Onder een overweldigende belangstelling uit het hele land presenteerden wij op 25 juni jl. in een theater in Schiedam ons boek Werken aan de wakkere stad. De thematiek van ons boek? Hoe kunnen we de leiderschapsfunctie in lokale gemeenschappen versterken? Talloze gemeenten en instellingen blijken enthousiast over het boek, dat zich razendsnel nestelde in de top-tien van Nederlandse managementboeken.
Het gedoe aan de buitenkant
In elke gemeente is men bezig met de ‘drie grote decentralisaties’ van jeugdzorg, werk en inkomen en zorg voor langdurig zieken en ouderen. Op het oog een enorme verschuiving van taken en verantwoordelijkheden met tegelijk ingrijpende bezuinigingen. Overal is men aan het zoeken naar nieuwe aanpakken, naar nieuwe structuren (wijkteams, intergemeentelijke constructies etc) naar nieuwe financieringsmodellen. Maar dat is maar de buitenkant. Of al die bestuurlijke veranderingen een duurzaam succes zullen worden hangt vooral af van de binnenkant: namelijk van de manier waarop bestuurders, ambtenaren, professionals én burgers erin slagen onderling een wezenlijk nieuwe verhouding op te bouwen en met elkaar een wakkere stad te bouwen.
Wat speelt er aan de binnenkant voor burgers?
Ons boek gaat over die binnenkant. Dat vraagstuk raakt niet alleen professionals in het hart, niet alleen bestuurders, niet alleen ambtenaren. Daar in het theater hebben een viertal heel gewone Schiedamse inwoners laten zien en voelen hoe ongewoon ze zijn. Waarom ongewoon? Omdat ze niet meegaan met de roep om burgerkracht, eigenkracht, of welke fraaie solistische termen ook opgeld doen. Ze werken namelijk aan wakkere gemeenschapskracht in hun eigen dagelijkse omgeving. Zo gewoon is ongewoon zijn. Daarmee hebben ze zich losgemaakt van de tot nu gebruikelijke individuele consumentenhouding, die burgers in wezen afhankelijk en kwetsbaar houdt. Dit boek geeft aan hoe zij de oversteek kunnen maken van passief consumentisme en individualistische burgerkracht naar vitale gemeenschapskracht.
Hoe maken bestuurders, ambtenaren en professionals de oversteek?
Leiderschap is het versterken van het vermogen van de gemeenschap om de eigen toekomst blijvend vorm te geven. Leiderschap is een hand in de rug leggen van dat wat gaande is, van dat wat zich als het ware al aandient. Voor politici, bestuurders, ambtenaren en professionals houdt dat in dat zij zich moeten losmaken van hun neiging alles te regelen en te controleren. Het regent nota’s over burgerkracht, zelfregie etc. kortom, het Grote Geloof in al die burgers in je gemeente. Maar eigenkracht is maar alleen. Dit boek beschrijft hoe zij de oversteek van de positie van Grote Leider kunnen maken naar het ‘daadkrachtig op je handen zitten’, naar ‘langzaam leiderschap’, van individualistische zelfregie naar lokale vitale gemeenschappen. Zo’n oversteek vergt van alle betrokkenen dat ze zich een heel nieuwe manier van denken en bewustzijn eigen maken, het ‘vierde orde denken’, pas dan zal het lukken om de potenties van hun stad wakker te schudden.
Werken aan de Wakkere Stad geeft een beknopt overzicht van hoe de onderlinge relaties de afgelopen decennia verworden zijn tot bijna een patstelling; het beschrijft het vierde orde denken als een weg om je uit die beknelling te bevrijden; en tenslotte geeft het aan iedereen met een voortrekkersrol in de huidige veranderingen concrete handvatten hoe anders te handelen. Het wil ieder oproepen mee te werken aan zoveel mogelijk wakkere steden!
Jan van Ginkel en Frans Verhaaren zijn de auteurs van Werken aan de Wakkere Stad.
