Wat maakt de mens?

Inleiding
Kwestie 1 Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

Inleiding
Opmaat: dualisme

1 Fenomenologie
Inleiding
1.1 Het gevoel van een zelf in beweging
Primaire tekst 1: Maxine SheetsJohnstone (1966) over de fenomenologie van de dans
1.2 Fenomenologie in context

2 Onze verhouding tot onszelf
Inleiding
2.1 Excentrische positionaliteit
2.2 Natuurlijke kunstmatigheid
2.3 Bemiddelde onmiddellijkheid
2.4 De utopische standplaats
Primaire tekst 2: Helmuth Plessner (1941) over lachen en wenen

3 Ons bestaan in verhouding tot de ander
Inleiding
3.1 Niet geboren als vrouw, maar tot vrouw gemaakt
3.2 Mensen van kleur gezien door de witte blik
Primaire tekst 3: Frantz Fanon (1952) over de geleefde ervaring van de Zwarte

Kwestie 2 Hoe veranderen techniek en wetenschap ons mensbeeld?

4 Metaforen voor de mens
Inleiding
4.1 Lichamelijke metaforen
Primaire tekst 4: George Lakoff en Mark Johnson (1980) over lichamelijke metaforen
4.2 Technische metaforen

5 Mens – brein – computer
Inleiding
5.1 Wij zijn ons brein
5.2 Het brein als informatieverwerker en computer
5.3 Er zijn dingen die een computer niet kan (en een mens wel)
5.4 Van symboolverwerkingssystemen naar neurale netwerken

6 4E-cognitie
Inleiding
6.1 Embodied: belichaamde cognitie
6.2 Embedded: ingebedde cognitie
6.3 Extended: uitgebreide cognitie
Primaire tekst 5: Andy Clark en David Chalmers (1998) over hoe ons denken zich uitbreidt in de omgeving
6.4 Enactive: enactieve cognitie
Primaire tekst 6: Kevin O’Regan, Erik Myin en Alva Noë (2005) over de rol van het bewegende lichaam in de fenomenologie van de waarneming

Kwestie 3 In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek?
7 Wij zijn van nature technologische wezens
Inleiding
7.1 Natural-born cyborgs
7.2 Symbolen als dingen om mee te denken
Primaire tekst 7a: Andy Clark (2003) over ons hybride brein
Primaire tekst 7b: Andy Clark (2003) over dynamische apparaten

8 Techniek verandert onze zintuiglijke ervaring
Inleiding
8.1 De empirische wending in de techniekfilosofie: van vervreemding naar bemiddeling
8.2 Mens-techniekrelaties
8.3 Technologie en de zintuigen
Primaire tekst 8: Petran Kockelkoren (2003) over de inlijving van de trein

9 Techniek is verweven met ethiek Inleiding
9.1 De morele lading van techniek
Primaire tekst 9: Peter-Paul Verbeek (2014) over echoscopie
9.2 De technologische bemiddeling van onze moraal in vier dimensies

10 Voorbij het humanisme: scenario’s voor de toekomst van de mens
Inleiding
10.1 Posthumanisme
Primaire tekst 10: Jos de Mul (2016) over de drie scenario’s van de toekomstige mens

Kwestie 4 Grensvervagingen
Opmaat: grensvervagingen
11 Grensvervaging tussen mens en dier (en planten, schimmels en bacteriën)
Inleiding
11.1 Van egologisch naar ecologisch denken
Primaire tekst 11: Timothy Morton (2012) over de mesh
11.2 Hoe planten denken en doen
11.3 Wat zouden dieren ons vertellen als we de juiste vragen zouden stellen?
Primaire tekst 12: Vinciane Despret (2012) over de spiegeltest bij dieren

12 Grensvervaging tussen levende en niet-levende wezens
Inleiding
12.1 Het handelingsvermogen van niet-mensen
Primaire tekst 13: Bruno Latour (1992) over de Berlijnse sleutel
12.2 Cognitieve assemblages
Primaire tekst 14: Katherine Hayles (2017) over autonome drones in oorlogsvoering
12.3 Morele verantwoordelijkheid

13 Grensvervaging tussen fysieke en niet-fysieke verschijnselen
Inleiding
13.1 Verstrengeling en intra-actie
13.2 Homo deus: de mens als data, de mens als god
Primaire tekst 15: Miriam Rasch (2020) over het else

Nawerk
Noten
Bibliografie
Illustratieverantwoording
Namenregister
Zakenregister