Veerkracht

VOORWOORD door Wibo Koole 11
VOORWOORD door Daniel J. Siegel 17

INLEIDING: OMGAAN MET MODERNE UITDAGINGEN VOOR VEERKRACHT 21
Flexibiliteit zit in onze genen 23
Er is wereldwijd meer stress dan ooit 24
Wat betekent het om veerkrachtig te zijn? 26
Samenwerking: de blinde vlek van zakelijke leiders wereldwijd 27
De impact van te veel stress: een teamoefening 30
Welzijn is niet genoeg 33
Omdenken: van ‘ik’ naar ‘wij’ 35
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 37

1. ONTKRACHTING VAN VAAK GENOEMDE MYTHEN OVER VEERKRACHT 39
De herkomst van veerkracht op de werkplek 41
Veerkracht op de werkvloer: de overbelaste werker in het zonnetje zetten 42
Mythe 1: veerkracht heeft te maken met uithoudingsvermogen 44
Mythe 2: veerkracht is een karaktertrek die sommige mensen wel hebben en andere niet 45
Mythe 3: veerkracht komt voort uit je opvoeding en is een vaststaand gegeven 46
Mythe 4: veerkracht is andermans verantwoordelijkheid 47
Mythe 5: veerkracht is te complex om zomaar te worden begrepen 49
Verder kijken dan de mythen over veerkracht 51
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 52

2. NAVIGATIE VAN ONS INNERLIJKE LANDSCHAP 55
Ons zenuwstelsel en prikkeling 55
Stress, eu-stress en onrust 57
Menselijke emoties, het mesolimbische circuit en valentie 58
De realiteit van het bedrijfsleven en schakelen tussen de vier toestanden 63
De natuurlijke patronen van leven en werk 66
Veel werknemers zitten vast in de stresszone 66
Overstimulatie en uitputting 68
Komt er een ‘chille’ generatie aan? 70
De generatie van ‘bore-outs’, burn-out en ‘lie flat’ 71
Een ruime tolerantiezone faciliteert zelfregulatie 73
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 75

3. TWAALF VEERKRACHTVAARDIGHEDEN 77
Naar een beter begrip van veerkrachtvaardigheden 79
Welke veerkrachtvaardigheden zijn het effectiefst? 83
Veerkrachtvaardigheden beoordelen 91
Begrip van een evenwicht van onze veerkrachtvaardigheden: de accu-analogie 92
Hoe we de veerkrachtaccuprofielen gebruiken 97
Werken veerkrachtvaardigheden echt? 98
Welke vaardigheden hebben de grootste impact op veerkracht? 99
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 102

4. VEERKRACHTCOMPETENTIE EN -PROFIELEN 105
De drie veerkrachtcompetenties 108
Welke veerkrachtcompetenties kunnen helpen bij stressoren in werk en privéleven? 111
Hoe de competenties samen veerkrachtprofielen vormen 114
De problemen waarmee mensen met weinig veerkracht te maken krijgen 116
De competenties van de schrijvers 117
Belangrijke lessen voor organisaties 119
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 120

5. DE ROL VAN MINDFULNESS BIJ VEERKRACHT 123
Waarom verliezen het denkende en het voelende brein de connectie? 124
Het bewijs voor mindfulness op de werkplek 127
De mechanismen van mindfulness 129
Fysiologische intelligentie 130
Problemen met focus 131
Meer dan alleen ontspanning 132
Hartslagvariabiliteit als een venster naar
neurofysiologische regulatie 136
Gebrek aan integratie tussen lichaam en brein 136
Elk bedrijf heeft behoefte aan mindfulness… 139
…en ook leiders hebben behoefte aan mindfulness 140
Mindfulness verankeren als een fundamentele eigenschap 141
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 143

