BTW-fraude

Voorwoord / V
Lijst met afkortingen / XV
Inleiding / XVII

HOOFDSTUK 1 De btw in vogelvlucht / 1
1.1 Wat is btw-fraude? / 1
1.1.1 Btw-carrouselfraude / 2
1.2 Btw-fraude versus misbruik van recht / 6
1.2.1 De definiëring van btw-fraude op Europees niveau / 7
1.2.2 Misbruik van recht / 8
1.2.2.1 Scholen- en ziekenhuisconstructies / 10
1.3 Het karakter en het systeem van de btw / 11
1.4 Uitgangspunten en beginselen van de btw-heffing / 14
1.4.1 Algemeen / 14
1.4.2 Gelijkheidsbeginsel en verbod van discriminatie / 14
1.4.3 Fiscale neutraliteit / 15
1.4.4 Evenredigheidsbeginsel / 20
1.4.5 Rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel / 21
1.4.5.1 Rechtszekerheidsbeginsel / 22
1.4.5.2 Vertrouwensbeginsel / 23
1.5 De invloed van de EU (de richtlijnen en verordeningen) / 25
1.5.1 Het uitvaardigen van richtlijnen en verordeningen / 25
1.5.2 Btw-richtlijn 2006/112/EG / 27
1.5.3 Btw-verordeningen / 28
1.6 Europese maatregelen / 28

HOOFDSTUK 2 Voorwaarden voor het claimen van een btw-recht / 31
2.1 De voorwaarden voor de btw-rechten / 31
2.2 Voorwaarden toepassing van het btw-nultarief (vrijstelling) / 32
2.2.1 Intracommunautaire leveringen / 33
2.2.1.1 De bewijslast / 33
2.2.1.2 Wat geldt als voldoende bewijs? / 34
2.2.1.3 De status van de belastingplichtige en het btw-nummer / 38
2.2.1.4 Het vervoer naar het buitenland / 40
2.2.2 Export / 41
2.2.3 De inhoud van ‘Mededeling 38’ / 44
2.2.3.1 Intracommunautaire leveringen / 44
2.2.3.2 Afhaaltransacties / 46
2.2.4 Afhaaltransacties / 47
2.2.4.1 Bewijslast / 47
2.2.4.2 Wie kwalificeert als vaste afnemer? / 48
2.2.4.3 Wat geldt als voldoende bewijs? / 49
2.2.4.3.1 Bewijs bij vaste afnemers / 49
2.2.4.3.2 Bewijs als geen sprake is van vaste afnemers / 50
2.3 Voorwaarden aftrek van voorbelasting / 51
2.3.1 Materiële voorwaarden / 52
2.3.1.1 Algemene kosten / 53
2.3.2 Formele voorwaarden / 53
2.3.3 Fraude en misbruik van recht / 54
2.4 Voorwaarden claimen teruggave btw / 55

