Basisboek Interne Communicatie

Voorwoord 12
Inleiding 14

1 Context van interne communicatie 16
1.1 Een organisatie: wat is dat eigenlijk? 18
1.1.1 Verschillende soorten organisaties 18
1.1.2 Ik kom binnen en ik zie…. 18
1.1.3 De organisatie en haar omgeving 18
1.2 Wat gebeurt nou werkelijk in een organisatie? 19
1.2.1 De eerste bril: de zichtbare en de onzichtbare organisatie 20
1.2.2 De tweede bril: het partijen- en het systeemmodel 22
1.2.3 Politiek gedrag 23
1.2.4 Verborgen regels 24
1.2.5 Het ondertussen 27
1.3 De veranderende organisatie 28
1.3.1 De ontwerpbenadering 30
1.3.2 De ontwikkelbenadering 31
1.3.3 Ambities bijstellen! 34
Samenvatting 35

2 Communicatie in organisaties 36
2.1 Naar een beter communicatiemodel 38
2.2 De!nitie van communicatie 40
2.3 De!nitie van interne communicatie 40
2.4 Verwarring over interne communicatie 41
2.5 Doelen en functies van interne communicatie 42
2.5.1 Doelen van interne communicatie 42
2.5.2 Functies van interne communicatie 42
2.6 Soorten informatie in organisaties 44
2.7 Informatiebehoefte 45
2.8 Verschijningsvormen van interne communicatie 47
2.8.1 Lijncommunicatie volgens het informatiedoorgeefprincipe 47
2.8.2 Omdenken in lijncommunicatie: van informeren naar communiceren 48
2.9 Het proces van communiceren: wat gebeurt er echt? 49
2.10 Werken aan leiderschapscommunicatie 55
Samenvatting 59

3 Twee visies op interne communicatie 63
3.1 Communicatiemanagement 64
3.2 Actievisie op interne communicatie 65
3.2.1 Beschrijving van de actievisie 65
3.2.2 Strategic alignment 67
3.2.3 Reputatie en internal branding 69
3.2.4 Communicatiemiddelen in de actievisie 72
3.2.5 Waarde van de actievisie 72
3.2.6 Kanttekeningen bij de actievisie 73
3.3 Interactievisie op interne communicatie 75
3.3.1 De organisatie als babbelbox 75
3.3.2 Naar een communicatievere organisatie 76
3.3.3 Betekenisgeving en het sociaal-constructivisme 78
3.3.4 Informele communicatie 78
3.3.5 Storytelling 81
3.3.6 Kanttekeningen bij de interactievisie 82
3.4 Actievisie en interactievisie verbonden 82
Samenvatting 83

4 Onderzoek 87
4.1 Inleiding 88
4.2 Motieven voor onderzoek 88
4.3 Bronnen van informatie 89
4.3.1 Inleiding 89
4.3.2 Informatie uit onpersoonlijke bronnen 89
4.3.3 Informatie uit persoonlijke bronnen 91
4.4 Ontwerp van onderzoek 93
4.4.1 Wat is de bijdrage van onderzoek? 93
4.4.2 Wat is verkennend onderzoek? 95
4.4.3 Wat is ontwikkelingsonderzoek? 95
4.4.4 Wat is evaluatieonderzoek? 96
4.5 Uitvoering van onderzoek 96
4.5.1 Wat zijn de regels? 96
4.5.2 Wat is de probleemstelling? 97
4.5.3 Welke methoden zijn er? 98
4.5.4 Welke technieken zijn er? 98
4.5.5 Welke instrumenten zijn er? 100
4.5.6 Speciale vraagstellingen 100
4.5.7 Een globale fasering 102
4.5.8 Communicatie over onderzoek 104
Samenvatting 107

5 Communicatie bij verandering 109
5.1 Inleiding 110
5.2 Waarom veranderen organisaties eigenlijk? 110
5.3 Geplande en spontane veranderingen 112
5.4 De veranderwerkelijkheid 113
5.5 Bijpraten van medewerkers 115
5.6 Doorpraten met medewerkers 117
5.7 Terugpraten: wat leeft er? 119
5.8 Virale veranderprocessen 120
Samenvatting 125

6 Naar een communicatieve organisatie 130
6.1 Wat is een communicatieve organisatie? 130
6.2 De cruciale rol van direct leidinggevenden 132
6.3 Versterken van communicatiekracht 134
6.4 Het creëren van e#ectieve ontmoetingen 135
6.5 Interne communicatie bij werken op afstand 136
6.6 Van plan tot scrum 140
6.6.1 Het communicatieplan 140
6.6.2 De scrumwerkwijze 143
6.7 Waarde toevoegen als adviseur 145
Samenvatting 147

7 De IC-professional in een communicatieve organisatie 151
7.1 Bijdragen aan een communicatieve organisatie 152
7.2 De communicatieadviseur als vakinhoudelijk expert 152
7.3 Van communicatieadviseur naar communicatief adviseren 153
7.3.1 Procesontwerp maken 154
7.3.2 Faciliteren 155
7.3.3 Coachend adviseren 158
7.4 Perspectieven op leren communiceren 160
7.4.1 Leerstadia 160
7.4.2 Leerstijlen 161
7.4.3 Communicatie- & gedragsstijlen (LIFO®) 162
7.5 Communicatief leiderschap gevraagd! 163
7.6 Werken aan je ontwikkeling: het 4kennenmodel 164

Samenvatting 167
Aanbevolen literatuur 167
Over de auteurs 173