Voorwoord / V
Lijst van gebruikte afkortingen / VII
1 Inleiding / 1
1.1 Vennootschapsbelasting / 1
1.2 Klassieke stelsel / 4
1.3 Ontwikkelingen binnen Nederland / 7
1.4 Ontwikkelingen in de Europese Unie / 9
1.4.1 Ontwikkelingen in de Europese Unie / 9
1.4.2 Andere internationale ontwikkelingen / 13
1.5 Rechtvaardigingsgrond / 14
2 Subjectieve belastingplicht / 17
2.1 Inleiding / 17
2.2 Vestigingsplaats als aangrijpingspunt voor de belastingplicht / 17
2.3 Binnenlands belastingplichtige lichamen / 21
2.3.1 Inleiding; fictie van art. 2 lid 6 Wet VPB 1969 / 21
2.3.2 Onbeperkt belastingplichtige lichamen / 22
2.3.2.1 Nv’s en bv’s / 22
2.3.2.2 Open commanditaire vennootschappen / 23
2.3.2.3 Andere vennootschappen met een in aandelen verdeeld kapitaal; vreemdrechtelijke rechtsvormen / 25
2.3.2.4 Coöperaties en verenigingen op coöperatieve grondslag / 27
2.3.2.5 Onderlinge waarborgmaatschappijen e.a. / 27
2.3.2.6 Woning(bouw)corporaties / 28
2.3.2.7 Fondsen voor gemene rekening / 28
2.3.3 Beperkt belastingplichtige lichamen / 30
2.3.3.1 Verenigingen, stichtingen en andere niet-publiekrechtelijke rechtspersonen / 30
2.3.3.1.1 ‘Indien en voor zover zij een onderneming drijven’ / 30
2.3.3.1.2 ‘In concurrentie treden’ / 32
2.3.3.1.3 Culturele instellingen / 34
2.3.3.2 Overheidsondernemingen / 34
2.3.3.2.1 Directe en indirecte overheidsondernemingen / 34
2.3.3.2.2 Interne activiteiten, quasi-inbesteding, overheidstaken en samenwerkingsverbanden / 35
2.3.3.2.3 Academische ziekenhuizen, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en zeehavens / 36
2.3.3.3 Op de BES-eilanden gevestigde lichamen / 37
2.3.3.4 Omgekeerd hybride lichaam / 38
2.4 Buitenlands belastingplichtige lichamen / 39
2.4.1 Inleiding / 39
2.4.2 Verenigingen en andere rechtspersonen / 40
2.4.3 Open commanditaire vennootschappen en andere vennootschappen / 41
2.4.4 Doelvermogens / 42
2.4.5 Op Aruba, Curaçao of Sint Maarten gevestigde lichamen met vaste inrichting op de BES-eilanden / 42
2.5 EU-rechtelijke rechtsvormen / 43
2.5.1 Europees economisch samenwerkingsverband (eesv) / 43
2.5.2 Europese naamloze vennootschap (se) / 43
2.5.3 Europese coöperatieve vennootschap (sce) / 44
2.6 Subjectieve vrijstellingen / 44
2.6.1 Inleiding / 44
2.6.2 Vrijstellingen van art. 5 Wet VPB 1969 / 45
2.6.2.1 Natuurschoonwetlichamen / 45
2.6.2.2 Pensioen- en VUT-fondsen / 45
2.6.2.3 Zorginstellingen / 47
2.6.2.4 Landbouwbedrijven en schade- en uitvaartverzekeraars / 47
2.6.2.5 Ziekenhuisverplegingsfondsen en ziektekostenverzekeraars / 48
2.6.2.6 Bedrijfsverenigingen / 48
2.6.2.7 Openbare leeszalen en bibliotheken / 48
2.6.3 Vrijstellingen van art. 6 Wet VPB 1969 / 48
3 Objectieve belastingplicht / 51
3.1 Inleiding / 51
3.2 Uitgangspunt winstbepaling zelfstandige entiteiten / 52
3.3 Fiscale kapitaalbegrip / 54
3.3.1 Algemeen / 54
3.3.2 Ontstaan van informeel kapitaal / 56
3.3.2.1 In de vermogenssfeer / 57
3.3.2.2 In de kostensfeer / 57
3.4 Winstbegrip / 59
3.4.1 Algemeen / 59
3.4.1.1 ‘Gezamenlijke voordelen, onder welke naam en welke vorm ook’ / 59
3.4.1.2 Boekjaar / 59
3.4.1.3 Functionele valuta / 60
3.4.2 Twee winstbegrippen / 60
3.4.2.1 Totaalwinstbegrip / 60
3.4.2.2 Toerekening aan jaren door middel van goed koopmansgebruik (jaarwinst) / 61
3.5 Totaalwinst / 62
3.5.1 Euro=eurostelsel / 62
3.5.2 Berekening totaalwinst; vermogensvergelijking / 62
3.5.3 Gemiste voordelen, redelijk denkend ondernemer en gemengde kosten / 63
3.6 Objectieve vrijstellingen / 65
3.6.1 Vijf vrijstellingen in Wet VPB 1969 / 65
3.6.2 Kwijtscheldingswinstvrijstelling / 66
3.7 Systematiek van art. 9 en art. 10 Wet VPB 1969 / 67
3.8 Jaarwinstbepaling / 68
3.8.1 Algemeen / 68
3.8.1.1 Goed koopmansgebruik en bestendige gedragslijn / 68
3.8.1.2 Balanscontinuïteit / 69
3.8.1.3 Beginselen van goed koopmansgebruik / 69
3.8.1.4 Realisatiebeginsel / 70
3.8.1.5 Voorzichtigheidsbeginsel / 71
3.8.1.6 Eenvoudsbeginsel / 72
