Eén van de grote eyeopeners voor mij, was het feit dat het geheel dat ‘team’ heet, iets anders is dan de som der delen. Vaak kwam ik in mijn werk een directieteam tegen, waar elk van de directeuren goed in haar of zijn vel zat en lekker actief was, terwijl het geheel, dat directieteam heet, juist vast zat.
Een wezentje op zichzelf
Het geheel van een team is als een wezentje op zichzelf. Met levensenergie, met nukken, met een eigen willetje en soms met een verbazingwekkend goed geheugen voor iets dat misschien jaren geleden speelde. Als jonge leraar was ik indertijd beducht en zelfs wel bang voor het geheel dat ‘klas’ heet. Ook al vond ik elk kind leuk en kon ik goed met elk kind omgaan. Echter, ik had nooit geleerd interventies te doen op het geheel. Nu, jaren later, ben ik steeds meer gaan houden van dat onzichtbare geheel dat ‘team’ of ‘project’ of ‘organisatie’ heet.
Teams verdienen het om begrepen te worden. Steeds meer zie ik in organisaties het besef doordringen dat teams belangrijk zijn, én wat anders zijn dan de som van de individuen.
Dat roept meteen de vraag op: doen we in zo’n geval interventies op het geheel, of op de leden van het team?
Plek van het team
Ik kijk vanuit systemisch perspectief, vanuit de dieperliggende, onbewuste redenen dat de situatie is zoals hij is. En vanuit de vraag wat de voorwaarden zijn waaronder een team kan bloeien. Eén ervan is dat een team een heldere én erkende plek heeft in de organisatie. Zonder zo’n plek is het sowieso lastig om hetgeen het team levert, goed te laten landen bij klanten of de rest van de organisatie.
Leidende principes
Een team is ook gehaat bij heldere leidende principes. Dat is antwoord op de vraag: wat zijn wij voor de buitenwereld? Wat zit er in ons DNA, hoe bindt ons dat en hoe bereikt dat de buitenwereld?
Bijvoorbeeld bij een ziekenhuis: zijn wij er in eerste instantie voor kwantiteit van leven of in eerste instantie voor kwaliteit van leven? Dat zijn twee leidende principes. Als je de volgorde van die twee omdraait, krijg je meteen een heel andere organisatie. Wat zijn de leidende principes van jouw team of organisatie?
Interventies
In dit boek bespreek ik, vanuit 35 jaar ervaring met teams en organisaties, wat er zoal nodig is om een team te laten bloeien. Maar ik ga nog een flinke stap verder: ik geef een vijftiental systemische teaminterventies die goed uitvoerbaar zijn voor ieder die aanvoelt wat de essentie is.
Eén van de krachtigste interventies in een team, wanneer het verleden nog meespeelt of mee smeult in het heden, is de tijdlijn. Een proces waarbij oud zeer, of meer algemeen, onvoltooid verleden een plek krijgt zonder dat het opgelost hoeft te worden. Dat proces leidt tot een diep begrip tussen teamleden over hoe het komt dat het team is zoals het is, en functioneert zoals het functioneert. Het schoont het verleden op, waardoor de klokken meer gelijk staan en een nieuw vertrekpunt ontstaat naar de toekomst. Welk onvoltooid verleden wil er eigenlijk in jouw organisatie voorbij zijn?
Potentieel
Altijd kijk ik naar het nog ongebruikte potentieel. Waar zit levensenergie? Waardoor stroomt het niet helemaal? En waar zit de stop in de kuip om weer flow te krijgen? Mijn boek brengt je bij veel dieperliggende vragen en begrip hoe het komt dat het gaat zoals het gaat. Een voorwaarde om een probleem op te lossen, is dat het eerst begrepen wordt.
Over Jan Jacob Stam
Jan Jacob Stam brengt mensen, teams en organisaties in contact met hun volle potentieel.