6. ONZE VEERKRACHTVAARDIGHEDEN ONTWIKKELEN 145
Welzijnscrises op het werk aanpakken 147
De voordelen van focussen op veerkrachtvaardigheden 149
Veerkrachtvaardigheden trainen: een vijfstappenproces 151
Hoelang gaat dit duren? 158
Wat hebben we geleerd van ons werk met bedrijven? 162
De geheime hack: alle voordelen zonder de inspanning? 164
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 165

7. VAN ‘IK’ NAAR ‘WIJ’:HET BELANG VAN BEDRIJFSCULTUUR 167
Ook ons zenuwstelsel is sociaal 170
Hoe werkt neuroceptie op de werkplek? 172
Het sociale weefsel van werk: een cruciale component van veerkracht 173
Leiders en managers spelen een sleutelrol bij de
creatie van bedrijfscultuur 175
Bedrijfscultuur is een belangrijk aspect van veerkracht 183
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 187

8. HOE BOUW JE VEERKRACHTVAARDIGHEDEN OP? 189
Er zit een grens aan persoonlijke veerkrachtvaardigheden 190
Organisaties en individuen zijn tegenover elkaar verantwoordelijk voor veerkracht 192
Veerkrachtvaardigheden opbouwen in de organisatie 195
Aandachtmanagement kweken in alle geledingen van de organisatie 201
Het belang van gerichte interventies 206
Organisaties moeten de verantwoordelijkheid nemen voor het aanleren van vaardigheden en gezond gedrag 207
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 209

9. VEERKRACHTVAARDIGHEDEN BIJ TEAMS 211
Succesvolle teams worden gedefinieerd door hun vaardigheden en gewoonten 212
Emotionele intelligentie en psychologische veiligheid bij teams opbouwen met behulp van vaste practices en interactiegewoonten 213
Gebieden van gewoonten voor teamveerkracht 219
Aangeleerde practices maken het verschil 221
Sommige teamvaardigheden zijn belangrijker dan andere 224
Een vijfstappenproces in de richting van verbeterde teamveerkracht 227
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 231

10. HET BELANG VAN VEERKRACHTIGE LEIDERS 233
Veerkracht staat op de radar, maar wordt niet altijd geïmplementeerd 234
Veerkrachtintelligentie cultiveren bij leiders 240
Leiden in de richting van veerkracht 242
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 247

11. WAAROM VEERKRACHT EEN VERANTWOORDELIJKHEID VAN HET BEDRIJF IS 249
Veerkracht is de verantwoordelijkheid van het hele bedrijf,
niet alleen van een welzijnsfunctionaris 250
Veerkracht heeft behoefte aan de opbouw van veerkrachtvaardigheden; met symptoombestrijding alleen kom je er niet 254
Veerkracht is een gedeelde verantwoordelijkheid van het
bedrijf en de werknemers 255
Bedrijven verantwoordelijk maken voor veerkracht 256
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 258

12. VEERKRACHT VERANKEREN IN ORGANISATIES 261
Stap 1: een werkbare groepsgrootte 261
Stap 2: het management erbij betrekken 262
Stap 3: beginnen met individuele veerkrachtscreening 263
Stap 4: data mijnen over de hele breedte van het personeelsbestand 265
Stap 5: gedeelde prioriteiten stellen met het management 268
Stap 6: consistent aan individuele veerkrachtvaardigheden werken 270
Stap 7: over de hele breedte van het bedrijf gecoördineerd aan veerkrachtvaardigheden werken 271
Stap 8: uitkomsten meten 273
Op weg naar veerkrachtige bedrijfsculturen 273
Belangrijkste lessen uit dit hoofdstuk 276

Epiloog: een brief aan een leider uit het bedrijfsleven 279

Bijlage I – Waarom op welzijn gebaseerde methodes minder effectief zijn dan pogingen om vaardigheden op te bouwen 282

Bijlage II – De fysiologische, psychologische en gedragsuitkomsten van onze drie veerkrachtcompetenties 286

Bijlage III – Onze methode voor de implementatie van veerkrachtinterventies in de hele organisatie 288

Lijst van afbeeldingen en tabellen 291
Noten 294
Over Awaris 309
Over de auteurs 310