3.8.2 Stelselwijziging / 72
3.8.2.1 Al dan niet verplichte stelselwijziging en incidenteel fiscaal voordeel / 73
3.8.2.2 Foutenleer / 73
3.8.3 Toestand op balansdatum / 74
3.9 Fiscale balans / 74
3.9.1 Waarderingsmethoden / 74
3.9.2 Vorderingen / 75
3.9.3 Voorraden / 75
3.9.4 Onderhanden werk / 76
3.9.5 Bedrijfsmiddelen / 76
3.9.5.1 Begrip ‘bedrijfsmiddel’ / 76
3.9.5.2 Waardering van bedrijfsmiddelen en afschrijvingen / 77
3.9.5.3 Investeringsaftrek / 79
3.9.6 Deelnemingen / 79
3.9.7 Schulden, voorzieningen en pensioenverplichtingen / 80
3.10 Fiscale reserves / 82
3.10.1 Algemeen / 82
3.10.2 Kostenegalisatiereserve / 82
3.10.3 Herinvesteringsreserve / 83
3.10.4 Bestedingsreserve / 85
3.11 Eindafrekening / 86
3.11.1 Algemeen / 86
3.11.2 Verplaatsing vestigingsplaats uit Nederland / 87
3.11.3 Algemene eindafrekening; vangnetbepaling / 88
4 Objectieve belastingplicht; aanvullende bepalingen / 89
4.1 Inleiding / 89
4.2 Dooruitdelingsfaciliteit dividendbelasting, at arm’s length-beginsel en doorstroomlichamen / 90
4.2.1 Vermindering dividendbelasting / 90
4.2.2 At arm’s length-beginsel & mismatches / 91
4.2.2.1 Mismatches in kostensfeer / 91
4.2.2.2 Mismatches in vermogenssfeer / 92
4.2.3 Niet-aftrekbare renten en royalty’s van doorstroomlichamen / 94
4.3 Kapitaalverkeer tussen aandeelhouder(s) en lichaam / 97
4.3.1 Algemeen / 97
4.3.2 Aftrekmogelijkheden van art. 9 Wet VPB 1969 / 98
4.3.2.1 Winstaandelen ten behoeve van het personeel / 98
4.3.2.2 Winstaandelen ter zake van overgenomen concessies, octrooien, enz. / 99
4.3.2.3 Winstdelingen voor de verzekeringnemers bij een verzekeringsmaatschappij / 99
4.3.2.4 Oprichtingskosten en kosten in verband met wijziging van het kapitaal / 100
4.3.2.5 Winstaandelen die toekomen aan coöperaties en beherende vennoten van open cv’s / 101
4.3.2.6 Coöperatie en coöperatieve vereniging / 102
4.3.2.6.1 Aard coöperatie en omvang belastingplicht / 102
4.3.2.6.2 Vaststelling van de verlengstukwinst en verzelfstandige winst / 103
4.3.2.7 Bijzondere aftrekposten voor ANBI’s en lichamen die een sociaal belang behartigen / 104
4.3.2.7.1 Fondswerversaftrek / 104
4.3.2.7.2 Vrijwilligersaftrek / 105
4.3.3 Niet-aftrekbare uitgaven van art. 10 Wet VPB 1969 / 105
4.3.3.1 Algemeen / 105
4.3.3.2 Winstuitdelingen / 106
4.3.3.3 Belastingen / 107
4.3.3.4 Gebruikelijk loon / 108
4.3.3.5 Werkruimte directeur-aandeelhouder / 108
4.4 Uitgereikte aandelen en toegekende (werknemers)opties / 109
4.5 Winstbepaling woningcorporaties / 111
4.6 Wederverkoop van ter tijdelijke belegging ingekochte aandelen / 111
4.7 Commissarisbeloning / 112
4.8 Giften / 113
4.8.1 Algemeen / 113
4.8.2 Afbakening zakelijke giften / 113
4.8.3 Aftrekbaarheid niet-zakelijke giften / 114
4.9 Afgezonderd particulier vermogen / 114
4.10 Hybride mismatches / 116
4.10.1 Het probleem: werking hybride structuren / 116
4.10.2 De correctie: primaire en secundaire regel / 118
4.10.3 Reikwijdte antihybride-maatregelen / 118
4.10.3.1 Hybride mismatch door middel van hybride financieel instrument / 119
4.10.3.2 Hybride mismatch door middel van hybride lichaam / 120
4.10.3.3 Hybride mismatch door middel van vaste inrichting / 122
4.10.3.4 Hybride mismatch door dubbele aftrek / 124
4.10.4 Alleen in gelieerde verhoudingen / 125
4.10.5 Belastingplichtmaatregel voor ‘omgekeerde hybride’ / 126
4.10.6 Samenloop met andere (rente)aftrekbeperkingen / 127
4.10.7 Documentatieverplichting / 127
5 Eigen vermogen versus vreemd vermogen; renteaftrek / 129
5.1 Inleiding / 129
5.2 Herkwalificatie van geldleningen in kapitaal / 132
5.2.1 Verschillende behandeling van kapitaal en geldleningen in de Wet VPB 1969 / 132
5.2.2 ‘Systeem’ van de Hoge Raad / 133
5.2.2.1 Civielrechtelijke vorm is leidend / 133
5.2.2.2 Drie uitzonderingen leiden tot herkwalificatie / 135
5.2.2.3 Gevolgen van de herkwalificatie / 135
5.2.2.3.1 Lening omlaag / 136
5.2.2.3.2 Lening omhoog / 137
5.2.2.3.3 Lening zijwaarts / 137