HOOFDSTUK 3 Boete- en strafbepalingen / 61
3.1 Van belastingbesparing naar belastingfraude / 61
3.2 Strafvervolging van belastingfraude / 62
3.3 Bestuurlijke boeten / 63
3.3.1 Wie is beboetbaar? / 64
3.3.2 Boetebepalingen / 64
3.3.2.1 Verzuimboeten / 65
3.3.2.2 Vergrijpboeten / 66
3.3.3 Specifieke boetebepalingen in relatie tot de omzetbelasting / 68
3.3.3.1 Boete bij het niet (tijdig) doen van aangifte bij aangiftebelastingen (art. 67b AWR) / 68
3.3.3.2 Boete bij het niet (tijdig) voldoen of afdragen bij aangiftebelastingen (art. 67c AWR) / 69
3.3.3.3 Boete bij het niet voldoen aan in de genoemde wettelijke bepalingen neergelegde verplichtingen (art. 67ca AWR) / 70
3.3.3.4 Boete indien door opzet of grove schuld te weinig belasting wordt betaald bij aangiftebelastingen (art. 67f AWR) / 70
3.3.3.5 Boete voor het niet, niet tijdig of niet volledig doen van een suppletiemelding (art. 10a AWR) / 71
3.4 Strafbare feiten in de AWR / 71
3.4.1 Art. 72 AWR: misdrijf of overtreding? / 72
3.4.2 Overtredingen / 72
3.4.2.1 Art. 68, lid 1, AWR / 72
3.4.2.1.1 De schending van de inlichtingenplicht (art. 68, lid 1, onderdeel a, AWR) / 73
3.4.2.1.2 De strafbare frustratie van de inzageplicht (art. 68, lid 1, onderdeel b, AWR) / 74
3.4.2.1.3 Inzage verlenen in (ver)vals(t)e gegevensdragers (art. 68, lid 1, onderdeel c, AWR) / 75
3.4.2.1.4 De strafbare frustratie van de administratieplicht (art. 68, lid 1, onderdeel d, AWR) / 76
3.4.2.1.5 De strafbare frustratie van de bewaarplicht (art. 68, lid 1, onderdeel e, AWR) / 76
3.4.2.1.6 Niet verlenen van medewerking bij controle van administratie (art. 68, lid 1, onderdeel f, AWR) / 77
3.4.2.1.7 Het verstrekken van een onjuiste of onvolledige factuur of nota (art. 68, lid 1, onderdeel g, AWR) / 77
3.4.2.1.8 Het niet terstond ter inzage aanbieden van een identiteitsbewijs (art. 68, lid 2, AWR) / 78
3.4.2.1.9 Art. 68, lid 3, AWR / 78
3.4.3 Art. 69 en 69a AWR (misdrijven) / 78
3.4.3.1 Algemeen art. 69 AWR / 78
3.4.3.2 Strekkingsvereiste / 78
3.4.3.3 Art. 69 lid 1 AWR / 80
3.4.3.4 Art. 69, lid 2, AWR / 81
3.4.3.4.1 Wanneer geldt de aangifte als bij de belastingwet voorzien? / 81
3.4.3.4.2 Wanneer is de aangifte onjuist of onvolledig? / 84
3.4.3.4.3 Is de onjuiste of onvolledige aangifte één geheel? / 85
3.4.3.4.4 Art. 225 Sr en art. 69, lid 4, AWR / 86
3.4.3.5 Art. 69, lid 3, AWR / 86
3.4.3.6 Art. 69, lid 5, AWR / 86
3.4.3.7 Art. 69, lid 6, AWR / 86
3.4.4 Algemeen art. 69a AWR / 87
3.4.4.1 Art. 69a, lid 1, AWR / 87
3.4.4.2 Art. 69a, lid 2, AWR / 88
3.4.4.3 Art. 69a, lid 3, AWR / 89
3.4.5 Verwijtbaarheid / 89
3.4.5.1 Wanneer is er sprake van (voorwaardelijk) opzet ex art. 69 AWR? / 89
3.4.5.2 Boos opzet versus pleitbaar standpunt / 90
3.5 Toerekening gedragingen aan rechtspersoon of feitelijk leidinggever / 92
3.5.1 Toerekening aan de rechtspersoon / 92
3.5.2 Toerekening aan de feitelijk leidinggever / 93
3.6 Onschuldpresumptie / 94
3.7 Belastingfraude en witwassen / 96
3.7.1 Samenloop belastingfraude en witwassen / 96
3.7.2 Vermenging / 99
3.7.3 Invoering van het ‘eenvoudig witwassen’ / 99
3.8 Witwassen, belastingfraude en ontneming / 100

HOOFDSTUK 4 Weigering van rechten door betrokkenheid bij btw-fraude / 103
4.1 Het ontstaan van ‘wist of had moeten weten’ / 103
4.1.1 De arresten Kittel en Recolta / 104
4.1.2 De arresten Italmoda en Turbu / 106
4.2 Invulling van ‘wist of had moeten weten’ / 108
4.2.1 Een oplettend koopman, te goeder trouw en wist of had moeten weten / 108
4.2.2 Een koppeling tussen te goeder trouw handelen en wist of had moeten weten? / 109
4.2.3 De kennis van de marktdeelnemer / 110
4.3 De toepassing in de nationale jurisprudentie in de tussenliggende periode (Kittel – Italmoda) / 112
4.4 De nationale procedures ná het arrest van het Hof van Justitie Italmoda en Turbu / 112
4.4.1 Italmoda en Turbu: de eerste cassatieprocedure / 112
4.4.2 Italmoda: verwijzingshof Den Haag / 113
4.4.3 Italmoda: de tweede cassatieprocedure / 113
4.4.4 Turbu: verwijzingshof Arnhem-Leeuwarden / 114
4.4.5 Turbu: de tweede cassatieprocedure / 114
4.5 ‘Wist of had moeten weten’: rechtspraak van het Hof van Justitie / 115
4.6 ‘Wist of had moeten weten’: de nationale jurisprudentie / 116
4.7 ‘Wist of had moeten weten’: over de grens naar Engeland en België / 122
4.7.1 Engeland / 122
4.7.2 België / 124
4.8 ‘Wist of had moeten weten’: beoordeling per transactie? / 125
4.9 Weigering van btw-rechten: ‘en’ of ‘of’ / 127
4.10 ‘Wist of had moeten weten’: verhouding met de nationale begrippen ‘opzet’ en ‘schuld’ / 127
4.11 Lessen voor de praktijk / 129

