De conclusie voorbij

‘Nel mezzo del cammin’
Piet Hein Donner

Wat maakt een conclusie goed?
Fred Hammerstein
1. Inleiding
2. De vergelijking met cassatie
3. Persoonlijk en onafhankelijk
4. Internationale aspecten en empirische gegevens.
5. Veranderde tijden
6.De inhoud van de conclusie
7. Enkele specifieke gevallen bij de Afdeling bestuursrechtspraak
8. Slotbeschouwing

De bestuursrechtelijke conclusie gewogen
Raymond Schlössels
1. Inleiding
2. Doel en functie van conclusies
2.1 Verschillende soorten conclusies
2.2 De bestuursrechtelijke conclusie: een vreemde eend in de bijt?
2.3 Parlementaire geschiedenis van artikel 8:12a van de Awb: intermezzo
2.4 Nadere verkenning
3.De bestuursrechtelijke conclusie onder de loep
3.1 Inzet tot op heden: selectief
3.2 Het karakter van de eerste conclusies
3.2.1 Omvang
3.2.2 Opvallende eensgezindheid
3.2.3 Inhoud en rechtsontwikkeling
4. Conclusie

De staatsraad advocaat-generaal zonder parket
Robert Jan Koopman
1. De staatsraad advocaat-generaal
2. Een bestuursrechtelijk unicum?
3. De conclusie op verzoek
4. Het parket
5. Afronding

De conclusie beschouwd vanuit het civiele recht
Leen Keus
Inleiding
Een eerste verkenning
Cassatierechtspraak en feitenrechtspraak
Het initiatief tot de conclusie; wie voert de regie?
Onafhankelijk van de rechtsprekende functie?
Doel en functie van de conclusie
Het niet bindende karakter van de conclusie
Werkverdeling tussen raad en parket
Een brede informatie van de rechter
Het geven van inzicht in en reliëf aan de uitspraak
Het bijdragen aan acceptatie van de uitspraak
De Borgersbrief
Besluit

Naar een volwassen parketfunctie voor de bestuursrechtspraak in hoogste instantie?
Kars de Graaf en Bert Marseille
1. Inleiding
2. Discussie over een wettelijke regeling in de Awb
3. De regeling in de Awb: voorzichtig en summier
4. De toepassing in de praktijk: nog voorzichtiger
5. De toekomst van de parketfunctie
6. De juiste voorwaarden voor een volwassen parketfunctie

Een ervaring als staatsraad advocaat-generaal: op zoek naar een rechtsbeginsel
Rob Widdershoven
1. Inleiding
2. Richtsnoeren voor de rechterlijke erkenning van een rechtsbeginsel
2.1 Inleiding
2.2 Vaag, abstract en flexibel
2.3 Gewicht
2.4 Rechtsnorm
2.5 Kenbaarheid en erkenning
2.6 Richtsnoeren voor de rechterlijke erkenning van rechtsbeginselen
3. De richtsnoeren toegepast
3.1 Inleiding
3.2 Transparantie
3.3 Behoorlijk bestuur
4. Slot

De advocaat-generaal bij het EU-Hof: veldheer of verkenner?
Hanna Sevenster en Corinna Wissels
1. Inleiding
2. De rol van de advocaat-generaal bij het Hof van Justitie
3. De invloed van de advocaat-generaal: is meten weten?
4. Afronding

Regeling van de redelijke termijn: afgestemde rechtspraak en conclusies als nieuwe vorm van pseudowetgeving
Tom Barkhuysen en Michiel van Emmerik
1. Inleiding
2. Rechtsvorming door de rechter en advocaat-generaal ten aanzien van de redelijke termijn
3. Rechtsvormende taak in algemene zin
4. Conclusie: alsnog naar een wettelijke regeling en voor de toekomst een constitutionele lus

Het bestuursorgaan-begrip voorbij?
Willemien den Ouden en Heleen van Amerongen
Vooraf
De ‘publieketaakjurisprudentie’: een impasse?
De conclusie van staatsraad advocaat-generaal Widdershoven van 23-6-2014
Beschouwing
Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter en publiekrechtelijke normering
De balans opmaken
Tot slot

Wel of niet rechtsbescherming tegen reacties op meldingen?
Peter van Buuren
1. Inleiding
2. De kern van de uitspraken Leeuwarden en Stein
3. De conclusie van de staatsraad advocaat-generaal van 12-11-2014
4. Rechtspraak Afdeling bestuursrechtspraak na de uitspraken Leeuwarden en Stein
5. Een andere benadering door het College van beroep voor het bedrijfsleven
6. Enkele conclusies