5.2.3 Schijnlening nader beschouwd / 138
5.2.4 Deelnemerschapslening nader beschouwd / 138
5.2.5 Bodemlozeputlening nader beschouwd / 140
5.2.6 Omgekeerd: herkwalificatie van kapitaal in geldleningen / 141
5.3 Leningen met een onzakelijk debiteurenrisico / 142
5.3.1 Het arm’s length-beginsel / 142
5.3.2 Onzakelijke lening ‘omhoog’ (arrest Hoge Raad 9 mei 2008) / 143
5.3.3 Onzakelijke lening ‘omlaag’ (de 25 november 2011-arresten) / 144
5.3.3.1 Nieuwe standaardarrest BNB 2012/37 / 144
5.3.3.2 Imputatie rente op onzakelijke lening; borgstellingsanalogie / 146
5.3.3.3 Verlies niet aftrekbaar vanwege deelnemingsvrijstelling / 148
5.3.3.4 Beoordelingstijdstip / 148
5.3.3.5 Gehele lening onzakelijk; geen splitsing / 149
5.3.3.6 Uitsluitend leningen tussen gelieerde partijen / 149
5.3.3.7 Positie schuldenaar / 151
5.3.4 Onzakelijke lening ‘opzij’ (arrest Hoge Raad 20 maart 2015) / 151
5.3.5 Informeel kapitaal respectievelijk verkapt dividend / 152
5.3.6 Hoofdelijke aansprakelijkheid en borgstellingen / 154
5.4 Langlopende en laagrentende geldleningen (art. 10b Wet VPB 1969) / 156
5.4.1 Algemeen; korte historie / 156
5.4.2 Ratio van art. 10b Wet VPB 1969 / 156
5.5 Winstdrainage (art. 10a Wet VPB 1969) / 158
5.5.1 Algemeen / 158
5.5.2 Grondfiguren winstdrainage / 159
5.5.3 Voorgeschiedenis; fraus legis en jurisprudentie Hoge Raad / 164
5.5.4 Reparatie in art. 10a Wet VPB 1969 / 166
5.5.5 Hoofdregel van art. 10a Wet VPB 1969 / 166
5.5.5.1 Schuld aan verbonden lichaam of natuurlijk persoon / 167
5.5.5.2 Causaal verband / 169
5.5.6 Rente, kosten en valutaresultaten / 170
5.5.7 Besmette rechtshandelingen van art. 10a lid 1 Wet VPB 1969 / 171
5.5.7.1 Winstuitdeling en teruggaaf van gestort kapitaal / 171
5.5.7.2 Kapitaalstorting in verbonden lichaam / 172
5.5.7.3 Interne verhanging en externe acquisitie / 172
5.5.7.4 Andere situaties waarin art. 10a Wet VPB 1969 van toepassing is / 174
5.5.8 Tegenbewijs; zakelijkheidstoets en compenserende heffing / 178
5.5.8.1 In overwegende mate zakelijke overwegingen / 179
5.5.8.2 Compenserende heffing / 183
5.5.9 Samenloop met fiscale eenheid / 187
5.5.10 Begrippen ‘verbonden lichaam’ en ‘verbonden natuurlijk persoon’ / 188
5.5.10.1 Verbondenheid omlaag, omhoog en opzij / 188
5.5.10.2 Begrip ‘belang’ / 189
5.5.10.3 Samenwerkende groep / 190
5.5.11 Relatie met fraus legis / 191
5.6 Earningsstripping (art. 15b Wet VPB 1969) / 193
5.6.1 Voorgeschiedenis / 193
5.6.1.1 Thin-capitalisation-regeling (2004-2012) / 194
5.6.1.2 Bovenmatige deelnemingsrente (2013-2018) / 195
5.6.1.3 Overnameholdings (1997-2007 en 2012-2019) / 195
5.6.2 OESO BEPS (2013-2015) en ATAD1 (2016) / 196
5.6.3 Earningsstripping in hoofdlijnen / 197
5.6.4 Saldo aan renten / 198
5.6.5 Gecorrigeerde winst (ebitda) / 201
5.6.6 Doorschuifbepaling / 202
5.6.6.1 Bepaling tegen handel in rentelichamen / 202
5.6.6.2 Flankerende maatregelen in fiscale eenheid / 203
5.6.7 Overgangsrecht / 203
5.6.8 Afwijkingen ten opzichte van ATAD1 / 204
5.7 Minimumkapitaalregel voor banken en verzekeraars / 205
5.7.1 Achtergrond / 205
5.7.2 Banken en verzekeraars / 205
5.7.3 Minimumkapitaal / 205
5.7.4 Rente / 206
5.7.5 Slotbeschouwing / 207
5.8 Samenloop tussen renteaftrekbeperkingen / 207
6 Deelnemingsvrijstelling / 211
6.1 Inleiding; ne-bis-in-idembeginsel / 211
6.2 Begrip ‘deelneming’ / 213
6.2.1 Algemeen / 213
6.2.2 Omvangscriterium / 214
6.2.2.1 Ten minste 5% van het nominaal gestorte kapitaal / 214
6.2.2.2 Soortaandelen, certificaten en opties op aandelen / 216
6.2.2.3 Lidmaatschapsrechten van coöperaties en commanditaire participaties in open cv’s / 219
6.2.2.4 Aandeel in omgekeerd hybride lichaam / 220
6.2.2.5 Samenhang met bijzondere regimes van de vrijgestelde en fiscale beleggingsinstelling / 220
6.2.3 Beleggingsdeelneming / 221
6.2.3.1 Vereisten / 221
6.2.3.2 Fictieve beleggingen / 223
6.2.3.3 Kwalificerende beleggingsdeelnemingen / 225
