Ouderlijk toezicht en het recht op privacy van het kind in de digitale samenleving

Lijst met gebruikte afkortingen IX

1 Inleiding en probleemstelling 1
1.1 Opvoeden anno 2015 2
1.1.1 Privacy en ouderlijk toezicht 3
1.1.2 Ouderlijk toezicht op het online gedrag 4
1.1.3 Onderzoeksvraag 6
1.2 Doelstelling, methode en toetsingskader 6
1.3 Onderzoeksopzet 6

2 Minderjarigheid en ouderlijk gezag 9
2.1 Minderjarigheid en handelingsonbekwaamheid 10
2.1.1 Veronderstelde toestemming 10
2.1.2 Handelingsonbekwaamheid en de online omgevingswereld 11
2.2 Procesonbekwaamheid 12
2.2.1 Zelfstandige (in)formele rechtsingang 13
2.2.2 Hoorrecht 15
2.2.3 Bijzondere curator 16
2.2.4 Bijzondere curator anno 2015 19
2.3 Het ouderlijk gezag 20
2.3.1 Recht op verzorging en opvoeding 21
2.3.2 De zich ontwikkelende vermogens van het kind 22
2.3.3 Omvang verzorgings- en opvoedingstaak 24
2.3.4 Het gezin als uitgangspunt 26
2.4 Tussenconclusie 27

3 Recht op privacy 29
3.1 Definitie ‘persoonlijke levenssfeer’ 30
3.2 Klassiek grondrecht 33
3.3 Horizontale werking 34
3.3.1 Privacy in de ouder-kind relatie 35
3.3.2 Dubbele rol ouders: beschermen en respecteren 37
3.4 Sociaal grondrecht: positieve verplichtingen overheid 38
3.4.1 Verplichting tot wetgeving 39
3.4.2 Nieuwe Europese Privacy Verordening 40
3.4.3 Beginselen van behoorlijk gegevensbeheer 41
3.5 Privacy en ouderlijk toezicht 42
3.5.1 Is er sprake van een onrechtmatige inmenging? 42
3.5.2 Informationele privacy en ouderlijk toezicht 45
3.5.3 Toepassing van de Wbp op parental monitoring-situatie 46
3.6 Tussenconclusie 47

4 Knelpunten kinderrechten 49
4.1 Het IVRK in het Nederlandse recht 50
4.1.1 Nederlands recht in overeenstemming met het IVRK 50
4.1.2 Geen rechtstreekse werking 51
4.2 T oezicht op de naleving van kinderrechten 52
4.2.1 Klachtrechten 52
4.2.2 Kinderombudsman 54
4.3 Het belang van het kind 55
4.3.1 Invulling aan de hand van de omstandigheden van het geval 56
4.3.2 De zich ontwikkelende vermogens van het kind 57
4.3.3 De eerste overweging 58
4.4 Kinderrechten in de ouder-kind relatie: autonomie vs. bescherming 59
4.4.1 Kritiek op het autonome kind-uitgangspunt 60
4.4.2 Plichten-benadering vs. rechten benadering 61
4.4.3 Opvoedingsondersteuning 62
4.4.4 Inmenging in het ouderlijk gezag? 63
4.5 Tussenconclusie 65

5 Conclusies en aanbevelingen 67
5.1 Onderzoeksvraag 67
5.2 Grenzen aan het ouderlijk gezag 68
5.2.1 Het belang van het kind 68
5.2.2 Omstandigheden van het geval 69
5.3 Regulering 70
5.3.1 Onderscheid relationele en informationele privacy 70
5.3.2 Wijze van regulering 71
5.3.3 Regulering van de relationele privacy 72
5.3.4 Regulering van de informationele privacy 74
5.3.5 Rol Kinderombudsman 77
5.3.6 Rol bijzondere curator 78
5.4 Regulering online omgevingswereld 80
5.5 Eindconclusie 81

Geraadpleegde literatuur 83
Geraadpleegde jurisprudentie 87

Wetten, verdragen, richtlijnen en kamerstukken 91

Bijlagen
-Handleiding Privacy in de opvoeding 99
-Gedragscode inzake de bescherming van persoonsgegevens van het kind 111