Voorwoord 11
1 Inleiding 13
I. Giesen, S.N.P. Wiznitzer, A.L.M. Keirse en W.S. de Zanger
1 Introductie: onze vragen en ons doel 13
2 Wat verstaan wij onder ‘assumpties’? 15
3 De in dit boek besproken assumpties 16
4 Afronding 18
2 Psychische overmacht als cultureel verweer: waarom niet? 21
R.S.B. Kool
1 Inleiding 22
2 Rechtspraak over het culturele verweer 23
3 Over de dood van Daartje 25
4 Het onterechte zwijgen van de Rechtbank Groningen 25
5 Het Hof Arnhem-Leeuwarden: tussen de regels doorlezen 28
6 Het oordeel van het hof: het vergif zit in de staart 29
7 De uitkomst: een kwestie van 'bijgeloof en magie' 29
8 Het (motiverings)tekort 30
9 Conclusie 33
3 De reputatieschade van verdachte rechtspersonen bij een (buiten)gerechtelijke afdoening van strafzaken 35
W.S. de Zanger
1 Inleiding 36
2 De zaak 37
3 De assumptie en haar verschijningsvormen 39
4 Problematisering van de assumptie 41
5 Toetsbaarheid van de assumptie 43
6 Empirische grondslag van de assumptie 44
7 Uitleiding: en nu? 48
4 ‘Defensive Journalism’ en het ‘chilling effect’ in de journalistiek: feit of nepfeit? 51
I. Giesen
1 Inleiding 54
2 Goed voorbeeld doet goed volgen…(?) 56
3 Empirische lessen? 58
4 En die empirische lessen leren ons…? 63
5 Doch ook nog dit: kernwaarden ‘overrulen’ empirie 64
6 Afronding 66
5 Aansprakelijkheid en defensieve innovatie: staat het aansprakelijkheidsrecht nieuwe medische behandelmethoden in de weg? 67
E.R. de Jong
1 Inleiding 68
2 Leidt het aansprakelijkheidsrecht tot defensieve innovatie? 70
3 De rechtseconomie: twee kanten van dezelfde medaille? 72
3.1 ‘Het aansprakelijkheidsrecht kan leiden tot defensieve innovatie.’ 72
3.2 ‘Maar het kan ook innovatie bevorderen…’ 73
4 Een blik bij Innovation Policy Studies 74
4.1 Het verschil tussen directe en indirecte effecten 75
4.2 ‘Nobody knows anything’ 76
4.3 Methodologische problemen 77
4.4 Zet het aansprakelijkheidsrecht andere impactmechanismen in gang? 78
5 Hoe verder? 80
6 Aansprakelijkheid voor gewelddadige gedragingen in groepsverband bij uitgaansgelegenheden 83
E.G.D. van Dongen
1 Inleiding 84
2 Achtergrond en juridische inbedding 85
3 Sociale context 87
3.1 Introductie 87
3.2 Groepen en groepsdruk 88
3.3 Conformisme en groepsgedrag 89
4 Groepsoordelen, groepsdruk en individuele meningen 91
5 Evaluatie 92
6 Conclusie 93
7 Percentages en informed consent: hoeveel begrijpt de patiënt? 95
S.N.P. Wiznitzer
1 Inleiding en belang 96
2 Empirie 99
3 Terug naar de zaak 104
8 De gemiddelde consument: normatief construct of evidence-based? 107
T. Bouwman
1 De assumptie 108
2 De juridische functie van de gemiddelde consument 110
3 De gemiddelde consument van voor de Teekanne-zaak 111
4 Een nieuwe koers: Teekanne en Canal Digital 112
5 De gemiddelde consument: een gedragswetenschappelijk perspectief 114
6 Hoe nu verder? 119
7 Afronding 120
9 ‘Minder budget betekent minder zorg’ – Enige bedenkingen bij Reaal Schadeverzekeringen NV/Gemeente Deventer 123
E. Engelhard
1 De assumptie dat beperkte overheidsfinanciën het recht bepalen (en niet omgekeerd) 124
2 Achtergrond: het ‘beperkte middelen’-verweer 128
3 Wenselijkheid van het ‘beperkte middelen’-verweer: alleen indien objectief uitgelegd 130
4 Terug naar de assumptie: klopt die eigenlijk wel? 131
5 Bepalen de budgettaire kaders welke maatregelen genomen worden of is het omgekeerd? 134
6 Enige verdieping: inzichten uit de rechtseconomische analyse 136
7 Afronding 138
10 Wanneer klein groot is. Over kansen voor de rekenende rechter 141
A.L.M. Keirse
1 Inleiding 142
2 De zaak 142
3 Vergelijkbare zaken 144
4 De assumptie geduid 147
5 Het rekenwerk blootgelegd 149
6 Hoe het wel moet in zaken zoals deze, op empirisch-juridisch verantwoorde wijze 151
7 Klein kan ook wel ondermaats zijn 153
8 Tot besluit 154
11 Met statistieken onderbouwde schadebegroting: accuraat of incorrect? –De zaak Reaal in het licht van recente Amerikaanse ontwikkelingen – in het bijzonder de aandacht voor ‘resilience’ 157
J.M. Emaus
1 Inleiding 159
2 Over G.M.M. v. Kimpson en de Fair Calculations in Civil Damages Act of 2016 163
3 Volledige vergoeding 164
4 ‘Resiliency theory’ 167
5 Met statistieken onderbouwde schadebegroting: accuraat of incorrect? 170
12 Denkfouten bij de begroting van smartengeld: het framing- en het ankereffect 173
R. Rijnhout en N.A. Schipper
1 De uitspraak 173
2 De begroting van smartengeld 175
2.1 De huidige wijze van begroting 175
2.2 De discussie over stagnerende smartengeldbedragen 176
2.3 De discussie over de huidige wijze van gevalsvergelijking 177
3 Alternatieven voor huidige praktijk smartengeldbegroting 178
4 Denkfouten: een introductie 180
5 Het framingeffect 181
5.1 Risky choice framing 181
5.2 Het ‘risky choice framing’-effect en de juridische procespraktijk 182
5.3 De framing theory of litigation en de oordeelsvorming door de rechter 182
5.4 Tussenconclusie 184
6 Het ankereffect 184
6.1 De rechter is niet ongevoelig voor numerieke ankers 184
6.2 Invloed van numerieke ankers op smartengeldbedragen 185
6.3 Eisen van onwaarschijnlijk hoge bedragen 186
6.4 Gebruik van wettelijke limieten, bandbreedtes, gemiddelden en vergelijkbare zaken 187
6.5 Tussenconclusie 188
7 Slotevaluatie 189
8 Afsluiting 191
13 Slotbeschouwing: het gebruik van assumpties bij rechterlijke beslissingen 193
I. Giesen, S.N.P. Wiznitzer, A.L.M. Keirse en W.S. de Zanger
1 Inleiding 193
2 De bijdragen: een ‘overview’ met een waarschuwing vooraf 193
2.1 Een waarschuwing in drievoud 193
2.2 En een voorzichtig overzicht 194
3 Nadere analyse: wat kunnen we leren van de elf bijdragen? 197
3.1 Twee stappen: klopt het en is het verantwoord? 197
3.2 Is de empirie van invloed op de juridische regel? Niet per se… 198
3.3 Is empirie dan wel nodig? 199
3.4 Alleen een ‘empirie-check’ volstaat niet… 199
3.5 Assumpties ‘bestrijden’? Beter is het om ze te categoriseren… 200
4 Vooruitblik 201