6.2.3.4 Reële-heffings- of onderworpenheidstoets / 225
6.2.3.5 Bezittingentoets / 227
6.2.3.5.1 Begrip ‘vrije belegging’ / 228
6.2.3.5.2 Begrip ‘laagbelast’ / 230
6.2.3.5.3 Drie bijzondere regelingen / 231
6.2.3.6 Jaarlijkse herwaarderingsverplichting / 231
6.2.3.7 Deelnemingsverrekening / 232
6.2.4 Meesleep- en meetrekregeling; aflopende deelneming / 235
6.2.4.1 Meesleepregeling; winstbewijzen en deelnemerschapsleningen / 236
6.2.4.2 Meetrekregeling; aandelen, winstbewijzen en deelnemerschapsleningen / 236
6.2.4.3 Aflopende deelneming / 239
6.2.5 Sfeerovergang / 239
6.2.5.1 Compartimenteringsjurisprudentie / 239
6.2.5.2 Compartimenteringsreserve / 241
6.2.5.2.1 Aanleiding / 241
6.2.5.2.2 Belaste en onbelaste compartimenteringsreserve / 242
6.2.5.2.3 Samenloop met liquidatieverliesregeling / 244
6.3 Vrijgestelde voordelen / 244
6.3.1 Voordelen ‘uit hoofde van’ de deelneming / 244
6.3.1.1 Algebraïsche begrip ‘voordelen’ / 245
6.3.1.2 ‘Alle voordelen’; zowel dividenden als verkoopresultaten / 246
6.3.2 Dividenduitkeringen / 246
6.3.2.1 Verkapt of vermomd dividend / 246
6.3.2.2 Meegekocht dividend / 247
6.3.2.3 Winstbonus- en agiobonusaandelen en claims / 248
6.3.3 Kosten verband houdend met de deelneming / 249
6.3.4 Andere voordelen uit hoofde van de deelneming / 251
6.3.4.1 Voordelen uit opties op aandelen / 251
6.3.4.2 Voordelen uit earn-out-regelingen en balansgaranties / 253
6.3.4.3 Voordelen uit hybride leningen en hybride kapitaal / 255
6.3.4.4 Valutakoersresultaten / 257
6.3.4.5 Voordelen uit valuta-afdekkingsinstrumenten / 258
6.4 CFC-regeling / 259
6.4.1 Achtergrond / 259
6.4.2 Hoofdlijnen / 260
6.4.3 Uitzonderingen / 261
6.4.4 Voorkoming van dubbele winstbelasting / 261
6.5 Omzetting afgewaardeerde vorderingen in aandelenkapitaal en aanverwante rechtsfiguren / 262
6.5.1 Vorderingen versus deelnemingen / 262
6.5.2 Korte historie / 263
6.5.3 Huidige regime van art. 13ba Wet VPB 1969 / 264
6.5.3.1 Algemeen / 264
6.5.3.2 Relevante rechtshandelingen / 265
6.5.3.3 Opwaarderingsreserve / 267
6.5.3.3.1 Gespreide vrijval ten gunste van de winst / 267
6.5.3.3.2 Vervreemding deelneming (voormalig schuldenaar) / 267
6.5.3.3.3 Antimisbruikbepalingen / 268
6.5.4 Vervreemding schuldvordering (art. 13b Wet VPB 1969) / 269
6.5.5 Samenloop met liquidatieverliesregeling / 271
6.6 Liquidatieverliesregeling / 272
6.6.1 Inleiding / 272
6.6.2 Achtergrond liquidatieverliesregeling / 272
6.6.3 Voorwaarden liquidatieverlies / 273
6.6.3.1 Algemene voorwaarden / 273
6.6.3.2 Kwantitatieve en territoriale voorwaarde / 274
6.6.4 Omvang liquidatieverlies / 277
6.6.4.1 Opgeofferde bedrag / 277
6.6.4.2 Totaal liquidatie-uitkeringen / 279
6.6.5 Tijdstip verliesneming / 281
6.6.5.1 Algemene voorwaarden / 281
6.6.5.2 Temporele voorwaarde / 282
6.6.6 Liquidatie tussenhoudstervennootschap / 283
6.7 Aandelenfusie, splitsing en juridische fusie / 286
7 Fusies en splitsingen / 289
7.1 Inleiding / 289
7.2 Aandelenfusie / 293
7.2.1 Algemeen / 293
7.2.2 Voor de faciliteit kwalificerende aandelenfusie / 295
7.2.3 Niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 296
7.2.4 Inhoud van de faciliteit; doorschuiving fiscale boekwaarde / 297
7.3 Bedrijfsfusie / 297
7.3.1 Algemeen / 297
7.3.2 Tegenprestatie en belastinglatentie / 299
7.3.3 Voorwaarden voor toepassing van de faciliteit / 301
7.3.3.1 Materiële onderneming / 301
7.3.3.2 Niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 304
7.3.4 Tijdstip van overdracht; terugwerkende kracht / 304
7.3.5 Bedrijfsfusiefaciliteit van rechtswege; voorwaarden en indeplaatstreding / 304
7.3.6 Bedrijfsfusiefaciliteit op verzoek / 308
7.3.6.1 Standaardvoorwaarden / 308
7.3.6.2 Vermogen dat verdwijnt of bereik VPB verlaat / 309
7.3.6.2.1 Onderlinge vorderingen en schulden / 309
7.3.6.2.2 Onderlinge kapitaalsverhoudingen / 310
7.3.6.3 Verrekening van verliezen / 311
7.3.6.4 Innovatiebox / 311
