De provincie in het nauw
Hoe een gebrek aan betekenis, aandacht en samenhangende visie het middenbestuur in problemen brengt
Paperback Nederlands 2016 9789088631900Samenvatting
Binnen de Nederlandse bestuurlijke hoofdstructuur – bestaande uit het Rijk, twaalf provincies en driehonderdnegentig gemeenten – is de laatste tientallen jaren de provincie als middenbestuur onder druk komen te staan. Enerzijds wordt geprobeerd de omvang en het takenpakket van de provincie te wijzigen, anderzijds is men steeds meer een verkapte vierde bestuurslaag in de vorm van samenwerkingsverbanden gaan gebruiken om het zogenoemde ‘regionaal gat’ tussen provincies en gemeenten te kunnen overbruggen.
Hoewel de hoofdstructuur van belang wordt geacht, wordt de uitvoering van taken die gemeenten overstijgen steeds meer gezocht in samenwerkingsverbanden in plaats van in de provincie, een bestuurslaag met een ‘bleek politiek profiel’. De provincie dreigt verstikt te raken tussen het Rijk en de opschaling van gemeenten. Van het oorspronkelijke model van Thorbecke voor de bestuurlijke hoofdstructuur lijkt in steeds mindere mate sprake te zijn. Dit beeld wordt bevestigd en versterkt door de ontwikkeling van zogenoemde metropoolregio’s.
In dit boek onderzoekt de auteur, gelet op de recent bestuurlijke ontwikkelingen, wat de toekomst is van de provincie als bestuurslaag binnen de bestuurlijke hoofdstructuur. Daartoe brengt hij de positie van de provincie als bestuurslaag tussen Rijk en gemeenten in kaart, alsmede de verschillende door de wetgever toegedichte functies, taken en bevoegdheden van de provincie. Verder bespreekt hij het ‘regionaal gat’ tussen provincies en gemeenten, de verschillende pogingen om dit te dichten en de recente bestuurlijke ontwikkelingen tussen provincies en gemeenten onder de kabinetten Rutte I en Rutte II. De auteur sluit af met enkele aanbevelingen om de provincie een perspectief te bieden.
Specificaties
Lezersrecensies
Geef uw waardering
Inhoudsopgave
Voorwoord van de auteur XI
Lijst met afkortingen XIII
1. Inleiding 1
1.1 Probleemstelling en onderzoeksvraag 1
1.2 Opzet 3
2. De provincie als bestuurslaag tussen Rijk en gemeenten 5
2.1 De provincie: een korte historische schets 5
2.2 De grondwetsherziening van 1848 als basis voor inrichting en structuur 7
2.3 Beperkingen van de provinciale autonomie 9
2.3.1 De eerste beperking: huishouding 9
2.3.2 De tweede beperking: medebewind 10
2.3.3 De derde beperking: toezicht 11
3. De functies van de provincie 13
3.1 Huidige functies van de provincie 13
3.1.1 Schakel tussen Rijk en gemeenten met een uitvoerende functie 14
3.1.2 Intermediair als waker over de kwaliteit van lokaal openbaar bestuur 15
3.1.3 Kennis- en informatiecentrum voor gemeenten 16
3.1.4 Belangenbehartiger en pleitbezorger 17
3.2 De zoektocht van de provincie naar politieke en maatschappelijke betekenis 18
3.2.1 Bemoeienis met stedelijke problematiek en het voeren van sociaal beleid 19
3.2.2 H et beschermen van de regionale identiteit en cultuur 19
4. Bestuurlijke ontwikkelingen tussen gemeenten en provincies 21
4.1 Het ‘regionaal gat’ 21
4.2 Aangedragen oplossingen voor bestuurlijke reorganisatie 22
4.2.1 Tot 1974: een vierde bestuurslaag of intergemeentelijke samenwerking? 22
4.2.2 De periode 1975 - 1983: provinciale herindeling 26
4.2.3 De periode 1983 - 1985: gemeentelijke herindeling en samenwerking 29
4.2.4 Vanaf 1985: verdere regionalisering 31
4.2.4.1 De BoN-nota’s 33
4.2.4.2 De zeven stedelijke gebieden als stadsprovincies 35
4.2.4.3 De zeven stedelijke gebieden als plusregio’s 37
4.2.4.4 Een hernieuwde discussie over provinciale opschaling 38
5. Recente bestuurlijke ontwikkelingen 41
5.1 Voorstellen ten aanzien van de provincie 41
5.1.1 De vorming van landsdelen 41
5.1.2 Een materieel gesloten huishouding 45
5.2 Voorstellen ten aanzien van samenwerkingsverbanden 48
5.2.1 Afschaffing van plusregio’s, invoering van nieuwe regio’s 48
5.2.2 Vorming van metropoolregio’s 50
5.2.3 Democratisering van samenwerkingsverbanden 51
5.3 Decentralisaties naar gemeenten, opgepakt in samenwerkingsverbanden 52
6. Stand van zaken anno 2016 55
6.1 Ontwikkeling van de provincie als bestuurslaag en het ‘regionaal gat’ 55
6.2 De recente ontwikkelingen nader bekeken: een kritische noot 60
6.3 Verwachtingen voor de korte termijn 62
7. Een blik naar de toekomst: conclusie en aanbevelingen 65
Geraadpleegde literatuur 69
Geraadpleegde parlementaire stukken 79
Geraadpleegde jurisprudentie 83
Rubrieken
- Advisering
- Algemeen management
- Coaching en trainen
- Communicatie en media
- Economie
- Financieel management
- Inkoop en logistiek
- Internet en social media
- IT-management / ICT
- Juridisch
- Leiderschap
- Marketing
- Mens en maatschappij
- Non-profit
- Ondernemen
- Organisatiekunde
- Personal finance
- Personeelsmanagement
- Persoonlijke effectiviteit
- Projectmanagement
- Psychologie
- Reclame en verkoop
- Strategisch management
- Verandermanagement
- Werk en loopbaan