Wat gisteren nog 24-karaats goud leek, blijkt vandaag gewoon pyriet. De kleeffactor van boeken valt niet meer te verwaarlozen. Kunt u zich nog herinneren dat afvalverwerker Van Gansewinkel in het tijdschrift Slow Management werd gepresenteerd als even typisch als onverwacht Rijnlands bedrijf? Als voorbeeld van integer maar toch winstgevend ondernemen? Niet alleen staat het bedrijf te koop (technisch failliet) maar ook is de FIOD bij naamgever Leo van Gansewinkel binnengevallen. Op verdenking van belastingfraude. En weet u nog hoe Twente-voorzitter Joop Munsterman in datzelfde tijdschrift mocht uitleggen hoe succesvol Rijnlands bestuur in zijn werk ging? De realiteit is weer iets werkelijker. Iets met belangenverstrengeling en eigen gewin. Rijnlands valt dus even af als ‘veilig’ intro.
Maar ook met geheide inkoppers is het oppassen. Neem De uitvinders van Steve Jobs’ biograaf Walter Isaacson, naar eigen zijn magnum opus. Voor je het weet, trap je in de auteur zijn ‘policor’ verkooppraatje dat ‘vrouwen cruciaal zijn geweest voor de ontwikkeling van computers’. Terwijl het boek toch echt een andere les leert: innovatie is per definitie de optelsom van allerlei vaak naamloze kleine en grote op zich staande ontwikkelingen die opeens in elkaar grijpen en voor een doorbraak zorgen. Vrouwen spelen daarin zeker een rol maar die speelt zich net als die van mannen als Steve Jobs of Bill Gates af in de naamloze zijlijn van opeenvolgende gebeurtenissen.
Coaching, zelfsturing, empowerment en andere gegarandeerde enthousiasme-medicijnen, hoe veilig wil je het hebben? Nog veel veiliger dus. In april dit jaar werd KLM’s eigen Sgt. Pepper Camiel Eurlings nog tot manager van het jaar gekozen (voor topmannen als Frans van Hout van Philips en Dick Boer van Ahold), maar een schamele zes maanden en evenveel praatjes later mag hij plaats maken voor saneerder Pieter Elbers. De wetenschap dan maar? Ook buitengewoon tricky. Voor je het weet, zit je gevangen in de ‘spiral dynamics’ van een of andere pseudowetenschap en ben je serieus bezig allerlei gedragskleurtjes te tekenen. Management en wetenschap, gebruik strikt voor eigen risico.
Dan maar terug naar de oertijd. Naar Henri Fayol, de grondlegger van management. Administration industrielle et générale heet de universele managementverklaring. Maar wie is daar nu in geïnteresseerd. En wie leest er nog Frans? Bovendien was het toch Frederick Winslow Taylor (The Principles of Scientific Management) die verantwoordelijk is voor dat vermaledijde management? Nou nee, Fayol de manager zoekt efficiency in gedrag & training, Taylor de ingenieur in het proces, kortom in standaardisatie. Maar omdat niemand dat wil horen, heeft Taylor al zo veel zwarte pieten toegeworpen gekregen dat je hem postuum gerust mag onderscheiden met de (in dit tijdsgewricht heel toepasselijke) geuzentitel ‘zwarte-managementpiet’. Juist ook omdat hij het goed meende!
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
