Hoofdelijke aansprakelijkheid

Woord vooraf VII
Afkortingen XV

Deel I – Uitgangspunten 1
Hoofdstuk 1 Inleiding 3
1.1 Probleemstelling en belang van het onderzoek 3
1.2 Onderzoeksvragen 14
1.3 Afbakening 15
1.4 Methode 20
1.4.1 Juridisch-dogmatisch onderzoek 20
1.4.2 Rechtsvergelijking 21
1.5 Terminologie 22
1.6 Plan van behandeling en leeswijzer 25

Hoofdstuk 2 Werking en doorwerking van Unierecht in horizontale rechtsverhoudingen 27
2.1 Inleiding 27
2.2 Directe werking en voorrang 27
2.3 Horizontale werking 29
2.3.1 Terminologie 29
2.3.2 Directe horizontale werking 31
2.3.3 Indirecte horizontale werking 37
2.4 De ‘procedurele autonomie’ van de lidstaten 41
2.5 Conclusie 47

Deel II – Materieel recht 49
Hoofdstuk 3 Hoofdelijke aansprakelijkheid en verhaal in het Unierecht 51
3.1 Inleiding 51
3.2 Verschillende verschijningsvormen 52
3.2.1 Vennootschapsrecht 52
3.2.2 Arbeidsrecht 61
3.2.3 Productaansprakelijkheidsrecht 65
3.2.4 Mededingingsrecht 68
3.2.4.1 Algemeen 68
3.2.4.2 Boetes 73
3.2.4.2.1 Algemeen 73
3.2.4.2.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid 73
3.2.4.2.3 Regres 83
3.2.4.3 Schadevergoeding 85
3.2.4.3.1 Algemeen 85
3.2.4.3.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid 87
3.2.4.3.3 Regres 106
3.2.4.3.5 Gevolgen van schikkingen 120
3.2.5 Gegevensbeschermingsrecht 131
3.2.5.1 Algemeen 131
3.2.5.2 Hoofdelijke aansprakelijkheid 132
3.2.5.3 Regres 141
3.3 Analyse van de aan het geldende recht ten grondslag liggende beginselen 149
3.4 Conclusie 158

Hoofdstuk 4 Hoofdelijke aansprakelijkheid en verhaal in het
Nederlandse burgerlijk recht 163
4.1 Inleiding 163
4.2 Grondslagen voor hoofdelijke verbondenheid 165
4.2.1 De algemene wettelijke regeling van pluraliteit van schuldenaren 165
4.2.2 Bijzondere wettelijke regelingen van hoofdelijke verbondenheid 184
4.4.2.1 Borgtocht 185
4.4.2.2 Schadevergoeding 187
4.4.2.3 Vennootschapsrecht 196
4.4.2.4 Arbeidsrecht 204
4.2.3 Geen hoofdelijke verbondenheid 205
4.3 Rechtsgevolgen van hoofdelijke verbondenheid in externe verhoudingen 209
4.3.1 Recht op nakoming voor het geheel en keuzevrijheid 209
4.3.2 Zelfstandige karakter van hoofdelijke verbintenissen 213
4.3.3 Bevrijdende werking nakoming en overige wijzen van tenietgaan van hoofdelijke verbintenissen 221
4.3.4 Schikkingen 228
4.3.5 Tussenconclusie 232
4.4 Rechtsgevolgen van hoofdelijke verbondenheid in interne verhoudingen 233
4.4.1 De rechtsverhouding(en) tussen hoofdelijk medeschuldenaren 233
4.4.2 Verhaalsrechten 235
4.4.2.1 Draagplicht als sleutelcriterium 235
4.4.2.2 Regres (art. 6:10 BW) 258
4.4.2.2.1 Rechtskarakter 258
4.4.2.2.2 Omvang van de regresaanspraak 269
4.4.2.2.3 Ontstaansmoment van de wettelijke regresvordering 278
4.4.2.2.4 Verweermiddelen 282
4.4.2.2.5 Partijautonomie 321
4.4.2.3 Subrogatie (art. 6:12 BW) 334
4.4.2.3.1 Rechtskarakter 334
4.4.2.3.2 Omvang van de krachtens subrogatie verkregen aanspraak 336
4.4.2.3.3 Overgang en uitoefening nevenrechten 341
4.4.2.3.4 Verweermiddelen 342
4.4.2.3.5 Partijautonomie 345
4.4.2.4 Omslag wegens onverhaalbaarheid (art. 6:13 BW) 351
4.4.2.4.1 Rechtskarakter 351
4.4.2.4.2 Omvang van de omslagvordering 353
4.4.2.4.3 Ontstaansmoment van de omslagvordering 355
4.4.2.4.4 Partijautonomie 356
4.4.2.5 Overige wettelijke verhaalsrechten 356
4.4.3 Informatie- en vrijwaringsverplichtingen 360
4.4.4 Tussenconclusie 363
4.4 Analyse van de aan het geldende recht ten grondslag liggende beginselen 366
4.5 Conclusie 371