HOOFDSTUK 5
Capita selecta van aan btw-fraude gerelateerde onderwerpen / 131
5.1 De kwalificatie van het weigeren van btw-rechten als punitieve sanctie / 132
5.1.1 Rechtsbescherming bij punitieve sancties: art. 6 en 7 EVRM / 132
5.1.2 Punitieve sancties: de begrippen ‘criminal charge’, ‘criminal offence’ en ‘penalty’ / 133
5.1.2.1 Art. 6 EVRM: ‘criminal charge’ / 133
5.1.2.2 Art. 7 EVRM: ‘criminal offence’ / 136
5.1.2.3 Art. 7 EVRM: ‘penalty’ / 136
5.1.3 Is het Italmoda-arrest van het HvJ Straatsburgproof? / 138
5.1.3.1 Italmoda: de feiten / 139
5.1.3.2 De verhouding tussen het EHRM en Hof van Justitie / 139
5.1.3.3 Eerste, tweede en derde criterium in de Italmoda-case: maatregel als gevolg van veroordeling, kwalificatie naar nationaal recht en procedures ten aanzien van de oplegging en tenuitvoerlegging / 140
5.1.3.4 Vierde criterium in de Italmoda-case: aard en doel van de maatregel / 141
5.1.3.5 Vijfde criterium in de Italmoda-case: de ernst van de maatregel / 142
5.1.4 Conclusie / 143
5.2 De verplichtingen uit de Wwft / 144
5.2.1 De Wwft, wat moet je ermee? / 145
5.2.2 Wat is witwassen? / 146
5.2.3 Een Europese oorsprong / 147
5.2.4 De reikwijdte van de Wwft / 150
5.2.5 De voornaamste verplichtingen uit de Wwft / 151
5.2.5.1 Risicomanagement: beleid ter voorkoming van witwassen en terrorisme / 152
5.2.5.2 Verrichten van cliëntenonderzoek / 153
5.2.5.2.1 Identificatie en verificatie / 154
5.2.5.2.2 Vastleggen en bewaren / 156
5.2.5.2.3 Doel en aard van de relatie / 156
5.2.5.2.4 Voortdurende controle / 157
5.2.5.2.5 Vereenvoudigd en verscherpt cliëntenonderzoek / 157
5.2.5.2.6 Cliëntenonderzoek en de AVG / 158
5.2.6 Melden van ongebruikelijke transacties / 159
5.2.6.1 Het begrip ‘transactie’ / 159
5.2.6.2 Ongebruikelijke transacties / 160
5.2.6.3 Welke gegevens en op welke wijze moet worden gemeld? / 162
5.2.7 Geheimhouding en aansprakelijkstelling / 162
5.2.8 Sanctionering: boetes en strafvervolging / 163
5.2.8.1 Bestuurlijke sancties / 164
5.2.8.2 Strafrechtelijke sancties / 165
5.2.9 Conclusie / 167
5.3 De suppletieverplichting uit art. 10a AWR / 167
5.3.1 Art. 10a AWR: de suppletieverplichting in de omzetbelasting / 168
5.3.2 De achtergrond van de suppletieverplichting in de omzetbelasting / 168
5.3.3 Art. 10a AWR in fiscalibus / 169
5.3.3.1 Het indienen van de suppletie omzetbelasting / 169
5.3.3.2 Cumulatie van boetes / 171
5.3.4 Art. 10a AWR in het strafrecht / 173
5.3.4.1 Strafverminderende omstandigheden / 174
5.3.5 Beboeting of bestraffing voor de jaren vóór 1 januari 2012? / 175
5.3.5.1 Geen beboeting of bestraffing van aangiften van vóór 1 januari 2012 / 176
5.3.5.2 Het moment van intreden van de suppletieverplichting / 177
5.3.6 Strafrechtelijke sanctionering van art. 10a AWR jo. art. 15 Uitvoeringsbesluit OB 1968 in strijd met het legaliteitsbeginsel? / 178