7.3.6.5 Latent liquidatieverlies en latent stakingsverlies objectvrijstelling / 312
7.3.6.6 Deelnemingsvrijstelling na bedrijfsfusie / 312
7.3.6.7 Overdragende rechtspersoon is stichting of vereniging / 313
7.3.6.8 Voortgewenteld saldo aan renten ex art. 15b Wet VPB 1969 / 314
7.3.6.9 Verrekening van voorheffingen / 315
7.4 Splitsing / 315
7.4.1 Algemeen / 315
7.4.2 Splitsing met fiscale afrekening / 319
7.4.3 Splitsingsfaciliteit van rechtswege / 320
7.4.3.1 Indeplaatstreding; doorschuiving fiscale boekwaarden / 320
7.4.3.2 Voorwaarden / 323
7.4.3.3 Niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 325
7.4.3.4 Relatie met liquidatieverliesregeling / 325
7.4.4 Splitsingsfaciliteit op verzoek / 325
7.4.4.1 Standaardvoorwaarden / 325
7.4.4.2 Vermogen dat verdwijnt of bereik VPB verlaat / 326
7.4.4.2.1 Onderlinge vorderingen en schulden / 326
7.4.4.2.2 Onderlinge kapitaalsverhoudingen / 327
7.4.4.2.3 Verkrijgende rechtspersoon is buiten Nederland gevestigd / 327
7.4.4.3 Vordering daalt in waarde / 328
7.4.4.4 Opwaarderingsreserve / 329
7.4.4.5 Verrekening van verliezen / 329
7.4.4.6 Latent liquidatieverlies en latent stakingsverlies objectvrijstelling / 330
7.4.4.7 Voortgewenteld saldo aan renten ex art. 15b Wet VPB 1969 / 331
7.4.4.8 Afsplitsende rechtspersoon is stichting of vereniging / 331
7.4.5 Fiscale positie aandeelhouders splitsende rechtspersonen / 332
7.4.5.1 Aandeelhouder verdwijnende rechtspersoon / 332
7.4.5.2 Aandeelhouder verkrijgende rechtspersoon / 334
7.5 Juridische fusie / 335
7.5.1 Algemeen / 335
7.5.2 Fusie met fiscale afrekening / 338
7.5.3 Fusiefaciliteit van rechtswege / 338
7.5.3.1 Indeplaatstreding; doorschuif fiscale boekwaarden / 338
7.5.3.2 Voorwaarden voor fusiefaciliteit van rechtswege / 341
7.5.3.3 Niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 343
7.5.4 Fusiefaciliteit op verzoek / 343
7.5.4.1 Standaardvoorwaarden / 343
7.5.4.2 Vermogen dat verdwijnt of bereik VPB verlaat / 343
7.5.4.2.1 Onderlinge vorderingen en schulden / 343
7.5.4.2.2 Onderlinge kapitaalsverhoudingen / 344
7.5.4.2.3 Verkrijgende rechtspersoon is buiten Nederland gevestigd / 345
7.5.4.3 Opwaarderingsreserve / 345
7.5.4.4 Verrekening van verliezen / 345
7.5.4.5 Latent liquidatieverlies en latent stakingsverlies objectvrijstelling / 346
7.5.4.6 Voortgewenteld saldo aan renten ex art. 15b Wet VPB 1969 / 347
7.5.5 Fiscale positie aandeelhouders fuserende rechtspersonen / 347
7.5.5.1 Aandeelhouder verdwijnende rechtspersoon / 347
7.5.5.2 Aandeelhouder verkrijgende rechtspersoon / 350
7.6 Overheidsondernemingen / 350
7.7 Antiontgaansbepalingen / 351
7.7.1 Inleiding / 351
7.7.2 Hoofdregel: niet gericht op ontgaan of uitstellen van belastingheffing / 351
7.7.3 Eerste bewijsvermoeden: in overwegende mate zakelijke overwegingen / 357
7.7.4 Tweede bewijsvermoeden: driejaars vervreemdingsverbod / 358
7.7.5 Zekerheid vooraf / 360
7.8 Samenhang met fiscale eenheid / 360
8 Geruisloze terugkeer uit de bv / 363
8.1 Inleiding / 363
8.2 Terugkeerfaciliteiten in de fiscale wetgeving / 364
8.2.1 In vogelvlucht / 364
8.2.2 Omzetting meervoudige VPB- en AB-claim in enkelvoudige IB-claim / 367
8.2.2.1 Doorschuiving fiscale boekwaarden / 367
8.2.2.2 AB-claim vóór terugkeer wijkt af van IB-claim na terugkeer / 368
8.2.2.3 Terugkeerreserve / 368
8.2.3 Faciliteiten alleen op verzoek / 369
8.3 Eisen gesteld aan de terugkeerfaciliteit / 369
8.3.1 Voortzettingseis en rechtsvorm na de terugkeer / 369
8.3.2 Aandeelhouderseis / 370
8.3.3 Ontbindingseis / 371
8.3.4 Ondernemingsvermogenseis / 372
8.3.5 Toegestane lichamen / 373
8.3.5.1 Nv of bv of vergelijkbare buitenlandse lichamen / 373
8.3.5.2 In Nederland gevestigd of vaste inrichting in Nederland / 374
8.4 Gevolgen voor compensabele verliezen / 374
8.4.1 Algemeen / 374
8.4.2 Verplichte herwaardering activa en passiva / 375
8.4.3 Verhoging boekwaarde en fiscale reserves / 376
8.4.4 Na terugkeer resterende compensabele verliezen en onverrekende voorheffingen / 376