Deel III – Burgerlijk proces- en insolventierecht 375
Hoofdstuk 5 Hoofdelijke aansprakelijkheid en verhaal in het burgerlijk procesrecht 377
5.1 Inleiding 377
5.2 Procederen door de schuldeiser tegen een of meer hoofdelijk schuldenaren (externe verhoudingen) 378
5.2.1 Procesrechtelijke keuzevrijheid 378
5.2.2 Interventie door ‘derden’: voeging, tussenkomst en gedwongen tussenkomst 386
5.2.3 Hoofdelijke veroordeling (en proceskostenveroordeling) 395
5.2.4 Procesrechtelijke afwikkeling schikking 403
5.2.5 Rechtsmiddelen 415
5.2.6 Tussenconclusie 419
5.3 Procederen tegen een of meer hoofdelijk schuldenaren door een medeschuldenaar (interne verhoudingen) 421
5.3.1 Inleiding 421
5.3.2 Oproeping van (beweerdelijk) hoofdelijk medeschuldenaren 422
5.3.2.1 Zelfstandige procedure 422
5.3.2.2 Vrijwaring 423
5.3.2.3 Gedwongen tussenkomst 431
5.3.2.4 Ongedwongen tussenkomst? 434
5.3.2.5 Tussenconclusie 435
5.3.3 Procesrechtelijke gevolgen voor vrijwaringszaak van schikking in hoofdzaak 435
5.3.4 Rechtsmiddelen 443
5.3.5 Tussenconclusie 444
5.4 Analyse van de aan het geldende recht ten grondslag liggende beginselen 445
5.5 Conclusie 448

Hoofdstuk 6 Hoofdelijke aansprakelijkheid en verhaal in het insolventierecht 453
6.1 Inleiding 453
6.2 Rechtsgevolgen van insolventie van een hoofdelijk schuldenaar in de externe verhoudingen 454
6.2.1 Inleiding 454
6.2.2 Verificatie 455
6.2.3 Verhaal zónder verificatie: verrekening en verhaal krachtens pand of hypotheek 473
6.2.4 Akkoorden 480
6.2.4.1 Consensueel (buitengerechtelijk) akkoord 480
6.2.4.2 Insolventieakkoord 483
6.2.4.3 WHOA-akkoord 488
6.2.5 Hoofdelijke boedelschulden 493
6.2.6 Tussenconclusie 501
6.3 Rechtsgevolgen van insolventie van een van de hoofdelijk schuldenaren in de rechtsverhouding tussen de schuldenaren onderling (interne verhoudingen) 502
6.3.1 Inleiding 502
6.3.2 Verificatie van verhaalsvorderingen van hoofdelijk schuldenaren 503
6.3.3 Verhaal zónder verificatie: verrekening en verhaal krachtens pand of hypotheek 521
6.3.4 Akkoorden 538
6.3.4.1 Consensueel (buitengerechtelijk) akkoord 538
6.3.4.2 Insolventieakkoord 540
6.3.4.3 WHOA-akkoord 546
6.3.5 Verhaalsvorderingen voor hoofdelijke boedelschulden 566
6.3.6 Tussenconclusie 571
6.4 Analyse van de aan het geldende recht ten grondslag liggende beginselen 572
6.5 Conclusie 577

Deel IV – Conclusie en samenvattingen 583
Hoofdstuk 7 Conclusie 585
Samenvatting 601
Summary 609
Wetgeving en parlementaire documenten 619
Rechtspraak 627

Literatuur 647
Trefwoordenregister 705
Curriculum vitae 711