Planschade en nadeelcompensatie

Voorwoord XI
Lijst van afkortingen XV

1 Inleiding 1
1.1 Opzet van dit boek 2

2 Overheidshandelen en schade 5
2.1 Inleiding 5
2.2 Wanprestatie 5
2.3 Onrechtmatig overheidshandelen 6
2.4 Rechtmatig overheidshandelen 7
2.5 Wettelijke regelingen 8
2.6 Buitenwettelijke regelingen 10

3 Planschade: formeel-juridische aspecten 13
3.1 Inleiding en voorgeschiedenis 13
3.2 Verhouding tot andere wettelijke schadevergoedingsstelsels 15
3.3 Limitatief en imperatief karakter van het planschadestelsel 17
3.4 Vormen van planschade 19
3.4.1 Indirecte versus directe planschade 19
3.4.2 Vermogensschade versus inkomensschade 21
3.4.3 Permanente schade versus tijdelijke schade 23
3.5 De aanvraag om tegemoetkoming in planschade 25
3.5.1 Eisen aan de aanvraag 25
3.5.2 Reikwijdte van de beoordeling van aanvragen 26

4 Planschade: afdeling 6.1 Wro en afdeling 6.1 Bro 31
4.1 Afdeling 6.1 Wro artikelsgewijs 31
4.1.1 Artikel 6.1 Wro 31
4.1.2 Artikel 6.2 Wro 36
4.1.3 Artikel 6.3 Wro 38
4.1.4 Artikel 6.4 Wro 39
4.1.5 Artikel 6.4a Wro 40
4.1.6 Artikel 6.5 Wro 42
4.1.7 Artikel 6.6 Wro 45
4.1.8 Artikel 6.7 Wro 47
4.2 Afdeling 6.1 Bro artikelsgewijs 48
4.2.1 Artikel 6.1.1.1 Bro 48
4.2.2 Artikel 6.1.2.1 Bro 48
4.2.3 Artikel 6.1.2.2 Bro 49
4.2.4 Artikel 6.1.3.1 Bro 49
4.2.5 Artikel 6.1.3.2 Bro 53
4.2.6 Artikel 6.1.3.3 Bro 53
4.2.7 Artikel 6.1.3.4 Bro 54
4.2.8 Artikel 6.1.3.5 Bro 55
4.2.9 Artikel 6.1.3.6 Bro 56
4.2.10 Artikel 6.1.3.7 Bro 57
4.2.11 Artikel 6.1.3.8 Bro 58

5 Planschade: de planschadeprocedure 59
5.1 Inleiding 59
5.2 Planschadeprocedure: de bestuurlijke voorfase 59
5.3 Planschadeprocedure: benoeming onafhankelijke deskundige 61
5.3.1 Eisen aan de deskundige 61
5.3.2 Onafhankelijkheid van de deskundige 61
5.3.3 Samenloop van Planschade en Risicoanalyse 63
5.3.4 Wraking van de deskundige 66
5.4 Planschadeprocedure: de adviesfase 68
5.4.1 Mondelinge behandeling(en) 68
5.4.2 Verslaglegging 70
5.4.3 Conceptadvisering 70
5.4.4 Definitieve advisering 71
5.5 Planschadeprocedure: de besluitvormingsfase 72
5.6 Planschadeprocedure: rechtsbescherming 73
5.6.1 Bezwaar, beroep en hoger beroep 73
5.6.2 Afwijkende regeling bij Tracébesluiten 75
5.6.3 Algemene beginselen bestuursprocesrecht: grondentrechter 76
5.6.4 Verbod van ‘Reformatio in Peius’ 78
5.7 Relevante andere wetgeving 79
5.7.1 Wet bestuurlijke geldschulden 79
5.7.2 Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen 81

