De verborgen dimensie van leiderschap

Als bioloog en leiderschapsexpert ontdekte Anouk Brack de missing link tussen het oprecht hebben van een mooie visie met menselijke waarden enerzijds en de kloof met ons gedrag in de dagelijkse werkelijkheid anderzijds. Ze schreef dit op in De verborgen dimensie van leiderschap. 

De reden voor de kloof tussen idealen en werkelijkheid 
Deze discrepantie komt door het feit dat we drie hersenlagen hebben. Ze werken vaak samen, maar ze zijn het lang niet altijd met elkaar eens! Grofweg bestaan onze hersenen uit de buitenste laag van de neocortex, dat is de menselijke conceptuele laag die reflecteert, innoveert en positieve risico's durft te nemen.

We hebben daaronder de dierlijke laag die zorgt voor onze ligging in de groep, samenwerking en altruïsme. Daaronder ligt het reptielenbrein die gaat over onze individuele veiligheid, kracht en directe overleving. Ze vervullen allemaal een belangrijke taak, respectievelijk brengen ze helderheid, verbinding en levenskracht. Maar ze zijn het niet altijd eens, vooral niet in noodgevallen.

Een noodgeval heb je biologisch gezien nogal snel

Een rare blik van een collega kan al genoeg zijn, dus kun je nagaan wat de impact van langdurige hoge werkdruk en een reorganisatie kan zijn. Het grappige (en pijnlijke) is dat hoewel de neocortex, 'de directie' als het ware, denkt het voor het zeggen te hebben, het in werkelijkheid ons reptielenbrein is die in noodgevallen achter het stuur zit.

Stress makes us stupid

Omdat dat reptielenbrein gaat over overleving, heeft hij het mandaat om in stressvolle situaties het stuur te grijpen en pas weer los te laten als hij zelf het veilig vindt. Hij is krachtig, snel en heeft geen lange termijnvisie. Valt de vergelijking met de neiging van wereldleiders als Trump, Poetin, Erdogan en politici als onze eigen Wilders je op? Hun neiging om steeds meer macht naar zich toe te trekken? Begrijpelijk gedrag als je het als je primaire taak ziet om voor veiligheid te zorgen.

Dat is waarom veel leiders, als ze zich niet bewust inspannen om deze primitieve neiging te overstijgen, steeds meer en meer macht willen en zullen nemen. Dat is waarom men zegt dat macht corrumpeert.

Ontstijg de pestkoppen van de wereld

Als leiders niet tot ons basic instinct willen verworden, dan is er werk aan de winkel. Ga je jouw ruggengraat versterken van binnenuit zodat je open kan blijven naar de medemens zonder over je heen te laten lopen, of kies je voor die muur om je heen, die misschien de illusie van veiligheid geeft, maar nooit hoog en dik genoeg zal zijn. Waarom niet? Omdat een doorgedraaid en vrijgelaten reptielenbrein altijd het volgende gevaar kan verzinnen. Dat is de tragiek van Wilders, Trump en dat is het lot van de mensheid als we niet in actie komen.

In tijden van crises op wereldschaal, ongekende informatiesnelheid en torenhoge werkdruk, is het zaak een tandje bij te zetten. Niet in snelheid en hardheid, maar in zachte kracht, stevig als bamboe. Martin Luther King Jr. zei al zo mooi dat kracht zonder liefde gevaarlijk is, en liefde zonder kracht juist slap en sentimenteel wordt. Kracht is op haar best als we vanuit liefde opkomen voor rechtvaardigheid.

Dus aan ons de keus: worden we een Trump of Martin Luther King?
Kiezen we de eindeloze machtsstrijd met onszelf en elkaar, of bouwen we de coalitie van kracht én compassie? Als we goed genoeg zorgdragen voor de veiligheid, kan ons reptielenbrein wat ontspannen en het stuur weer teruggeven.

Dan komen de hogere hersenfuncties weer online en kunnen we een optimale bijdrage leveren met ons inlevingsvermogen, creativiteit en langere termijnvisie. De oplossing voor constructief omgaan met verschillen, werkdruk en kritiek is dat we het hoofd koel en het hart warm houden. Dat lukt alleen met een krachtige ruggengraat.

Anouk Brack schreef De verborgen dimensie van leiderschap voor iedereen die uit de greep van de bully's van de wereld wil blijven. En zelf een positieve bijdrage wil leveren. Ze is expert in de belichaming van leiderschap.