De voorstanders van HNW zeggen ‘zijn taak bestaat in onze moderne wereld niet langer meer uit controleren en bijsturen’. Nee, ‘ze zouden hun medewerkers moeten motiveren, vooraf duidelijke doelen stellen met daaraan gekoppeld deadlines. En soms moeten ze overijverige medewerkers juist afremmen’, zo lezen we in een column op Managementsite.
Van mensen die dergelijke dingen beweren krijg ik de kriebels. Onherroepelijk doemt de vraag in mijn hoofd op of ‘deze mensen jarenlang in een diepe coma hebben gelegen en plotseling weer tot leven zijn gekomen?’ Na het ontwaken bekijken ze deze wereld met een verwonderde blik en roepen dan enthousiast ‘eureka, ik weet hoe de wereld in elkaar steekt!’ Wat ze niet in de gaten hebben is dat die wereld zonder hen vrolijk is doorgedraaid. Er is ondertussen het een en ander veranderd sinds de donkere jaren vijftig van de vorige eeuw.
Moderne managers zijn druk in de weer met het loslaten van hun medewerkers. Al jarenlang. Wellicht hebben ze zelfs wel wat te veel losgelaten. Mensen die het hebben over de manager als ‘controlfreak’ reageren op een situatie die niet of nauwelijks nog bestaat. U weet wel: wij hadden ook nog de vrolijke jaren zestig. Toen is er het een en ander veranderd. Maar zoiets zie je gemakkelijk over het hoofd wanneer je een tijdje van de wereld bent geweest.
Laat ik het anders stellen. Men meent dat managers vooral een controlerende en corrigerende taak zouden hebben. Inderdaad helemaal jaren vijftig, of eigenlijk: helemaal vooroorlogs. Ik ben sinds 1973 actief in het arbeidsproces en heb ondertussen heel wat managers versleten, maar controlfreaks ben ik zelden tegengekomen.
Overigens is er helemaal niks mis met die controlerende taak. Sterker: je kunt niet zonder. Zeker niet bij zoiets als HNW. Daarbij vallen sociale banden uiteen en is er nog nauwelijks sprake van collega's die elkaar corrigeren. Speciaal voor de auteur van de eerder genoemde column: zoiets noemt men sociale controle en een verlies aan sociale cohesie. Ik zou haast zeggen dat moderne managers hun controlerende taak wel eens wat consciëntieuzer mogen uitvoeren. Ik heb er enige ervaring mee. Voor mij is HNW oude koek. Verkopers doen het al sinds mensenheugenis. In de afgelopen 15 jaar heb ik meer dan 2.000 verkopers getraind en nog nooit heeft een manager mij gebeld met de vraag ‘Hoe heeft Jan het er vanaf gebracht? Zijn er nog zaken waar ik op moet letten? Hoe kan ik hem verder ondersteunen?’ Echt nooit. Het laat zich raden hoe het met veel van de Jannen en Jeanetten is gegaan: ze zijn blijven zwemmen en hebben het vak vroegtijdig verlaten. Ze schreeuwden om controle en hulp, maar kregen die onvoldoende.
Want daar zit het werkelijke knelpunt. Een knelpunt dat de voorstanders van HNW constant uit het oog verliezen: er zijn bosjes medewerkers die helemaal geen prijs stellen op al te veel vrijheid, zelfdiscipline of eigen verantwoordelijkheid. Ze vinden het prima wanneer iemand ze controleert en corrigeert. Ze willen onder de mensen zijn en gewoon lekker werken zonder al te veel gedoe. Dergelijke types zijn de basis voor elke organisatie. Enige vorm van controle geeft ze zekerheid en het gevoel dat men aandacht aan ze besteedt. Dan voelen zij zich lekker.
Nog een laatste punt. Spreken deze mensen zichzelf niet vreselijk tegen wanneer ze zeggen ‘nu komt het echt aan op motiveren, het vooraf stellen van duidelijke doelen en deadlines en soms ook het afremmen van medewerkers’. Hoe doe je dat wanneer je niet wordt geacht te controleren of bij te sturen? Geen idee. Maar dergelijke logica ontgaat je natuurlijk wanneer je net bent teruggekeerd uit, zal ik het wat aardiger zeggen: een diepe winterslaap. Dan mag je niet verwachten dat alles in de bovenkamer meteen op orde is.