6 Planschade: inhoudelijk beoordelingskader 85
6.1 Inleiding 85
6.2 Factoren die bij de beoordeling buiten beschouwing blijven 88
6.2.1 Totstandkoming en grondslagen van de planologische maatregel 89
6.2.2 Technische onderzoeken versus feitelijke situatie 89
6.2.3 Fysieke schadeberokkening en gezondheidsrisico’s 89
6.2.4 Gedragingen van personen 90
6.2.5 ‘NIMBY’-bestemmingen 91
6.2.6 Bijzondere persoonlijke omstandigheden 92
6.2.7 Immateriële schade 92
6.2.8 Kosten in verband met schadebeperkend handelen 93
6.2.9 Verstoring van concurrentieverhoudingen 93
6.3 Het gerechtigde-begrip 96
6.3.1 Definitie van een gerechtigde 96
6.3.2 Peildatum van het gerechtigd moeten zijn 96
6.3.3 Aard van de rechtsbetrekking 98
6.3.4 Categorieën aanvragers die niet voldoen aan de definitie 100
6.3.5 Uitzondering gerechtigde-begrip: verkrijging onder algemene titel 103
6.4 De planologische vergelijking 104
6.4.1 Inleiding 104
6.4.2 Rechtsregels planologisch vergelijken 105
6.4.3 Samentrekking van planologische maatregelen 118
6.4.4 Saldering van voor- en nadelen 122
6.5 Schadebepaling/taxatie 123
6.5.1 Inleiding 123
6.5.2 Relatie met taxatiemethoden Onteigeningswet 125
6.5.3 Taxatie van ‘directe planschade’ 126
6.5.4 Taxatie van ‘indirecte planschade’ 127
6.6 Vergoedbaarheid 137
6.6.1 Inleiding 137
6.6.2 Actieve risicoaanvaarding 138
6.6.3 Passieve risicoaanvaarding 146
6.6.4 Anderszins verzekerd zijn 153
6.6.5 Vervallen van tijdelijk genoten voordeel 157
6.6.6 Normaal maatschappelijk risico 166

7 Planschade: kostenverhaal 171
7.1 ‘Hogere kostenregeling’ 171
7.2 Kostenverhaal op basis van artikel 6.4a Wro 172
7.3 Kostenverhaal via Grondexploitatie 174
7.4 Verhaal van ‘gemeentelijke’ deskundigenkosten 176

8 Nadeelcompensatie: inleiding 179
8.1 Inleiding 179
8.2 Wettelijke nadeelcompensatieregelingen 181
8.2.1 Tracéwet (artikel 22) 181
8.2.2 Spoedwet wegverbreding (artikel 17) 182
8.2.3 Artikel 4.2 Wabo 183
8.2.4 Artikel 22-29 Monumentenwet 183
8.2.5 Artikelen 7.14 – 7.20 Waterwet 186
8.2.6 Artikel 6.3 Wet natuurbescherming 2017 187
8.3 Buitenwettelijke nadeelcompensatieregelingen 188
8.3.1 Inleiding 188
8.3.2 Beleidsregel nadeelcompensatie I en W 2019 189
8.4 Verhouding nadeelcompensatie tot subsidies en ‘staatssteun’ 193
8.4.1 Nadeelcompensatie in relatie tot subsidies 193
8.4.2 Nadeelcompensatie in relatie tot ‘staatssteun’ 193

9 Kernthema’s Nadeelcompensatie 195
9.1 Inleiding 195
9.2 Evenredigheidsbeginsel versus égalitébeginsel 196
9.3 Materiële en processuele connexiteit 198
9.3.1 Materiële connexiteit 198
9.3.2 Processuele connexiteit 199
9.4 Causaal verband 203
9.5 Formele rechtskracht 207
9.6 Relativiteit 209
9.7 Schadeberekening 211
9.7.1 Inleiding 211
9.7.2 Bepaling van vermogensschade 211
9.7.3 Keuze voor de berekeningsmethodiek 212
9.7.4 Schadeberekening bij inkomensschade 213
9.8 Voorzienbaarheid 219
9.9 Normaal maatschappelijk risico 222
9.9.1 Inleiding normaal maatschappelijk risico 222
9.9.2 Normaal maatschappelijk risico: ‘speciale last’ 223
9.9.3 Normaal maatschappelijk risico: ‘abnormale last’ 226

10 Schaderegelingen Omgevingswet en titel 4.5 Awb 231
10.1 Inleiding 231
10.2 Schaderegeling hoofdstuk 15 Omgevingswet artikelsgewijs 237
10.2.1 Artikel 15.1 Omgevingswet 237
10.2.2 Artikel 15.2 Omgevingswet 239
10.2.3 Artikel 15.3 Omgevingswet 239
10.2.4 Artikel 15.4 Omgevingswet 240
10.2.5 Artikel 15.5 Omgevingswet 243
10.2.6 Artikel 15.6 Omgevingswet 246
10.2.7 Artikel 15.7 Omgevingswet 248
10.2.8 Artikel 15.8 Omgevingswet 251
10.2.9 Artikel 15.9 Omgevingswet 253
10.2.10Artikel 15.10 Omgevingswet 253
10.3 Titel 4.5 Awb artikelsgewijs 254
10.3.1 Artikel 4:126 Awb 254
10.3.2 Artikel 4:127 Awb 255
10.3.3 Artikel 4:128 Awb 256
10.3.4 Artikel 4:129 Awb 257
10.3.5 Artikel 4:130 Awb 257
10.3.6 Artikel 4:131 Awb 258
10.4 Kostenverhaal (artikelen 13.3c en 13.3d Omgevingswet) 260

11 Overgangsrecht van Wro naar Omgevingswet 265

Trefwoordenregister 269