Kennelijk hunkeren we naar voorbeelden uit andere culturen. De Corporate Tribe van Danielle Braun en Jitske Kramer werd een management bestseller. Met hun boek Building Tribes is er een waardige opvolger. Daarvoor reisde Danielle weer de wereld over. Danielle Braun zegt over tribes: ‘We zijn als mensen nu eenmaal tribale wezens. Ook in organisaties zijn er allemaal “stammen”, maar we doen vaak of ze er niet zijn of dat we om onze tribale behoeftes heen kunnen. Te veel organisaties houden veel te weinig rekening met ons “diepe menszijn”. Hoe we echt met elkaar omgaan, dat vertelt ons de antropologie. Er is heel veel te halen uit verhalen van andere culturen. Het nieuwe boek gaat vooral over de hoe-vraag. Hoe creëer je een tribe in plaats van dat je een organisatie managet? Wie slaat de piketpalen en hoe ziet “de totem” van je tribe eruit?’
Koppensnellen
Een mooi voorbeeld van hoe je resultaatgericht kunt zijn in je organisatie vond Braun op het Indonesische eiland Sumatra. Hoe houd je medewerkers loyaal? Ze sprak op Sumatra met de kleindochter van de laatste Batakkoning over ‘de kracht’ van de metafoor van koppensnellen. En dan bedoeld ze niet dat er koppen moeten rollen in de boardroom. ‘Op Sumatra geloofden ze dat dood niet iets natuurlijks is. Elke dood moest gewroken worden. Dus werd er na de dood van een stamlid in een naburig dorp een “kop gesneld”. Tot de kop was gesneld werd er een zogenaamde “bisjpaal” op het dorpsplein gezet. De stam rustte niet voordat de dood van het eigen stamlid was gewroken. Transformeer dat naar organisaties. Je moet niet willen rusten voordat je een doelstelling bereikt hebt. Spreek je een target af, dan wil je die ook halen. Zet een bisjpaal in de koffiekamer: we rusten niet voordat een resultaat behaald is of de concurrent is ingehaald. Zet muren om je “corporate tribe” en ga voor je eigen resultaat.’
Quakers
Een meer liefdevolle en ingetogener les leerde Braun bij de Engelse Quakers. Danielle Braun: ‘De Quakers kennen kerkdiensten en vergaderingen in stilte. Ze willen alleen de dingen zeggen die er werkelijk toe doen, in plaats van elkaar met ego’s aftroeven. In vergaderingen bij veel organisaties worden vooral heel veel woorden gebruikt. Elk ego wil een bijdrage leveren om maar iets gezegd te hebben. Je moet immers je positie waarmaken. Bij de Quakers worden juist zo min mogelijk woorden gebruikt. Daar wordt alleen gezegd wat er echt toe doet. Je krijgt daar totaal andere vergaderingen door. Het levert minder gedoe op; de apenrots gaat eruit. De zachtheid van het overleg maakt het krachtiger. Je bent veel meer bezig met het echte doel.’ Overall gaat het volgens Braun om echte dialoog creëren. ‘Tribes vormen per definitie cultuur. Al doe je niks, is er toch een gezamenlijke betekenisgeving. Cultuur ontstaat door interactie tussen mensen. Je kunt dat proces van cultuurvorming- en verandering echter ook een handje helpen en een richting op stuwen die bijdraagt aan het behalen van je doelen. Steek - naast je daily business - de juiste kampvuren aan. Neem tijd voor reflectie. Maak magische tijd, waarin de juiste dialogen worden gevoerd. Want cultuur en verandering ontstaat in dialoog.’
Huwelijk
Nog maar eens een voorbeeld. Het huwelijksritueel. Braun haalde de inspiratie ervoor bij huwelijksrituelen van over de gehele wereld. Braun: ‘Je hoeft maar naar je eigen relatie te kijken om te weten hoe je dat doet; twee werelden samenvoegen. Er is een prachtige parallel tussen het huwelijk en fusies en overnames tussen bedrijven. Fusies gaan altijd heel moeizaam. Terwijl we met het concept van het huwelijksritueel feitelijk voor dezelfde vragen staan. Ik haal daarvoor in het boek het voorbeeld aan van een Indiaas huwelijk. Hoe gaat het daar met de bruidsschat? Daar worden onderhandelingen verricht die antwoord geven op de vragen: hoe omgaan met geld en met macht? Het is een zinnige vraag om je te stellen bij een fusie: gaat het hier om een huwelijk uit liefde, of zijn we uitgehuwelijkt? Dat speelt vaak onder water en het is zinvol om dat dan maar eerlijk te benoemen. Als je met zo’n antropologische bril naar fusies en overnames kijkt, kijk je anders.’
Anders
Braun leert ons vooral ‘anders’ te kijken. ‘Antropologie maakt vertrouwd wat vreemd is en vreemd wat vertrouwd is. Ik wil dat we veel meer out of the box denken. Vooronderstellingen van wat gek is en wat normaal is, laten varen. We bouwen tegenwoordig veel te ingewikkelde modellen binnen organisaties. We moeten terug naar de menselijke maat zoals we die binnen tribale samenlevingen vinden. We hebben in deze nieuwe tijd veel meer behoefte aan verbinding. En juist die verbinding vind je soms meer in andere culturen dan in onze kantoorgebouwen van beton... Uit veel organisaties is de ziel verdwenen: is de totem weg. Het is niet toevallig dat veel mensen een burn out ervaren. We moeten terug naar organisaties met bezieling. De ziel is menseigen.’
Op 15 november 2019 spreekt Danielle Braun op het seminar 'Veranderkracht' over 'Building tribes voor verandering'.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.
