Neem de all-nighter in de bankenwereld: na een nacht doorwerken met de taxi naar huis. Die blijft wachten terwijl je een snelle douche neemt en dan weer “fris” retour kantoor. Zo overleed in 2013 een stagiair van een zakenbank in de Londense City. Zijn acht doorgehaalde nachten in twee weken maakten wel indruk, maar bleken teveel voor het lichaam.
Ik moest hieraan denken vanwege een artikel in de Volkskrant, 'De gevaren van een dienst zonder einde'. In dit stuk pleiten twee vooraanstaande hoogleraren, beide praktiserend medisch specialist, voor het einde van 24-uursdiensten in de zorg. Die vormen namelijk een vermijdbaar risico voor de patiënt. Misschien zelfs wel een onaanvaardbaar risico. Dit in vergelijking met veel andere risico’s, waar wél maatregelen tegen worden genomen. Uit wetenschappelijk onderzoek is het immers al jaren bekend: lang wakker blijven heeft op mentale scherpte en reactievermogen hetzelfde effect als alcohol. In het wegvervoer is daarom al 40 jaar geleden de rijtijdenregeling ingevoerd. In de luchtvaart, vaak hét veiligheidsvoorbeeld voor de gezondheidszorg, zitten piloten sinds 2013 door strengere vliegtijden maximaal 11 uur achter de stuurknuppel.
Met de groeiende aandacht voor patiëntveiligheid is de 24-uursdiensten discussie een forse quick win in risicobewustzijn. Wat schetst dan ook mijn verbazing? De Inspectie voor de Gezondheidszorg vindt de 24-uursdiensten een zaak van medisch specialisten zelf. Die houdt zich zo buiten de discussie en wil zich er blijkbaar niet aan branden. De Federatie van Specialisten vindt het signaal belangrijk, maar ziet niets in stoppen met 24-uursdiensten. Hoezo is het signaal dan belangrijk?
Volgens mij is het vermoeidheidsrisico ook in andere sectoren relevant en navenant lastig bespreekbaar. Denk aan openbaar bestuur en politiek, consultancy, de bouw- & infra, de industrie en de al in het begin genoemde financiële wereld. Dus managers, directieleden en bestuurders aldaar, hier ligt een stoere taak voor u: het anders organiseren van te lange diensten, marathonvergaderingen en structureel overwerken.
Niet gelijk met strakke regels en protocollen. Begin met het bespreekbaar te maken. Sommige ziekenhuizen doen dit al. Het kan toch niet zo zijn, dat in allerlei sectoren vele soorten kostbare veiligheidsmaatregelen worden genomen, maar dat een foutenbron als oververmoeidheid onaangeroerd blijft? Terwijl bijvoorbeeld uit recent onderzoek van de Universiteit Twente volgt, dat één op de acht specialisten burn-out klachten heeft? Stoer doen anno 2016? Dat is elkaars vermoeidheidsgrenzen (h)erkennen, én ernaar handelen.
Dr. Martin van Staveren adviseert organisaties over anders omgaan met risico’s. Zijn missie is om daarmee effectiviteit en welzijn te vergroten, binnen én buiten organisaties. Martin is ook kerndocent aan de executive masteropleidingen Risicomanagement en Public Management, Universiteit Twente. Begin 2015 verscheen zijn boek Risicogestuurd werken in de praktijk bij uitgever Vakmedianet.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
