Leiderschap van de programmamanager

Steeds meer organisaties gebruiken programma’s om doelen te realiseren en veranderingen tot stand te brengen. Programma’s helpen om die doelen met de goede focus, energie, structuur en samenhang te benaderen. Werken met programma’s is een bijzondere manier van samenwerken die, als je hem op de goede manier inzet, heel goed past bij deze tijd van snelle veranderingen.

Het Leiderschap van de programmamanager draagt in belangrijke mate bij aan het succes van een programma. We hebben mooie voorbeelden gezien van programmamanagers die weten waar ze voor staan en met visie, passie en moed opereren. Die hun opdrachtgevers durven te ‘challengen’, maar ook weten waar de grens ligt. Die een goede balans vinden tussen zelfverzekerdheid en kwetsbaarheid. Die dienstbaar zijn en anderen helpen zich te ontwikkelen in hun rol. Die balanceren tussen een focus op kortetermijnresultaten en langetermijneffecten, tussen koersvast zijn en toch voldoende flexibel.

Wij zijn ervan overtuigd dat goed leiderschap en succesvol programmamanagement onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De complexiteit en de dynamiek van programma’s vragen van programmamanagers dat ze stevig in hun schoenen staan. Het is daarbij essentieel te weten wat je basis is, waar je in gelooft, wat onvervreemdbaar van jou is en wat je kleur geeft. Een sterke professionele identiteit en stevig geankerd leiderschap vormen de basis van de rol.

Met dit boek willen we je aanzetten tot nadenken over je eigen leiderschap, je rolopvatting en je rolinvulling wanneer je deze rol inneemt, of gaat vervullen. We willen je helpen je eigen professionele norm diepgaander aan te boren én je bewustzijn te vergroten over je rol als leider en hoe je die kunt ontwikkelen. Daarmee hopen we dat je (nog) meer plezier gaat beleven aan je werk. Als we daarin slagen, dan hebben wij óns doel bereikt.

We hebben daarvoor gekeken naar de soms lastig te grijpen kenmerken van succesvolle en minder succesvolle programmamanagers, onder meer door ons oor te luisteren te leggen bij de mensen die dit vak elke dag uitoefenen. We interviewden zeventien van hen en kropen in hun huid om hun eigenheid te vangen in een serie portretten. Daaruit destilleerden we veertien thema’s voor het leiderschap van de programmamanager:

1. Kleur bekennen

2. Je inleven in de situatie

3. Werken vanuit een visie

4. Dienstbaar handelen

5. Moed en kwetsbaarheid tonen

6. Mensen en belangen verbinden

7. Omgaan met macht en gezag

8. Bouwen aan vertrouwen

9. Je integriteit onderhouden

10. Eigenaarschap creëren

11. Jezelf en anderen ontwikkelen

12. Vitaal zijn en voor jezelf zorgen

13. Weerstand, spanning en conflict hanteren

14. Je schaduwkant (h)erkennen

Wanneer we de thema’s bespreken, wandelen we langs oude wijsheden en nieuwe inzichten. We refereren aan boeken waarin je achtergronden kunt vinden en aan de verhalen uit de interviews en onze adviespraktijk. We hopen dat deze reis je inzichten geeft waarmee jij in je professionele en mogelijk ook persoonlijke leven iets kunt. Bij leiderschap gaat het om meer dan jezelf, maar het begint wel bij jezelf.

Is het leiderschap van de programmamanager nu zo anders dan dat van andere typen managers, zoals een project- of lijnmanager? Ja en nee. Een aantal thema’s is ook van belang voor andere management- of leiderschapsrollen, zoals zelfkennis, het zorgen voor je vitaliteit en het kennen van je schaduwkanten. Andere thema’s hebben een eigen inkleuring vanuit de aard van deze rol, bijvoorbeeld als het gaat om eigenaarschap creëren, je inleven in de situatie en werken vanuit een visie. De uitwerkingen, voorbeelden en reflectievragen in dit boek zijn steeds verbonden aan de praktijk van de programmamanager.

Ter geruststelling, je hoeft het boek echt niet in één keer en van kaft tot kaft te lezen. Je kunt de thema’s afzonderlijk van elkaar lezen en eruit pakken wat voor jou op dit moment interessant en waardevol is. Breng voor jezelf focus aan in waarmee je aan de slag gaat. Niet alles hoeft, en niet alles hoeft nu. Per slot van rekening moet er ook nog gewoon gewerkt worden!

Björn Prevaas is eigenaar en partner van Good Work Company. Hij heeft zo’n 15 jaar ervaring in het ontwikkelen van mensen en organisaties in project- en programmamanagement. Eerst via Twynstra Gudde, nu via zijn eigen bureau. Samen met Jo Bos en Helmuth Stoop schreef hij Leiderschap van de programmamanager.