8.5 Waardebepaling aandelen en onderneming / 378
8.6 Positieve of negatieve terugkeerreserve / 379
8.7 Nadere voorwaarden / 380
8.7.1 Algemeen / 380
8.7.2 Schulden en vreemd vermogen / 380
8.7.3 Lijfrente- en pensioenverplichtingen / 382
8.7.4 Vordering en schulden tussen bv en voortzetters / 382
8.8 Gevolgen voor voortzettende aandeelhouders in inkomstenbelasting / 383
8.9 Enkele tijdsbepalingen / 384
8.9.1 Overgangstijdstip en ontbinding / 384
8.9.2 Terugwerkende kracht / 385
8.9.3 Verzoek tot toepassing van de faciliteit / 386
9 Fiscale eenheid / 387
9.1 Inleiding / 387
9.2 Karakter fiscale eenheid / 389
9.3 Voor- en nadelen fiscale eenheid / 390
9.4 Vereisten aangaan fiscale eenheid / 392
9.4.1 Op verzoek; beperkte terugwerkende kracht van maximaal drie maanden / 393
9.4.2 Bezitsvereiste van ten minste 95% / 394
9.4.2.1 Middellijk aandelenbezit en verschillende soorten aandelen / 394
9.4.2.2 Economische en juridische eigendom / 396
9.4.3 Samenvallende boekjaren / 398
9.4.4 Dezelfde winstbepalingen bij moeder- en dochtermaatschappij / 399
9.4.5 Vestigingsplaatseisen voor moeder- en dochtermaatschappij / 399
9.4.6 Kwalificerende rechtsvorm / 404
9.4.7 Geen voorraadaandelen / 405
9.5 Einde fiscale eenheid / 406
9.5.1 Gevallen waarin fiscale eenheid eindigt / 406
9.5.2 Voeging en ontvoeging in hetzelfde boekjaar / 407
9.6 Gevolgen bij voeging in fiscale eenheid / 408
9.6.1 Waardesprong als gevolg van voeging in fiscale eenheid / 408
9.6.2 Dochtermaatschappij sluit boekjaar af / 410
9.6.3 Door dochtermaatschappij te volgen gedragslijn / 410
9.6.4 Entreeheffingen van art. 15ab Wet VPB 1969 / 410
9.6.4.1 Herwaardering van aandelen in dochtermaatschappij / 411
9.6.4.2 Verrekening van op voegingstijdstip aanwezige latente liquidatieverliezen / 411
9.6.4.3 Onderlinge vordering/schuldverhoudingen tussen moeder- en dochtermaatschappij / 413
9.7 Belastingheffing tijdens bestaan fiscale eenheid / 415
9.7.1 Gevolgen van gevoegd zijn in fiscale eenheid / 415
9.7.2 Toepassing kwijtscheldingswinstvrijstelling / 416
9.7.3 Voorkoming van buitenlandse winstbelasting / 418
9.8 Gevolgen bij ontvoeging van fiscale eenheid / 419
9.8.1 Aanvang nieuw boekjaar voor dochtermaatschappij / 420
9.8.2 Fiscale indeplaatstreding / 421
9.8.2.1 Gevolgen voor herinvesteringsreserve / 421
9.8.2.2 Waardering van deelneming en bepaling van opgeofferde bedrag / 423
9.8.3 Onderlinge vordering/schuldverhoudingen tussen moeder- en dochtermaatschappij / 424
9.8.4 Ontvoeging in zicht van liquidatie / 426
9.8.5 Oneigenlijk gebruik in relatie tot art. 13d Wet VPB 1969 / 427
9.9 Verrekening verliezen, ‘art. 15b’-rente en buitenlandse bronbelasting van vóór en na fiscale eenheid / 428
9.9.1 Verrekening verliezen van vóór voegingstijdstip (voorvoegingsverliezen) / 429
9.9.1.1 Verrekening voorvoegingsverliezen met nieuw opgerichte dochtermaatschappij / 432
9.9.1.2 Fictieve winstsplitsing / 432
9.9.1.3 Transacties binnen fiscale eenheid / 433
9.9.2 Verliesverrekening over ontvoegingstijdstip heen / 435
9.9.2.1 Verrekening voorvoegingsresultaten / 435
9.9.2.2 Verrekening fiscale-eenheidsresultaten / 435
9.9.3 Verrekening ‘art. 15b’-rente van vóór en na fiscale eenheid / 438
9.9.4 Toepassing doorschuifregeling dividendbelasting en buitenlandse bronbelasting van vóór en na fiscale eenheid / 438
9.10 Antimisbruikbepaling ter zake van binnen fiscale eenheid overgedragen vermogensbestanddelen / 439
9.10.1 Algemeen / 439
9.10.2 Voorwaarden toepassing art. 15ai Wet VPB 1969 / 441
9.10.2.1 Besmette transactie / 441
9.10.2.2 Beëindiging fiscale eenheid / 442
9.10.2.3 Sanctietermijnen / 443
9.10.3 Inhoud sanctie art. 15ai Wet VPB 1969 / 445
9.10.4 Bijzondere regels in relatie tot herinvesteringsreserve / 447
9.11 Fiscale eenheid met buitenlands belastingplichtige / 448
9.11.1 Fiscale eenheid met buitenlandse dochtermaatschappij / 448