Waarheen leidt de weg van de relativiteit?
Ben Schueler
1. Inleiding
2. Wat is relativiteit anno 2017?
2.1 Je kunt je alleen beroepen op je eigen, persoonlijke belang
2.2 Het belang moet vallen binnen het beschermingsbereik van de toepasselijke rechtsnorm
2.3 Een belang dat feitelijk dreigt te worden geschaad
3. Waar leidt relativiteit heen?
3.1 Naar relationeel bestuursrecht
3.2 Binnen randvoorwaarden van het Unierecht en het Verdrag van Aarhus
4. Conclusies

Schaarse vergunningen: het beginsel van gelijke kansen als rechtsgrondslag voor de verplichting tot het bieden van mededingingsruimte
Frank van Ommeren
1. Schaarse publieke rechten: geen lacune meer
2. De rechtsgrondslag voor de verplichting tot het bieden van mededingingsruimte
2.1 De verplichting tot het bieden van mededingingsruimte
2.2 Rechtsgrondslag en reikwijdte
2.3 De conclusie van de staatsraad advocaat-generaal
2.4 Gelijke kansen
3. Een transparantiebeginsel?
3.1 Transparantie: verplichting of (algemeen of contextueel) rechtsbeginsel?
3.2 De context van de verdeling van schaarse publieke rechten
4. De looptijd van de schaarse vergunning
5. Uitzonderingen of beperkingen
6. De ene of de andere rechtsgrondslag: maakt het verschil?
6.1 Functie van de rechtsgrondslag
6.2 Kansspelen: effect van de rechtsgrondslag
6.3 Ander terrein: bekostiging van onderwijs
7. Het beginsel van gelijke kansen: formeel en materieel?
8. De rechtspraktijk: van ontoelaatbaar naar onrechtmatig
9. De wetgever aan zet
10. Slot: de functie van de bestuursrechtelijke conclusie

De samenwerking tussen de Hoge Raad en de Afdeling
Maarten Feteris

Jaap Polak en de rechtseenheid
Michiel Scheltema en Tim Borman
1. Inleiding
2. De Commissie rechtseenheid
3. De organisatorische vormgeving van conclusies bij de hoogste bestuursrechters: een lastig parket

De dubbele knoop van de Raad van State
Rob Visser
De Raad van State, een dubbele knoop
Wetgevingsadvisering en hoogste algemene bestuursrechtspraak onder één dak
Twin Peaks
Een positieve wisselwerking

Jaap Polak en de Raad van State: de ‘Trias Politica’
Luc Verhey
1. Het verleden: machtenscheiding en Koopmans
2. Twee archetypes: angsthaas of wijsneus?
3. Het heden: Jaap Polak’s tussenmodel
4. De toekomst ligt open

Jaap en de (overzichts-)uitspraak
Bruno van Ravels

Jaap Polak als zittingsvoorzitter
Rosa Uylenburg en Menno van der Zijpp
Voorbereiding
Zitting
Raadkamer
Uitspraak
Kortom

‘Hoe nederiger ik me opstel, hoe meer ik word gevolgd’
Sylvia Wortmann

Het iVZO van de Afdeling bestuursrechtspraak en Jaap Polak
Dick Slump
‘De Geheimzinnige Club’
Het iVZO
Voorbeelden

De menselijke factor in het wetenschappelijk werk van Jaap Polak
Jurgen de Poorter
1. Inleiding
2. Jaap opgeleid in de jaren ’70 in Leiden: het positieve bestuursrecht als uitgangspunt
3. Jaap de advocaat: niet het systeem maar de praktische oplossing
4. Jaap de rechter: een kijkje in de keuken van een hoogste bestuursrechter
5. Een synthese: Jaap de wetenschapper

Jaap Polak als veelzijdig promotor
Eric Daalder

Jaap Polak als voorzitter van de Commissie Rechtsbescherming van de VAR
Lex Michiels en Jan Roelfsema
1. Inleiding
2. De aanpak van Jaap als voorzitter van de VAR-Commissie Rechtsbescherming
3. De conclusies en voorstellen van de commissie
4. Wat is er van de voorstellen terecht gekomen?
5. Een witte vlek in het rapport VAR-commissie: de bestuurlijke lus
6. De (voorzitter van de) VAR-commissie Rechtsbescherming en de modernisering van het bestuursprocesrecht

Jaap Polak en de media
Pieter Bas Beekman
Is Jaap de Joop?

De toespraken van Jaap
Henk Lubberdink

De vele hoedanigheden van Jaap Polak
Wendy van der Sluijs en Emmy de Jager
Van linksbuiten naar aanvoerder
Jaap als analist van het spel
Jaap als aanvaller
Jaap als aanvoerder

Jaap Polak als inspirator
Bart Jan van Ettekoven

Over de auteurs