De Grondwet van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van 1815
Staatkundige en historische beschouwingen uit België en Nederland
Paperback Nederlands 2016 1e druk 9789462901810Samenvatting
Van 1815 tot 1830 vormden België en Nederland samen het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Gedurende 15 jaar gold in dit Koninkrijk de Grondwet die in 1815 tot stand kwam. In 1830 scheidde België zich af en gingen beide landen elk hun eigen weg: België met een nieuwe Grondwet, Nederland met een wijziging van de Grondwet van 1815.
Ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de Grondwet van 1815 vond op 13 november 2015 in Brussel een colloquium plaats. Kernvraag was in welk opzicht de Grondwet van 1815 nu nog doorwerkt in het staatsbestel van zowel België als Nederland. Staatsrechtsgeleerden en rechtshistorici uit België en Nederland bogen zich over verschillende aspecten van het staatsbestel – bicamerisme, decentralisatie, internationalisering, en de procedure tot grondwetswijziging. Ook de ontstaansgeschiedenis van de Grondwet van 1815 en de Belgische Grondwet van 1831 kwam aan bod.
De slotconclusie was dat in België de invloed van de Grondwet van 1815 en de toepassing ervan nog duidelijk aanwezig is. In Nederland is het huidige geschreven constitutionele recht – in de wandeling de Grondwet van 1983 genoemd – een product van wijzigingen van de Grondwet van 1815. De uitgangspunten van deze Grondwet hebben daarbij een belangrijke rol gespeeld.
Dit is een co-publicatie met uitgeverij die Keure - Professional Publishing.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Careljan Rotteveel Mansveld & Karel Velle
De Grondwet van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815) en het ontstaan van de Belgische constitutie (1831) 15
Els Witte
1 De makers van de grondwetten 18
2 Herstel en afzwakking van het aristocratische element 24
3 De relatie tussen kerk en staat: een continu grondwettelijk gevecht 29
4 Van monarchaal naar meer parlementair constitutionalisme 34
5 Een nabeschouwing 42
Het ingesleten pad. Over de betekenis van de Grondwet van 1815 45
Remieg Aerts
1 Inleiding 45
2 Historische context en bedoeling 46
3 Hoe functioneerde de Grondwet 1815? 51
4 De macht van de structuur 53
5 De prijs van constitutionele continuïteit 56
De grondwetsherzieningsprocedure in 1815 en de latere ontwikkelingen in België en in Nederland – Op het spanningsveld tussen rigiditeit en soepelheid 57
Jeroen Van Nieuwenhove & Wim Voermans
1 Inleiding 57
1.1 Rukkend aan de ketenen van vrees en wantrouwen 58
1.2 Schurende verhoudingen 59
2 Herzieningen tussen soepelheid en rigiditeit 62
3 De voorgangers van de herzieningsprocedure van 1815 66
3.1 De Franse Grondwet van 3 september 1791 66
3.2 De Franse Grondwet van 24 juni 1793 69
3.3 De Franse Grondwet van 22 augustus 1795 71
3.4 Latere grondwetten 74
4 De herzieningsprocedures van de grondwetten van 1814 en 1815 74
4.1 De Grondwet van 1814 74
4.2 De Grondwet van 1815 77
4.2.1 Beschrijving 77
4.2.2 Een nieuw begin of een herziening van de Grondwet van 1814? 79
5 Latere ontwikkelingen in België 82
5.1 De Grondwet van 1831 82
5.2 Latere evolutie 86
5.3 Tijdelijke afwijking van de herzieningsprocedure in 2012 92
5.3.1 Voorlopers 92
5.3.2 De tijdelijke afwijkingsbepaling 94
5.4 Vooruitzichten 96
6 Ontwikkelingen in Nederland 97
7 Rigiditeit versus soepelheid 100
Het bicamerisme in België in de lange negentiende eeuw 103
Fred Stevens
1 Een eerste ervaring met het moderne representatieve stelsel 103
1.1 ‘Bicamerisme à la française’: de Grondwet van het jaar III 103
1.2 De parlementen van Napoleon Bonaparte 105
1.2.1 De Grondwet van het jaar VIII 105
1.2.2 De Grondwetten van het jaar X en het jaar XII 106
2 Het tweekamerstelsel in hetKoninkrijk der Nederlanden: een ‘Belgische’ vraag 108
3 De Belgische Senaat: van vertegenwoordiging van het grootgrondbezit tot capaciteitsvertegenwoording? 113
3.1 Het tweekamerstelsel in de Belgische Grondwet 113
3.2 Adel, grootgrondbezit en Senaat 117
3.3 Van standenassemblee tot capaciteitsvertegenwoordiging 119
‘Een voor Damestoegankelijke Heerensociëteit’. Bicameralisme in Nederland 1798-2015 125
Joop Th.J. van den Berg
1 Een duurzaam omstreden instelling 125
2 De vrees voor de Terreur 126
3 Een eigen plek voor de adel 130
4 Noch geestdrift, noch afkeer 134
5 Intermezzo: het comparatieve perspectief 137
6 Herwonnen levenskracht 142
7 Tegengestelde meerderheden 146
Drie tinten grondwettelijke nietszeggendheid – Over de zeggingskracht van hoofdstuk 7 van de Nederlandse Grondwet 149
Wytze van der Woude
1 Inleiding 149
2 Leidend of volgend? 150
2.1 De negentiende eeuw 150
2.2 De twintigste eeuw 152
2.3 Grondwetsherziening van 1983 153
3 Drie tinten nietszeggendheid 154
3.1 Nietszeggendheid door onbegrijpelijkheid 154
3.2 Letterlijke nietszeggendheid 159
3.3 Nietszeggendheid door overvloed 163
4 Per saldo 166
De kracht van het negatieve voorbeeld –Twee grondwetten over de provinciale realiteit 169
Frank Judo
1 De minimis non curat Consilium 171
2 Lees maar, er staat wat er niet staat (en zelfs dat niet) 175
3 De terugkeer van de getrapte verkiezing 179
4 Conclusie 181
Soevereiniteit zo moeizaam gewonnen, zo geleidelijk geronnen? – Grondwet 1815: het bestuur van de internationale betrekkingen. Een perspectief van 1615 tot 2015; van bestand tot E(M)U 183
Aalt Willem Heringa
1 Inleiding 183
2 Grondwet 1815 184
3 Intermezzo: 1615 190
4 Van 1815-2015? 192
5 Soevereiniteit 193
6 Doorwerking van internationaal recht 196
7 EU en EMU en soevereiniteit 201
8 Nationale weerzin en eurosceptici 203
9 Slot 206
Bij uitsluiting aan den Souverein, zonder eenige de minste ruggenspraak? – Het volkenrecht, verdragen en de Grondwet van 1815 209
Frederik Dhondt
1 Volkenrecht en staatsvorming 212
2 De Grondwet en het bestuur der buitenlandse betrekkingen 217
3 Epiloog 226
200 jaar Grondwet 1815: de nationale staat ‘revisited’ 231
Luc Verhey
1 Inleiding 231
2 Grondwetscultuur 232
3 De toekomst van de nationale staat 237
4 Europese samenwerking 242
5 Slot 246
Slotwoord 249
André Alen
Over de auteurs 255
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan