Trugkieke

Eerst maar even de pijler der managementpijlers, leiderschap. Twintig jaar leiderschap heeft overeenkomstig erg veel boeken opgeleverd die min of meer de dan geldende tijdgeest weerspiegelen. In vogelvlucht: van command & control via zelfsturing naar zelf sturen. Met als weerbarstige uitzondering Het kantoor is geen pretpark. Toen de Weggemansen van deze wereld massaal gehoor vonden met het opzwepende en aanlokkelijke ‘wie het weet mag het zeggen’, kwam Judith Mair met haar zeer vermakelijke en steekhoudende pamflet Just do as you’re told. De waarheid ligt als altijd ergens in het midden. Een aardig overzicht van leiderschap door de tijd heen, is De leiderschapscarrousel van Sjoerd Keulen en Ronald Kreuze. Een buitenbeentje in het schap want geen normaal managementboek, maar een historisch overzicht van hoe leiders en hun manier van leidinggeven in de loop van de geschiedenis verandert en welke lessen managers en organisaties daaruit kunnen trekken. Opmerkelijk genoeg houden deze academische auteurs een pleidooi voor goeroes, omdat die in staat zijn een onderwerp dat leeft bij de kop te pakken. Dat goeroes tegenwoordig zijn ingeruild voor trendwatchers is naast een teken aan de wand meteen een nieuwe trend: we weten het niet meer!

Een andere heel belangrijke pijler is ondernemen. En dan vooral het stimuleren van het ondernemerschap binnen de onderneming want met zijn allen als lemmingen achter de grote leider aansukkelen, is wel de kortste weg naar de afgrond. Dat ondernemen binnen de onderneming (zoals ook de titel luidde van het standaardwerk uit 1990 op dit gebied van Rudy Kor cum suis) is langzaam gemeengoed geworden getuige de spectaculaire toename van het aantal zzp’ers, oftewel ondernemers binnen de nu eigen onderneming! Of dat een vooruitgang is, is momenteel punt van discussie.

Een derde pijler is innovatie. Nederland heeft de naam een innoverend land te zijn, maar dat zou je op basis van het aantal verschenen boektitels niet zeggen. Zelfs speuren met een zoeklicht levert weinig op. Ook dit jaar niet, terwijl de aanhoudende crisis toch wel schreeuwt om nieuwe ideeën. ‘Gezocht: boeken over innovatie’, zo kopt jurylid Pierre Spaninks veelbetekenend een van zijn blogjes die hij schreef over de reis naar het Managementboek van het Jaar 2015. Misschien is de marsorder uit de jaren ’90 van uitgevers om nooit maar dan ook nooit het woord ‘innovatie’ in een boektitel te gebruiken (want ‘verkoopt niet!’) ergens verkeerd begrepen en opgevat als een aansporing nooit te schrijven over innovatie.

Een laatste pijler, strategie, is pijnlijk onderhevig aan de snelheid waarmee alles verdampt. Net zoals het nieuwe proactief reactief is geworden. Een van die aanjagers is de enorme snelheid waarmee de technologie zich wortelt. Niet langer is het adagium ‘structure follows strategy’ maar ‘strategy follows technology’. Uber en AirBnB zijn daar nog maar het prille bewijs van. De verborgen belofte van de deeleconomie kan eindelijk worden ingelost.

Uiteindelijk staat het dus allemaal in de boeken geschreven. Waarbij ik off-topic nog welk even kwijt wil dat nou net dat over twintig jaar nog maar de vraag is!