De Kleine Gids Kindermishandeling

Voorwoord / V
Lijst van afkortingen / XVII

Deel I Achtergrond kindermishandeling / 1
1 De geschiedenis van kindermishandeling / 3
1.1 Eind negentiende eeuw: opkomst kinderbescherming / 3
1.2 Kinderwetten 1905 / 5
1.3 Jaren zestig: omslag in het denken, de ‘ontdekking’ van kindermishandeling en de eerste cijfers over de omvang in Nederland / 6
1.4 Jaren zeventig en tachtig: betuttelende aanpak kindermishandeling / 8
1.5 Eind vorige eeuw: wetgeving verbetert rechtspositie ouder en kind / 9
1.6 Begin deze eeuw: roep om preventieve aanpak / 9
1.7 2010 en verder: veiligheid en handelen centraal / 13
1.8 2015-2018: landelijke jeugdagenda / 15
1.9 2018-2021: actieprogramma geweld hoort nergens thuis / 15

2 Wettelijk kader / 17
2.1 VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind / 17
2.2 De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Wet Publieke Gezondheid / 23
2.3 Wet op de jeugdzorg (2005-2014) en de nieuwe Jeugdwet (vanaf 2015) / 24
2.4 Wettelijk verplichte meldcode / 28
2.5 Burgerlijk Wetboek: de kinderbeschermingswetten / 28
2.6 Strafrecht / 29
2.7 Bestuursrecht: Wet Tijdelijk Huisverbod / 31

3 Aanpak kindermishandeling / 33
3.1 Invoering sluitende aanpak in heel Nederland / 34
3.2 Opvoedingsondersteuning via de Centra voor Jeugd en Gezin / 34
3.3 Publiekscampagne tegen kindermishandeling / 34
3.4 Verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling / 36
3.5 Deskundigheidsbevordering / 39
3.6 Stuurgroep Aanpak Kindermishandeling / 41
3.7 Aanbevelingen Onderzoeksraad voor Veiligheid / 42
3.8 Rapport van de Gezondheidsraad / 43
3.9 Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen / 44
3.10 Rapport ‘Seksueel misbruik van minderjarigen in de Rooms-Katholieke Kerk’ / 45
3.11 Rapport commissie Samson: ‘Omringd door zorg en toch niet veilig’ / 47
3.12 De Kinderombudsman en kinderrechtencollectief / 49
3.13 Actieplan Aanpak Kindermishandeling 2012-2016: ‘Kinderen Veilig’ / 50
3.14 Onderzoek Verwey-Jonker Instituut 2014 en 2016 (tot 2021) / 50
3.15 Opkomst Centra Seksueel Geweld / 53
3.16 Aanbevelingen Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik / 54
3.17 Onderzoeksagenda Effectiviteitsonderzoek kindermishandeling / 55
3.18 Rol gemeenten / 56

4 Hoe vaak komt kindermishandeling voor? / 57
4.1 Registratie van het AMK maakt plaats voor registratie door Veilig Thuis / 58
4.2 Nationale Prevalentiestudies Mishandeling van kinderen en jeugdigen / 58
4.3 Registratie kindermishandelingszaken in de justitieketen / 64

Deel II Kindermishandeling: kenmerken, oorzaken en gevolgen / 67
5 Wat is kindermishandeling / 69
5.1 Definitie Jeugdwet / 69
5.2 Lichamelijke mishandeling / 71
5.3 Psychische mishandeling / 73
5.4 Lichamelijke verwaarlozing / 73
5.5 Psychische verwaarlozing / 74
5.6 Getuige van huiselijk geweld / 74
5.7 Seksueel misbruik / 75
5.8 Schadelijke traditionele praktijken / 76

6 Oorzaken van kindermishandeling / 83
6.1 Model van Belsky / 83
6.2 Kindkenmerken / 86
6.3 Eigenschappen van de ouders en het gezin / 86
6.4 Leefomgeving / 87
6.5 Dierenmishandeling / 87
6.6 Risicofactoren bij migrantengezinnen / 88

7 Gevolgen van kindermishandeling / 95
7.1 Lichamelijke gevolgen / 95
7.2 Psychische gevolgen / 96
7.3 Van generatie op generatie / 97
7.4 Onderzoek naar de gevolgen / 98

Deel III Aanpak van kindermishandeling / 101
8 Signaleren van kindermishandeling / 103
8.1 Medische signalen van lichamelijke mishandeling / 104
8.2 Psychosociale stoornissen / 108
8.3 Kenmerken ouders/gezin / 111
8.4 Signalen van seksueel misbruik / 113
8.5 De SPUTOVAMO en signaleren op de Spoed Eisende Hulp / 116
8.6 Signaallijsten / 118

9 Handelen bij kindermishandeling / 123
9.1 Weerstanden en barrières / 123
9.2 De meldcode, een stappenplan / 133
9.3 Richtlijnen voor professionals / 150
9.4 Samenwerken in de aanpak / 152

10 Communiceren / 155
10.1 Communiceren met het kind / 155
10.2 Communiceren met de ouders / 160
10.3 Het Motivatiemodel / 163
10.4 Hulpverlening aan gezinnen met een andere culturele achtergrond / 167

11 Het jeugdstelsel / 171
11.1 De route bij zorgen of vermoedens van kindermishandeling / 172
11.2 Kwaliteit van jeugdhulp / 174
11.3 Privacy en de Jeugdwet / 174
11.4 Verbeteringen in de keten van kindermishandeling / 176
11.5 De justitieketen / 178

12 Veilig Thuis / 179
12.1 Eerste contact / 180
12.2 Advies en ondersteuning / 181
12.3 Melding / 182
12.4 Veiligheidsbeoordeling (voorheen triage) / 185
12.5 Voorwaarden en vervolg / 187
12.6 Onderzoek / 188
12.7 Overdracht / 189
12.8 Monitoren / 190
12.9 De ouders weigeren hulpverlening / 190
12.10 Aangifte bij politie/justitie / 191
12.11 Informeren van de melder en het netwerk / 191
12.12 Het informele netwerk / 191

13 Raad voor de Kinderbescherming / 193
13.1 Kinderbeschermingszaken / 193
13.2 Herziening Kinderbeschermingsmaatregelen / 194
13.3 Jeugdbeschermingstafel / 196
13.4 Strafzaken / 196
13.5 Scheiding en omgang / 197
13.6 Afstand, adoptie en afstammingsvragen / 197

De gecertificeerde instelling / 199
Bijlage 1 Landelijke instellingen / 201
Bijlage 2 Internetadressen / 207
Bijlage 3 Begrippen en vaktermen / 217
Bijlage 4 Literatuurlijst / 227

Trefwoordenregister / 233