Voorkom de crisis is de titel van het nieuwe boek van voormalig basketbal coach Ton Boot. Centraal staat het begrip ‘de cultuur van de goede gewoonte’. Dat begint met het selecteren van de juiste spelers (op talent maar ook op mentale kenmerken en sociale eigenschappen). Die vormen teams die elke dag maximaal moeten presteren. En zo ontstaat een ‘cultuur van de goede gewoonte’. Als vaccin tegen het virus van middelmatigheid. Boot maakt een onderscheid tussen maximaal en optimaal presteren. En hier zien we de parallel tussen organisaties en topsport: in organisaties draait het om twee zaken, tevredenheid en prestaties. Beide zijn gelijkwaardig. Maar tevredenheid komt pas na het resultaat. Andersom wenkt middelmatigheid en spreek je over optimaal presteren. Optimaal resultaat komt met maximaal presteren.
In Soms is alles wel eens waar schopt PSV-directeur Toon Gerbrands tegen heel wat heilige managementhuisjes: heisessies en netwerkbijeenkomsten (alleen goed zijn voor de horeca!), zelfsturing (een modern sprookje), kortom, kanttekeningen bij de onbewezen wijsheden van (vooral) managementgoeroes. Want hun theorieën en modellen simplificeren, zo zegt hij in een interview. Daardoor ontstaat de indruk dat alles maakbaar is. Niet dus. Op de simpele vraag ‘hoe dan?’, komt nooit een antwoord. Omdat de praktijk alle theoretische oplossingen direct ontmaskert. Blijf dus gewoon logisch nadenken, gebruik je gezond verstand, wees scherp en kritisch. Maar de grootste onthulling in dat interview is natuurlijk waarom Mario Götze voor PSV heeft gekozen! (Maar daarvoor moet u echt zelf maar even het interview erop naslaan, elders op dit op het boekenblog. Ik ga u zelfs geen spoiler geven.)
Dan lessen uit de wereld van de krijg. Jaap Jan Brouwer heeft met zijn Krijgslessen voor managers de draad opgepikt waar Robert Ogilvie die met zijn klassieker Krijgskunst en ondernemingsstrategie heeft achter gelaten. Volgens Brouwer kunnen bedrijven veel leren uit de geschiedenis van legerorganisaties. En dan (zijn stokpaardje) vooral over de wijze waarop het Duitse leger omging met onzekerheden en chaos, variabelen die op dit moment geen onbekenden zijn in ondernemingsland. ‘Duits ondernemen’ betekent voor alles een maximale decentralisatie van bevoegdheden, samenwerken centraal in alle activiteiten, (meer dan een cursus projectmanagement!), een eenduidig besturingsconcept, en natuurlijk perfecte communicatie tussen alle units. Dat laatste is wel de kern van opdrachtgericht (want daar hebben we het over) leidinggeven. Krijgslessen voor managers komt inclusief een handzame checklist ‘Auftragstaktik voor organisaties’ om het totaalconcept ‘ganz gründlich’ af te vinken.
Wat ook best aardig zou zijn, is een blik op management vanuit het politieke verleden. Natuurlijk zijn zulke boeken er maar die zijn inmiddels tot cliché verwaterd. Denk Machiavelli of Sun Tzu. Nee, ik denk dan eerder aan iets herkenbaars, iets als Churchill on Financial Management (‘In de financiële wereld geldt dat alles wat aangenaam klinkt niet klopt, en dat alles wat wel klopt onaangenaam is’). Of Stalins Guide to Management, bij voorbaat al een ‘killer’ (sic) waarin wordt uitgelegd wat macht is, hoe macht werkt, hoe je manipuleert, en hoe je je bedrijf zo inricht dat je maximale controle uitoefent. Samen met een mooie inleiding als lijn naar de actualiteit waarin wordt aangetoond dat de hysterie rond Donald Trump als ‘American Dictator’ (zoals de media ons willen doen geloven en sommige boeken dat nog eens dunnetjes overschrijven) fake news is.
Buiten-de-doos-denken dus. Het kan in elk geval geen kwaad.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
