
9.4.1 Inleiding 275
9.4.2 Reikwijdte wettelijke regeling 275
9.4.3 Relatie betaler-betaaldienstverlener betaler 277
9.4.4 Relatie begunstigde-betaaldienstverlener begunstigde 278
9.5 Inhouding kosten op bedrag overmaking 278
9.6 Vorderingen wegens uitvoering van betaalopdracht 279
9.7 Uitvoering betaalopdracht zonder instemming betaler 281
9.7.1 Inleiding 281
9.7.2 Rechtsverhouding betaler-rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler 282
9.7.3 Rechtsverhouding betaler-begunstigde 285
9.7.4 Rechtsverhouding betaler-rekeninghoudende betaaldienstverlener begunstigde 285
9.7.5 Rechtsverhouding betaler-onbevoegde opdrachtgever 286
9.7.6 Rechtsverhouding rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler-begunstigde 286
9.7.7 Rechtsverhouding rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler-betaalinitiatiedienstverlener 286
9.7.8 Aansprakelijkheid hulppersonen 287
9.8 Gebrekkige uitvoering betaalopdracht geïnitieerd door betaler 288
9.8.1 Inleiding 288
9.8.2 Aansprakelijkheid rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler 288
9.8.3 Aansprakelijkheid rekeninghoudende betaaldienstverlener begunstigde 290
9.8.4 Aansprakelijkheid hulppersoon 290
9.8.5 Aansprakelijkheid betaalinitiatiedienstverlener 291
9.8.6 Rechtsverhouding betaler-begunstigde 292
9.8.7 Tijdige kennisgeving door betaaldienstgebruiker 293
9.8.8 Verlenen van ondersteuning 293
9.9 Niet of gebrekkige uitvoering betalingstransactie geïnitieerd door of via begunstigde 293
9.9.1 Inleiding 293
9.9.2 Aansprakelijkheid rekeninghoudende betaaldienstverlener begunstigde 294
9.9.3 Aansprakelijkheid rekeninghoudende betaaldienstverlener betaler 294
9.9.4 Aansprakelijkheid hulppersonen 295
9.9.5 Rechtsverhouding betaler-begunstigde 296
9.9.6 Verlenen van ondersteuning 296
9.10 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad 296
9.11 Overmacht 299
9.12 Recht op terugbetaling 300

10 BETAALINSTRUMENTEN 305
10.1 Inleiding 305
10.2 Fiattering 305
10.3 Uitgavenlimiet 307
10.4 Blokkeren gebruik betaalinstrument 307
10.5 Verplichtingen houder betaalinstrument 309
10.6 Verplichtingen uitgever betaalinstrumenten 310
10.7 Risico van verzending betaalinstrument 312
10.8 Betalingstransacties zonder instemming 312
10.9 Reserveren van bestedingsruimte van kaarten 315
10.10 Betaalinstrumenten voor microbetalingen en afwijkingen van de wet 316
10.11 Oneerlijke handelspraktijken 318

11 ELEKTRONISCH GELD 319
11.1 Inleiding 319
11.2 Rechtskarakter betaling met elektronisch geld 319
11.3 Relatie houder van elektronisch geld-begunstigde 321
11.3.1 Bevoegdheid en verplichting tot betaling met elektronisch geld 321
11.3.2 Het moment van betaling bij betaling met elektronisch geld 322
11.4 Rechtsverhouding egi-nemer van elektronisch geld 323
11.4.1 Inleiding 323
11.4.2 Informatieverplichtingen 323
11.4.3 Inhoud van de overeenkomst 324
11.4.4 Aansprakelijkheid bij niet-toegestane betalingstransacties 326
11.5 Rechtsverhouding egi-begunstigde van elektronisch geld 326
11.6 Dwingend recht 327

12 PRIVAATRECHTELIJK BEWIJS 329
12.1 Inleiding 329
12.2 Bewijslast 330
12.3 Bewijsmiddelen 334
12.4 Bewijskracht 336
12.4.1 Algemeen 336
12.4.2 De (elektronische) onderhandse akte 338
12.4.3 De elektronische handtekening 341
12.5 Bewijsovereenkomst 344

13 BESLAG EN INSOLVENTIE 347
13.1 Inleiding 347
13.2 Beslag 348
13.2.1 Derdenbeslag algemeen 348
13.2.2 Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen 349
13.2.3 Derdenbeslag onder betaler 352
13.2.4 Derdenbeslag onder betaaldienstverlener betaler 354
13.2.5 Derdenbeslag onder betaaldienstverlener begunstigde 356
13.2.6 Cumulatie van beslagen 358
13.2.7 Derdenbeslag ten laste van betaaldienstverlener 359
13.2.8 Derdenbeslag onder derde-beslagene 359
13.3 Faillissement 360
13.3.1 Korte beschouwing insolventierecht 360
13.3.2 Gevolgen faillissement beslagdebiteur 363
13.3.3 Gevolgen faillissement betaler 364
13.3.3.1 Pauliana 364
13.3.3.2 Verrekening betaler-betaaldienstverlener 365
13.3.3.3 Verhaal curator 366
13.3.3.4 Automatische afschrijving 369
13.3.4 Gevolgen faillissement begunstigde 370
13.3.4.1 Pauliana 370
13.3.4.2 Betaling tijdens faillissement begunstigde 371
13.3.4.3 Verrekening begunstigde-betaaldienstverlener begunstigde 372
13.3.4.4 Automatische afschrijving (incasso) 375
13.3.4.5 Chargebacks 375
13.3.5 Gevolgen faillissement betaaldienstverlener 376
13.3.5.1 Rechtspositie betaaldienstgebruiker 376
13.3.5.2 Afwikkelsystemen 378
13.3.5.3 Curator en de faillissementsrekening 384

Literatuurlijst 385