Handboek Statenleden

Voorwoord V
Inleiding 1

DEEL A: PROVINCIALE STATEN
1 Welkom in de Staten(vergadering) 5

Intermezzo 1
Hoe word ik een (goed) Statenlid? 15

Intermezzo 2
De Staten vertegenwoordigen de gehele bevolking van de provincie 17

2 In Provinciale Staten 19
2.1 De Provincie 19
2.2 Provinciale Staten 19
2.3 Voorzitter Provinciale Staten 20
2.4 Statencommissies 20
2.5 Voorzitter Statencommissie en Provinciale Staten 20
2.6 Agendavorming 23
2.7 Integriteit en onthouden van stemming 23
2.7.1 De Provinciewet 23
2.7.2 Algemene wet bestuursrecht 24
2.7.3 Wat te doen? 24
2.8 Openbaarheid en geheimhouding 25
2.8.1 Openbaarheid van (staten)stukken 25
2.8.2 Geheimhouding in de Provinciewet 25
2.8.3 Geheimhouding in de Awb 26
2.9 Besloten vergaderingen 26
2.10 Regionale samenwerking en Provinciale Staten 28
2.11 Toezicht op en door de provincie 28
2.12 Provinciale Staten en Statengriffier 30
2.13 Provinciale Staten en ambtelijke organisatie 30

Intermezzo 3
De griffier: jouw belangrijkste adviseur 31

Intermezzo 4
Aanhankelijkheid: relatie Provinciale Staten en ambtelijke organisatie 33

3 Verantwoordelijkheid en instrumenten Provinciale Staten 35
3.1 Verantwoordelijkheden of ‘rollen’ Provinciale Staten 35
3.1.1 Kaderstellen 35
3.1.2 De verordenende bevoegdheid 36
3.1.3 Volksvertegenwoordiging 37
3.1.4 Controleren 37
3.2 Uitwerking instrumentarium 37
3.2.1 Vragen stellen 38
3.2.2 Technische vragen 39
3.2.3 Schriftelijke vragen 39
3.2.4 Motie 39
3.2.5 Amendement 40
3.3 Werkgever Statengriffier 41
3.4 Benoeming en ontslag van gedeputeerden 41
3.5 (Her)benoeming en ontslag van de commissaris van de Koning 42

Intermezzo 5
Europa en de provincies 44

Intermezzo 6
Ook Statenleden zijn lobbyisten 47

4 Beleid 49
4.1 Wat is beleid? 49
4.2 Eisen 50
4.3 Oorsprong, grenzen en bevoegdheid 51
4.4 Wijze van totstandkoming 51
4.5 Aandachtspunten 52

Intermezzo 7
Grote opgaven vragen sterke Provinciale Staten 54

Intermezzo 8
De link naar het land 57

5 Financiën 59
5.1 De begroting en de P&C-cyclus 59
5.2 Financiële verordening en de BBV 60
5.3 Inkomsten 60
5.4 Uitgaven 60
5.5 De accountant 61
5.6 De rekenkamer 61
5.7 Financieel toezicht op gemeenten 62
5.8 Tips 62

6 Integriteit en bedreigingen 65
6.1 Voorbeeldfunctie en de wet 65
6.2 Wat als het fout gaat? 66
6.3 Ondermijning 67
6.4 Bedreigingen 68
6.5 Overige aandachtspunten 69

Intermezzo 9
Onze mensen in Den Haag 71

Intermezzo 10
Provincies en waterschappen: verbonden door water 73

DEEL B: DE FRACTIE

7 De cyclus van een fractie 79
7.1 Beleidscyclus algemeen 79
7.2 Politieke kernwaarden 81
7.3 Uitwerking ‘fractiecyclus’ 82

Intermezzo 11
Op naar een fitte Statenfractie 83

Intermezzo 12
Investeer in aanstormend Statentalent 85

8 Verkiezingsprogramma 87
8.1 Omgevingsanalyse en verkiezingsprogramma 87
8.2 Vertaling gewijzigde rol overheid in verkiezingsprogramma 87
8.3 Functies van een verkiezingsprogramma 88

