Preview - Systemisch wijzer

Het systemisch werken begint een categorie op zichzelf te worden. Het hoort niet bij de persoonlijke ontwikkeling, niet bij de managementliteratuur en ook niet bij de veranderkunde. Systemisch wijzer gaat dan ook over alle drie deze categorieën tegelijk. Gek genoeg vindt iedereen er iets in: van mensen die nooit eerder van ‘systemisch’ hebben gehoord tot mensen die er uitgebreid in opgeleid zijn. Dat komt omdat het boek heel praktisch is: hoe gebruik je de wijsheid van het systeem? Om zo met minder hard werken, meer resultaat en plezier te bereiken.

‘Meestal zoomen we in op een probleem en bedenken we een oplossing. Vaak is het voldoende om op deze manier aan symptoombestrijding te doen. Maar net zo vaak doet het probleem zich opnieuw voor of op meerdere plaatsen tegelijk in de organisatie. Of er ontstaat een nieuw, vergelijkbaar probleem vermomd in een ander patroon. Dan moet je verder kijken. Uitzoomen in plaats vinden inzoomen. Wat vindt er op systemisch niveau plaats? Wat vertelt de onderstroom je?’

Wij durven te stellen dat de toegang tot deze kennis niet aangeleerd hoeft te worden. Het is van nature onderdeel van ons menszijn. Je lichaam gebruiken als informatiebron, is in onze westerse cultuur zwaar ondergeschikt aan het cognitieve. In de weg naar volwassenheid leer je het juist af om te vertrouwen op de signalen van je lichaam. Systemisch wijzer bevat daarom eigenlijk weinig nieuwe informatie. Het is meer alsof je de kennis en wijsheid die ‘vergeten’ was weer terug naar je bewustzijn haalt.

‘Wie heeft het niet meegemaakt? Je gaat met veel zin en energie een vergadering in en halverwege krijg je hoofdpijn. Of je wordt misselijk. Je lichaam vertelt je dat er iets niet in orde is.’ Systemisch wijzer geeft taal en duiding aan dit soort signalen en handvatten om hier mee om te gaan. We vertellen hoe de oerkrachten van systemen werken. Bijvoorbeeld wat de gevolgen in de onderstroom zijn, als iemand meer geeft dan neemt. ‘Denk maar eens aan die situatie dat je een te groot cadeau hebt ontvangen. Wat was het effect op de relatie met de gever?’ Het hoofdstuk over de oerkrachten zal voor veel lezers een feest der herkenning zijn. Je krijgt eindelijk de ‘ondertiteling’ bij wat je altijd al voelde, maar waar je nog geen woorden voor had.

De systemische vragen uit het boek geven houvast om op onderzoek uit te gaan in je eigen organisatie of team. Het zijn verkennende en verdiepende vragen die direct naar de onderstroom leiden. Ze werpen een ander licht op een probleem of situatie. Waarbij het volgens de auteurs minstens zo belangrijk is hoe je - op een systemische manier - luistert naar het antwoord dat je krijgt. En in hoeverre je in staat bent om open en zonder oordeel een situatie te verkennen en alle mogelijkheden in te sluiten. Dat is nog best lastig.

Het hoofdstuk ‘doen’ bevat negen praktische, systemische werkvormen waarmee je zelf aan de slag kunt. Ze variëren van eenvoudig tot gevorderd niveau. Het zijn formats waarop je vrij kunt variëren en die je - samen met de opgedane kennis uit het boek - kunt invoegen in je eigen methodieken en werkwijzen. De werkvormen zijn bedoeld om je systemische wijsheid te vergroten én om resultaten te boeken in je werk.

‘We moedigen de lezer aan om zijn eigen systemische wijsheid aan te boren en in te gaan zetten. Niet omdat dit perse beter is, maar omdat het een waardevolle toevoeging is aan alle andere kennis en ervaring die er al is. Door gebruik te maken van je systemische wijsheid hoef je minder hard te werken terwijl je tegelijk duurzamere resultaten bereikt.’

Siets Bakker en Leanne Steeghs zijn vrouwen uit de praktijk. Met vele - vaak persoonlijke - voorbeelden maken ze de materie herkenbaar en toegankelijk. Met Systemisch wijzer zetten Bakker en Steeghs de deur open voor systemisch werken in organisaties.