5.3.6.1 Het verbod van terugwerkende kracht (deel i) / 179
5.3.6.2 Het lex certa-beginsel (deel ii) / 179
5.3.6.3 Verbod van een (te) extensieve interpretatie (deel iii) / 180
5.3.6.4 Strafbare feiten bepaald in het recht (art. 7 EVRM) dan wel een basis in de formele wetgeving (art. 1 Sr) (deel iv) / 180
5.3.6.5 De toepassing op art. 10a AWR / 181
5.3.6.6 De opvatting in de rechtspraak over de legaliteit van de strafvervolging op grond van art. 10a AWR / 182
5.3.7 Toerekening gedragingen van art. 10a AWR aan rechtspersoon of feitelijk leidinggever / 183
5.3.8 Diverse vormen van samenloop / 185
5.3.9 Conclusie / 187
5.4 Controle door de Belastingdienst en de constatering van (btw-)fraude / 188
5.4.1 Het Handboek Controle van de Belastingdienst / 189
5.4.2 Sfeerovergang: van controlesfeer naar boete/strafsfeer / 191
5.4.2.1 Wanneer is sprake van een ‘criminal charge’? / 191
5.4.2.2 Controle- versus opsporingsbevoegdheden / 193
5.4.2.3 Het onderscheid wilsafhankelijk versus wilsonafhankelijk materiaal / 196
5.4.2.4 Het una-viabeginsel / 198
5.4.3 De afspraken tussen Belastingdienst en Openbaar Ministerie voor strafvervolging van fiscale delicten / 201
5.4.3.1 De AAFD-Richtlijnen / 202
5.4.3.2 Het AAFD-Protocol / 203
5.4.3.3 Het AAFD-Protocol en een ‘thematische aanpak’ / 203
5.4.4 Hoe komt de Belastingdienst btw-fraude op het spoor? / 205
5.4.5 De informatie-uitwisseling tussen de Belastingdienst en het Openbaar Ministerie / 207
5.4.6 Strafvervolging of beboeting bij het ontbreken van nadeel voor de schatkist? / 210
5.4.7 Listing / 213
5.4.8 De fraude-indicatoren / 213
5.4.9 De aanpak van zakelijke dienstverleners / 214
5.4.10 Lessen voor de praktijk / 217
5.5 Bestuurdersaansprakelijkheid / 218
5.5.1 Hoofdelijke aansprakelijkheid van de bestuurder / 218
5.5.2 Melding betalingsonmacht / 219
5.5.3 Wanneer is sprake van kennelijk onbehoorlijk bestuur? / 222
5.5.4 Toetsingsmoment kennelijk onbehoorlijk bestuur / 222
5.5.5 De toepassing van het verdedigingsbeginsel / 223
5.5.6 Selectieve betaling van schuldeisers / 224
5.5.7 De melding betalingsonmacht, kennelijk onbehoorlijk bestuur en btw-fraude / 225
5.5.7.1 Btw-fraude / 225
5.5.7.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid bij btw-carrouselfraude / 226
5.5.8 Conclusie / 229
5.6 Het verdedigingsbeginsel / 229
5.6.1 De oorsprong en de ontwikkeling van het verdedigingsbeginsel / 230
5.6.1.1 De oorsprong van het verdedigingsbeginsel / 230
5.6.1.2 De verdere ontwikkeling: het ‘andere afloop’-criterium / 230
5.6.1.3 Het verdedigingsbeginsel samengevat / 232
5.6.2 Het toepassingsgebied van het verdedigingsbeginsel / 233
5.6.3 Toepassing in de nationale rechtspraak / 235
5.6.4 De gevolgen: vernietiging van het bezwarende besluit? / 238
5.6.5 Conclusie / 239

Bijlagen / 241
Literatuurlijst / 245
Jurisprudentieregister / 261
Trefwoordenregister / 281