Intermezzo 13
Politiek is mensenwerk met een lange adem, formeren helemaal 89

Intermezzo 14
Tips van een informateur 91

9 Fractieprogramma 93
9.1 Positionering fractieprogramma 93
9.2 Wat is een fractieprogramma? 93
9.3 Fractieprogramma: continuïteit en kwaliteit 95
9.4 Betrokkenheid bestuur, leden en deskundigheid 97
9.5 Fractieprogramma: een eerste aanzet 98
9.5.1 Taakverdeling 98
9.5.2 Fractiebudget 99
9.5.3 Kennisnetwerk 99
9.5.4 Regionale samenwerking fractie(s) 99
9.5.5 Verhouding bestuur-fractie 100
9.5.6 Jaarverslag 100
9.5.7 Evaluatie 100
9.5.8 Communicatie 101

Intermezzo 15
De fractievoorzitter is spin in het web en regisseur van de partijlijn 102

10 Verantwoording en reflectie 105
10.1 Inleiding 105
10.2 Jaarverslag 105
10.3 Evaluatie of feedback 105
10.4 Evalueren: hoe en wanneer? 106
10.5 Doel van een evaluatie 106
10.6 Betrokkenheid van het bestuur 106

Intermezzo 16
Luisteren en verbinden als politieke kernkwaliteiten 108

11 Efficiënt vergaderen in de fractie 111
11.1 Inleiding 111
11.2 Vergaderergernissen 111
11.3 De voorzitter: handhaving van de vergaderorde 111
11.4 Voorbereiding agenda 112
11.5 Communicatie 112
11.6 Werkvormen 113
11.7 Vergaderfrequentie 113

DEEL C: STATENLID

12 Overtuigend debatteren in de provinciale politiek 117
12.1 Een gezonde visie op het politieke debat 117
12.2 Debatteren begint met een scherp betoog 117
12.3 Debatteren is sterk reageren 118
12.4 Vermijd de valkuilen in het debat 119
12.5 Hoe word je een vijfsterrendebater? 119
12.6 Afsluitende tip: spar met een debater 120
12.7 Waar vind ik meer informatie? 120

Intermezzo 17
Het debat is de zuurstof van de democratie 121

Intermezzo 18
Communicatietips voor Statenleden 123

13 Het politieke spel 125
13.1 De politieke speelvelden 125
13.2 Het politieke spel spelen 126
13.3 Politieke spelletjes 127
13.3.1 Wat zijn politieke spelletjes? 128
13.3.2 Waarom ontstaan politieke spelletjes? 128
13.4 Wat kun je doen om politieke spelletjes te vermijden? 129

Over de auteurs 131
Verklarende woordenlijst 134

BIJLAGEN
Bijlage 1: Instrumentarium Provinciale Staten 144
Bijlage 2: Checklist en aandachtspunten motie 147
Bijlage 3: Checklist en aandachtspunten amendement 151
Bijlage 4: Checklist en aandachtspunten mondelinge vragen 153
Bijlage 5: Checklist en aandachtspunten schriftelijke vragen 154
Bijlage 6: Checklist en aandachtspunten initiatiefvoorstel 155
Bijlage 7: Checklist en aandachtspunten interpellatiedebat 156
Bijlage 8: Checklist beoordeling Statenvoorstel 157
Bijlage 9: Politieke BIG-8 uitgewerkt 159
Bijlage 10: Voorbeelduitwerking doelgroepen en belangen 160
Bijlage 11: Verkiezingsprogramma en uitvoeringsagenda 161
Bijlage 12: Verdeling taken fractie 162
Bijlage 13: Voorbeeld evaluatie 163
Bijlage 14: Voorbeeldagenda fractievergadering 165
Bijlage 15: Checklist voor effectieve vergaderingen 167
Bijlage 16: Algemene beginselen van behoorlijk bestuur 168

Trefwoordenregister 169