We staan voor grote transities en transformaties: we moeten van de fossiele brandstof af, de economie moet circulair, er speelt een groot vraagstuk rondom kansengelijkheid, de intensieve landbouw kan niet meer op dit postzegeltje van een land, mobiliteit heeft andere oplossingen nodig en dan hebben we het nog niet eens over de coronacrisis gehad. Rondom al die veranderingen is er een groeiende groep burgers die het heft in eigen hand neemt en zelf aan de slag gaat. De toename in zonne-energie komt van talloze particulieren, boeren en collectieven die zelf panelen installeren. Ook bedrijven slaan het groene pad in: zelfs een bank als ABN AMRO heeft zijn beleid aangepast om beter te voldoen aan de maatschappelijke uitdagingen van de wereld van vandaag. De bank gaat niet meer alleen voor economische winst. Sinds 2018 maakt de bank niet alleen een financieel jaarverslag maar ook een impact report, een soort maatschappelijke jaarrekening. Deze verantwoording heeft tot significant andere keuzes geleid wat betreft hun investeringsbeleid.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is geen vies BEgrip meer, er komt zelfs een aparte ondernemingsvorm voor: de maatschappelijke bv. Technologie blijft verrassen: wie had twintig jaar geleden voorspeld wat we nu allemaal met onze mobiel kunnen? De kluwen aan opgaven is hoogst complex, zowel per afzonderlijke opgave als in zijn totaliteit door al die onderlinge verbondenheid. Als adviseur en manager van de overheid ben je niet sturend in deze verandering. Maar je moet wél wat.
In BEgrip gaan we in op deze en andere grote maatschappelijke opgaven waarmee iedereen in de publieke sector te maken krijgt. Wat is complexiteit eigenlijk? En wat vraagt complexiteit van een organisatie? Als publieke professional heb je te maken met bestuurders en de politiek. Hoe ga je daar goed mee om? En wat is ‘goed' in deze context? Ook staan we stil bij een ander bijzonder aspect van het werken bij de overheid: democratische waarden. Die moeten ingebed worden in het (toch al) complexe proces. En wat heb je als persoon nodig als je werkt aan complexe opgaven? Deze vragen benaderen we vanuit theorie en praktijk, met interviews van experts en professionals.
In het laatste hoofdstuk draait het om sturing en beheersing. Eigenlijk een onmogelijke opgave, want complexe vraagstukken laten zich niet echt sturen of beheersen. Maar hoe ga je er dan mee om als manager, adviseur of controller? En waarom is dat zo lastig? Mensen houden van nature van voorspelbaarheid. Overal waar dat verdwijnt, ontstaat behoefte aan houvast. Om daarmee om te gaan, heb je een andere manier van kijken nodig dan de reguliere sturing en beheersing.
Uit dit slothoofdstuk is ook de titel van het boek voortgekomen. Overheden en publieke professionals hebben behoefte aan grip op complexe opgaven. Maar grip op complexe projecten is niet mogelijk of staat zelfs in de weg om samen impact te maken op een maatschappelijk vraagstuk. Complexiteit gaat per definitie gepaard met onzekerheid. ‘BEgrip' is waar het om draait. Hoe je tot BEgrip komt bij een complexe opgave, maken we in dit laatste hoofdstuk concreet. Dat doen we aan de hand van ons eigen framework voor BEgrip. Dit model brengt in beeld welke stappen publieke professionals in een complexe opgave doorlopen en welke knooppunten ontstaan.
Zo leer je werken met BEgrip aan complexe opgaven. Om daarmee samen de maatschappelijke impact te maken die onze tijd vraagt.
Herrie Geuzendam is adviseur, ontwikkelmanager en partner bij PRCS. Hij wil een bijdrage leveren aan de complexere maatschappelijke vraagstukken van nu en voor morgen. Hij doet dit door zijn ruime ervaring en kennis op het terrein van organisatieontwikkeling, moderne bedrijfsvoering en public control te delen en partijen hiervoor bij elkaar te brengen. Naast zijn eerdere adviespraktijk bij KPMG, BMC en JSConsultancy heeft hij ervaring in management- en controlfuncties bij meerdere overheden.
Angela Riddering is ontwikkelmanager en adviseur en lid van het Kernteam van PRCS en werkt op hoger managementniveau van overheidsorganisaties. Ze geeft sturing aan ontwikkeltrajecten op verschillende terreinen, van beleid, financiën, control en uitvoering. Dit heeft ze gedaan bij gemeenten als Rotterdam, Gouda, ’s-Hertogenbosch, Zaanstad, Helmond, diverse regionale samenwerkingsverbanden en een enkele provincie (Noord-Brabant).
Ze zijn de auteurs van BEgrip.
