Toen ik een paar jaar geleden voor Het Parool een artikel schreef over onze volgeplande weekenden en ons dichtgetimmerde bestaan, waarin nauwelijks ruimte was voor spontaniteit en het onverwachte, herkenden ongelooflijk veel mensen zich in dat beeld. Ik besloot op onderzoek uit te gaan. Hoe kon het toch dat we zo leken te hunkeren naar een spontaan leven, met veel vrije tijd en belangeloze, ondoelmatige activiteiten, maar er maar niet in slaagden om ons leven op die wijze vorm te geven?
Agendahedonist
In mijn boek schrijf ik dat er een nieuw type mens is ontstaan binnen onze samenleving: de agendahedonist. Het is iemand die zijn bestaan door een zeer calculerende en rationele bril is gaan bezien. De term verwijst naar het ‘genieten op de klok.’ Een agendahedonist is zijn hedonistische uitspattingen planmatig gaan organiseren en doelmatig gaan benaderen. Recreatief drugsgebruik bijvoorbeeld, maar hedonisme verwijst naar alles waar we plezier uithalen: hardlopen, een boek lezen, naar het theater, in bad gaan, met de kinderen naar de speeltuin, op het terras zitten, enzovoorts.
Een agendahedonist benadert dat soort activiteiten niet meer spontaan, maar vanuit dezelfde logica en ambities als zijn werktijd. Het moet allemaal ergens toe leiden. Het moet efficiënt. Hij ziet zichzelf als een soort onderneming. Alles wat hij onderneemt, moet in zekere mate bijdragen aan het succes daarvan.
Ontstaansgeschiedenis
In mijn boek onderzoek ik hoe dit type mens is ontstaan. Ik laat zien hoe het kapitalisme, en later het neoliberalisme, ons hoofd is binnengekropen. Hoe onze samenleving steeds individualistischer wordt, en hoe persoonlijke groei en zelfontwikkeling daardoor is veranderd in iets neoliberaals, iets dat onlosmakelijk verbonden is met onze carrière en met de markt. En hoe de digitale technologieën die in rap tempo om ons heen verschijnen, dit hele proces geïntensiveerd hebben. Tot slot richt ik het vizier op de mens: wat huist er toch in ons dat we er zo naar verlangen om te leven als een agendahedonist?
Verkenning
Hoewel Agendahedonisme geen zelfhulpboek is, en dus geen concrete handvatten biedt om het leven te verbeteren, verkent het wel een andere, meer gezonde relatie met de tijd, en dus met het leven. Centraal staat het belang van de spontane handeling: een activiteit die niet vooraf is bedacht, ondoelmatig en belangeloos is en die kan leiden tot iets onverwachts of verrassends. Uiteindelijk hoop ik dat het boek lezers aanspoort om na te denken over een andere manier van leven, een die haaks staat op het ziekmakende neoliberale ethos.
Over Tom Grosfeld
Tom Grosfeld (1994) is journalist. Hij schrijft voor Het Parool en Vrij Nederland over de tijdgeest in het algemeen en de invloed van digitalisering en technologie op onze manier van leven in het bijzonder.
