De tenlastelegging als grondslag voor de rechterlijke beslissing

Verklaring van gehanteerde afkortingen 9
Verklaring van gehanteerde termen 11

1 Inleiding 13
1.1 Aanleiding voor het onderzoek 13
1.2 Onderzoeksvragen 17
1.3 Onderzoeksmethode 20
1.4 Leeswijzer 21

2 Hoofdlijnen en achtergronden 23
2.1 Inleiding 23
2.2 De tenlastelegging 23
2.3 Functies van de tenlastelegging 24
2.4 Toetsing en wijziging van de tenlastelegging 25
2.5 Bewijs en kwalificatie 26
2.6 Relevante rechten en beginselen 27

3 Nederland 31
3.1 Inleiding 31
3.1.1 Kenmerken van het strafproces 31
3.1.2 Actoren in het strafproces 32
3.1.3 Verloop van de strafrechtelijke procedure 33
3.2 Vorm en inhoud van de tenlastelegging 34
3.3 Voorlopige tenlastelegging 39
3.4 Debat over de tenlastelegging 41
3.5 Wijziging van de tenlastelegging 42
3.6 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de beraadslaging 46
3.6.1 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de bewezenverklaring 46
3.6.2 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de kwalificatie 50
3.6.3 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de straftoemeting 51

4 België 55
4.1 Inleiding 55
4.1.1 Kenmerken van het strafproces 55
4.1.2 Actoren in het strafproces 55
4.1.3 Verloop van de strafrechtelijke procedure 57
4.2 Vorm en inhoud van de tenlastelegging 59
4.3 Voorlopige tenlastelegging 62
4.4 Debat over de tenlastelegging 63
4.5 Wijziging van de tenlastelegging 65
4.6 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de beraadslaging 71
4.6.1 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de bewezenverklaring 71
4.6.2 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de kwalificatie 71
4.6.3 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de straftoemeting 73

5 Frankrijk 75
5.1 Inleiding 75
5.1.1 Kenmerken van het strafproces 75
5.1.2 Actoren in het strafproces 76
5.1.3 Verloop van de strafrechtelijke procedure 77
5.2 Vorm en inhoud van de tenlastelegging 80
5.3 Voorlopige tenlastelegging 82
5.4 Debat over de tenlastelegging 84
5.5 Wijziging van de tenlastelegging 87
5.6 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de beraadslaging 91
5.6.1 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de bewezenverklaring 91
5.6.2 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de kwalificatie 92
5.6.3 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de straftoemeting 94

6 Italië 97
6.1 Inleiding 97
6.1.1 Kenmerken van het strafproces 97
6.1.2 Actoren in het strafproces 98
6.1.3 Verloop van de strafrechtelijke procedure 99
6.2 Vorm en inhoud van de tenlastelegging 104
6.3 Voorlopige tenlastelegging 105
6.4 Debat over de tenlastelegging 105
6.5 Wijziging van de tenlastelegging 106
6.6 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de beraadslaging 108
6.6.1 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de bewezenverklaring 108
6.6.2 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de kwalificatie 109
6.6.3 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de straftoemeting 110

7 Duitsland 111
7.1 Inleiding 111
7.1.1 Kenmerken van het strafproces 111
7.1.2 Actoren in het strafproces 111
7.1.3 Verloop van de strafrechtelijke procedure 112
7.2 Vorm en inhoud van de tenlastelegging 113
7.3 Voorlopige tenlastelegging 117
7.4 Debat over de tenlastelegging 118
7.5 Wijziging van de tenlastelegging 119
7.6 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de beraadslaging 121
7.6.1 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de bewezenverklaring 121
7.6.2 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de kwalificatie 123
7.6.3 Gebondenheid aan de tenlastelegging bij de straftoemeting 126

8 Rechtsvergelijkende analyse 127
8.1 Inleiding 127
8.2 Vervolgingsbeslissing en vorm van de tenlastelegging 128
8.3 Inhoud tenlastelegging 129
8.3.1 Voorwaarden voor een geldige tenlastelegging 129
8.3.2 Praktische inrichting van de tenlastelegging 129
8.3.3 Voorlopige tenlastelegging 133
8.4 Toetsing en wijziging van de tenlastelegging 133
8.4.1 Toetsing van de tenlastelegging voorafgaand aan het onderzoek ter terechtzitting 133
8.4.2 Toetsing en wijziging van de tenlastelegging tijdens het onderzoek ter terechtzitting 138
8.4.3 Aanvulling van de tenlastelegging met een nieuw feitencomplex tijdens het onderzoek ter terechtzitting 140
8.5 Grondslagleer 140
8.5.1 Betekenis van de grondslagleer voor de bewijsbeslissing 140
8.5.2 Betekenis van de grondslagleer voor de kwalificatiebeslissing 143
8.5.3 Betekenis van de grondslagleer voor de straftoemetingsbeslissing 146
8.6 Verhouding tussen de aanklager en de rechter 147

9 Conclusies 151
9.1 Inleiding 151
9.2 Interpretatie van de grondslagleer ten aanzien van de bewijsvraag 151
9.3 Inrichting van de tenlastelegging 160
9.3.1 Begrijpelijkheid van de tenlastelegging 160
9.3.2 Tenlastelegging van grootschalige delicten 164
9.4 Ingangsprocedure 166
9.5 Wijziging en aanvulling van de tenlastelegging tijdens het onderzoek ter terechtzitting 168
9.5.1 Wijziging van de tenlastelegging 168
9.5.2 Aanvulling van de dagvaarding met een nieuw feitencomplex 170
9.6 De betekenis van de tenlastelegging voor de kwalificatie 171
9.7 De betekenis van de tenlastelegging voor de straftoemeting 172

Samenvatting 173
Summary 187

Bijlage 1
Samenstelling begeleidingscommissie 199
Bijlage 2
Bevraagde respondenten 201
Bijlage 3
Voorbeelden van tenlasteleggingen en vertalingen daarvan 203

Aangehaalde literatuur 213