9.11.2 Fiscale eenheid met buitenlandse moedermaatschappij / 450
9.12 Enkele aanvullende regels in Invorderingswet 1990 / 451
9.12.1 Verrekening belastingschulden met belastingvorderingen / 451
9.12.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid voor vennootschapsbelastingschuld / 452
10 Nederlands inkomen bij buitenlands belastingplichtigen en buitenlandse ondernemingswinsten bij binnenlands belastingplichtigen / 455
10.1 Inleiding / 455
10.1.1 Buitenlandse belastingplicht / 457
10.1.2 Object van heffing buitenlandse belastingplicht / 458
10.2 Regelingen ter voorkoming van dubbele belasting / 459
10.2.1 Algemeen / 459
10.2.2 Methoden ter voorkoming van dubbele belasting / 460
10.2.3 Verdragswoon- of -vestigingsplaats / 462
10.2.4 Diverse inkomensbestanddelen / 463
10.3 Het Nederlands inkomen / 464
10.3.1 Algemeen / 464
10.3.2 Belastbaar Nederlands bedrag / 465
10.3.3 Winst uit onderneming / 466
10.3.3.1 Algemeen / 466
10.3.3.2 Begrip ‘vaste inrichting’ / 467
10.3.3.3 Begrip ‘vaste vertegenwoordiger’ / 470
10.3.3.4 Bepaling omvang winst uit onderneming / 471
10.3.3.5 Ander Nederlands inkomen / 473
10.3.4 Inkomen uit aanmerkelijk belang / 474
10.3.4.1 Algemeen / 474
10.3.4.2 Definitie ‘aanmerkelijk belang’ / 477
10.4 Vervoersondernemingen / 478
10.5 Objectvrijstelling voor buitenlandse ondernemingswinsten / 478
10.5.1 Algemeen / 478
10.5.2 Objectvrijstelling / 481
10.5.3 Stakingsverliezen / 482
10.5.4 Laagbelaste beleggingsonderneming / 485
10.5.4.1 Voorwaarden laagbelaste beleggingsonderneming / 485
10.5.4.2 Verrekeningsmethode in plaats van vrijstellingsmethode / 487
11 Verliesverrekening / 489
11.1 Achterwaartse en voorwaartse verliesverrekening / 489
11.1.1 Termijnen en omvang te verrekenen verliezen / 489
11.1.2 Enkele formele regels / 491
11.1.3 Voorlopige verliesverrekening / 493
11.2 Beperking verliesverrekening voor houdster- en financieringslichamen (tot 2019) / 494
11.3 Handel in verlieslichamen / 495
11.3.1 Algemeen; handel in verrekenbare verliezen / 495
11.3.2 Korte historie; art. 20 lid 5 (oud) Wet VPB 1969 / 497
11.3.3 Art. 20a Wet VPB 1969 / 498
11.3.3.1 Aandeelhouderstoets / 499
11.3.3.1.1 Wijziging uiteindelijke belang in verlieslichaam / 499
11.3.3.1.2 Uitzonderingen / 502
11.3.3.2 Werkzaamhedentoets; beleggings- en inkrimpingstoets / 506
11.3.3.2.1 Beleggingstoets / 507
11.3.3.2.2 Inkrimpingstoets / 508
11.3.3.3 Overige aspecten van art. 20a Wet VPB 1969 / 510
11.3.3.3.1 Achterwaartse verliesverrekening / 510
11.3.3.3.2 Herwaarderingsmogelijkheid en vrijval herinvesteringsreserve / 511
11.3.3.3.3 Zekerheid vooraf / 514
12 Tarief en wijze van heffing / 515
12.1 Algemeen tarief van 25,8% / 515
12.2 Nihiltarief voor fiscale beleggingsinstellingen / 516
12.3 Extra heffingen bovenop algemene VPB-tarief / 517
12.4 Wijze van heffing / 517
12.5 Verrekening van voorheffingen / 519
13 Bijzondere regelingen / 521
13.1 Inleiding / 521
13.2 Innovatiebox / 521
13.2.1 Inleiding / 521
13.2.2 Bijzonder tarief van effectief 9% / 522
13.2.3 Territoriale binding met Nederland / 523
13.2.3.1 Substance / 523
13.2.3.2 Nexusbenadering / 524
13.2.4 S&O-verklaring ‘plus’ / 525
13.2.4.1 S&O-verklaring / 526
13.2.4.2 Kwalificerende immateriële activa / 526
13.2.5 Kwalificerende voordelen (nexusbreuk) / 528
13.2.5.1 Vaststellen voordelen; per-activummethode / 529
13.2.5.2 Afpelmethode en kostengerelateerde methode / 530
13.2.6 Drempel / 531
13.2.7 Forfaitaire regeling / 532
13.2.8 Op verzoek / 533
13.2.9 Administratieverplichtingen / 534
13.3 Handel in herinvesteringsreservelichamen / 534
13.3.1 Algemeen; wat is het misbruik? / 534
13.3.2 Regeling van art. 12a Wet VPB 1969 / 535
13.3.2.1 Aandeelhouderstoets / 536
13.3.2.2 Beleggingstoets / 537
13.3.2.3 Antimisbruikmaatregelen / 537
13.4 Bijzondere regimes voor vrijgestelde en fiscale beleggingsinstellingen / 540
13.4.1 Inleiding / 540
13.4.2 Vrijgestelde beleggingsinstellingenregime (VBI-regime) / 541
13.4.2.1 Achtergrond van ‘deluxe’ beleggingsinstellingenregime / 541
13.4.2.2 VBI-regime in kort bestek; subjectieve vrijstelling / 542
13.4.2.3 Voorwaarden voor VBI-regime / 542
13.4.2.4 Aanpalende regels in vennootschaps-, inkomsten- en dividendbelasting / 543
13.4.3 Fiscale-beleggingsinstellingenregime (FBI-regime) / 544
13.4.3.1 Achtergrond FBI-regime / 544
13.4.3.2 Kern van het bijzondere regime; 0%-tarief en doorstootverplichting / 545
13.4.3.3 Voorwaarden voor statusverkrijging / 547
13.4.3.4 Voor uitdeling beschikbare winst; herbeleggings- en afrondingsreserve / 549
13.4.3.5 Statusovergangen / 550
13.5 Omzetting van rechtspersonen / 550
13.5.1 Inleiding / 550
13.5.2 Afrekeningsficties in art. 28a Wet VPB 1969 / 551
13.6 Bijzonder regime voor verzekeringsondernemingen / 552
13.6.1 Inleiding / 552
13.6.2 Besluit winstbepaling en reserves verzekeraars / 553
13.6.2.1 Aanvullende regels; premiereserve / 553
13.6.2.2 Egalisatie- en calamiteitenreserve / 554
14 Verrekenprijzen / 555
14.1 Inleiding / 555
14.2 Totaalwinstbegrip / 556
14.3 Arm’s length-beginsel (art. 8b Wet VPB 1969) / 557
14.3.1 Inleiding / 557
14.3.2 Het arm’s length-beginsel / 557
14.3.3 Gelieerdheid / 558
14.3.4 Verrekenprijsdocumentatie / 558
14.4 Vergelijkbaarheid / 558
14.5 Bandbreedte / 559
14.6 Verrekenprijsmethoden / 560
14.6.1 Inleiding / 560
14.6.2 ‘Comparable Uncontrolled Price’ (CUP) / 560
14.6.3 Resale Price Method / 560
14.6.4 Cost Plus Method / 561
14.6.5 Profit Split Method / 561
14.6.6 Transactional Net Margin Method (TNMM) / 561
14.6.7 Schematisch overzicht / 562
14.7 Keuze verrekenprijsmethode (algemeen) / 562
14.8 Keuze verrekenprijsmethode (restwinst en routinewinst) / 564
14.9 Verrekenprijsdocumentatie (algemeen) / 565
14.9.1 Algemeen / 565
14.9.2 Inhoud / 566
14.9.3 Grote ondernemingen / 567
14.10 Dubbele belastingheffing en eliminatie hiervan / 568
14.11 Investeringsklimaat, tax planning en maatschappelijke onrust / 569
14.12 Mismatches bij toepassing zakelijkheidsbeginsel / 571
15 Bronbelastingen / 573
15.1 Dividendbelasting / 573
15.1.1 Plaats dividendbelasting in Nederlandse belastingstelsel / 575
15.1.2 Houdbaarheid dividendbelasting / 576
15.1.3 Voorheffing inkomsten- en vennootschapsbelasting / 578
15.2 Subjectieve onderworpenheid / 579
15.3 Object van heffing / 580
15.3.1 Objectieve stelsel / 580
15.3.2 Kapitaalbegrip / 582
15.3.3 Uitdelingen / 582
15.3.4 Inkoop eigen aandelen, liquidatie-uitkeringen en kapitaalterugbetaling / 582
15.3.5 Fusie en splitsing / 583
15.3.5.1 Antimisbruikbepalingen / 583
15.3.5.2 Step-up bij grensoverschrijdende fusie en splitsing / 584
15.3.6 Initiatiefwetsvoorstel Spoedwet conditionele eindafrekening dividendbelasting / 585
15.4 Tarief / 587
15.5 Vrijstellingen en teruggaveregelingen / 587
15.5.1 Inhoudingsvrijstelling voor deelnemingen / 587
15.5.2 Inhoudingsvrijstelling bij fiscale eenheden / 590
15.5.3 Teruggaveregelingen / 590
15.5.4 EU-rechtelijke teruggaveregelingen / 591
15.5.5 Dooruitdelingsfaciliteit voor Nederlandse houdstervennootschappen / 592
15.5.6 Afdrachtvermindering voor fiscale beleggingsinstellingen / 593
15.6 Internationale aspecten / 593
15.6.1 Belastingverdragen / 593
15.6.2 EU-recht / 595
15.6.3 Dividendstripping / 596
15.7 Conditionele bronbelasting op renten en royalty’s / 597
15.7.1 Inleiding / 597
15.7.2 Inhoudingsplichtigen / 598
15.7.3 Subjectieve belastingplicht / 599
15.7.3.1 Gelieerdheid / 599
15.7.3.2 Verschillende typen voordeelgerechtigden / 600
15.7.4 Object van heffing / 602
15.7.5 Tarief en wijze van heffing / 603
15.8 Additionele conditionele bronbelasting op dividenden (vanaf 2024) / 603
15.8.1 Inleiding / 603
15.8.2 Inhoudingsplichtige / 604
15.8.3 Subjectieve belastingplicht / 605
15.8.4 Object van heffing / 605
15.8.5 Tarief en wijze van heffing / 605
15.8.6 Samenloop Wet DB 1965 en Wet BB 2021 / 606
Overige te raadplegen literatuur / 607
Trefwoordenregister / 609
