Voorwoord 10
Welkom 12
1 Jezelf leiden 17
Doen wat nodig is (niet alleen wat gevraagd wordt) 18
Wie kies jij als leider? Wie volg je? 20
Wie niet luistert, heeft het niet gehoord
Wie niet kijkt, heeft het niet gezien 22
Weten waarover je spreekt 24
Inzicht vraagt toewijding 26
Het zinnetje ‘ik weet het niet’ is klein, maar vliegt op machtige vleugels 28
Laat de resultaten spreken 30
De hamvraag is of je het wilt kunnen 32
Plezier vinden in de discipline 34
Doe het werk op de plek waar je bent 36
Het politieke spel spelen 38
Privileges tonen zich niet in de spiegel 40
Goede beslissingen komen met zachtheid 42
Het is niet omdat je het goed bedoelde dat het goed is 44
Met sorry’s kun je niet alles wegpoetsen 46
Vertrouwen verdien je in het verleden 48
Het zijn scherven die geluk brengen 50
Geluk is het neveneffect van goed bezig zijn 52
Het werk doen, zonder je daarom bijzonder te voelen 54
2 Mensen leiden 57
Ik heb je nodig. Daar begint het mee 58
Goeiedag zeggen tegen de mensen 60
Elk gesprek doet ertoe 62
Empathie heeft alles te maken met het gevoel
van de andere te erkennen 64
Geef een voorbeeld, niet hét voorbeeld 66
Telkens opnieuw: hoe kan ik er het beste van maken? 68
Werken aan vertrouwen is moeite doen voor de andere 70
Voorzichtig is oké 72
Blijven geven 74
Wees niet verrast als mensen zich niet fair
behandeld voelen 76
Zachtmoedigheid komt met zelfvertrouwen 78
Rangordes doen ertoe 80
In elke relatie van belang is er goed, lelijk en risico op slecht 82
Hou je vijand te vriend 84
Geen oplossing verkopen aan je baas als die het probleem niet ziet 86
Money grabbing or love letters? 88
Mensen zichzelf ernstig laten nemen is een daad van liefde 90
Ik doe iets voor jou omdat ik je graag zie 92
Vertrouwen laten groeien door het te willen 94
3 Groepen leiden 97
Verschillen toelaten, niet onderdrukken 98
De groep voorop 100
Leiderschap is geen populariteitswedstrijd 102
Lidmaatschap komt voor leiderschap 104
Leiderschap is het werk van velen 106
Waar alles peis en vree is, wordt veel onder de
mat geveegd 108
Eenheid smeed je 110
Mensen zijn geen appels 112
Beter regelmatig roeren in het potje dan wachten
tot het stinkt 114
Fair play heeft regels nodig 116
Graaf niet zelf de kuil van beloftes om er dan in te vallen 118
Heb je een Pygmalion- of Golem-effect op de groep? 120
Meer bonobo, minder chimpansee 122
Leiderschap loopt fout als het te lang op een plaats blijft 124
Gedragenheid gaat boven volledigheid 126
Leiderschap is gedeeld, zoals in een jazzband 128
Elke groep heeft haar varkens, kippen en koeien 130
Macht is een drug 132
Plekken van mededogen 134
4 Veranderingen leiden 137
Doen creëert volgerschap 138
Goed-versus-goed, de last die leiders dragen 140
Werken in het geheel, niet ertegen 142
Word een positief geladen deeltje van het geheel 144
Veranderen is ploeteren, het liefst een beetje plezant 146
Mensen helpen zichzelf te overstijgen 148
‘Kom en fiets met me mee, samen de weg kwijtraken’ 150
Grenzen aan de bureaucratie 152
Momenten maken die ertoe doen 154
Het stille midden 156
Maak van de werkplek één grote oefenruimte 158
Clarity is kind 160
Neem het juiste formaat aan 162
Standpunten verzamelen, niet beslissingen opleggen 164
Wie op lange termijn werkt, krijgt op korte termijn klappen 166
Laat de lange termijn niet los om te scoren op korte termijn 168
Het hart beroeren 170
In verandering gaat het over regelen van hitte en timing 172
De wereld veranderen zonder moeite, door van jezelf de plek van moeite te maken 174
5 Het leven leiden 177
Je bent leider als je het blijft worden 178
Pijn kan louterend zijn 180
Vergeet niet wie er altijd is voor jou 182
De beker niet aan je voorbij laten gaan is hem ook tot de bodem leegdrinken 184
‘Het is wat het is, zegt de liefde’ 186
Er zijn hoogstens tijdelijke formules en nooit pasklare antwoorden in zaken die er echt toe doen 188
Je bent ook maar een mens 190
Van gekwetst naar kwetsbaar, van kwetsen naar in relatie blijven 192
Met goed genoeg raken we verder 194
‘Volgens mij is maar 10% van de mensen in staat om vrij en verantwoordelijk in het leven te staan’ 196
Welke wolf heeft de bovenhand? 198
‘A heart is broken when you have to let go, and you can not’ 200
Veerkracht komt niet uit de lucht gevallen 202
Een goede routine is een routine die je volhoudt 204
Niet het licht aan het einde van de tunnel zien, maar licht in de tunnel maken 206
Wat aandacht krijgt, groeit 208
Toekomst maak je door je relatie met je verleden te herschrijven 210
Ik? Een leider? Dat is niets voor mij 212
Door continu te verliezen hoef je niet te kiezen en is er veel te winnen 214
Hoe ben ik dan leider? Uitleiding 217
Dankwoord 222
Referenties 226
