‘Ondernemen vraagt vaak ook offers’

Je boek heeft een schuurpapieren omslag. Is dat een metafoor voor jou als journalist? Heeft dat geholpen bij je interviews over de fouten die ondernemers hebben gemaakt?
Dat schuurpapieren omslag was niet mijn idee, om eerlijk te zijn. Toen ik het plan van mijn vormgevers van Autobahn hoorde, was ik wel meteen enthousiast. Het past bij dit boek. Ik ben niet per se een confronterende interviewer, ik neem vrij veel tijd en bouw zo een vertrouwensband op. Ik hoor juist wat mijn gesprekspartners niet zeggen, dat vind ik interessant. Daar vraag ik op door.

Waarom moest dit boek er komen?
De interviews die ik voor het magazine Sprout en Het Financieele Dagblad deed, gingen regelmatig over groei en succes. Maar om een goede ondernemer te worden, moet je vaak persoonlijke offers brengen. Daar hoor je niet veel mensen over. Vaak bleek dat offer een echtscheiding, een burn-out of financiële problemen. Die andere kant van succes wilde ik belichten. Voor Sprout maakte ik een ‘failure’ rubriek, later omgedoopt in ‘The Hard Way’ omdat veel ondernemers een negatieve associatie hadden bij de term failure. Die rubriek vormt de basis van dit boek, samen met nieuwe interviews.

Wil je met dit boek ook schaamte over fouten proberen te voorkomen?
Natuurlijk, dat is een van de redenen dat ik dit boek wilde schrijven. Ik denk dat dit boek ondernemers kan helpen hun fouten eerder te herkennen, ermee naar buiten te treden en hulp te zoeken. Als je te lang alleen met je fouten rondloopt, stapelen de problemen zich op. Denk aan het knipperende lampje in je auto. Je hebt geen zin en tijd om ermee naar de garage te gaan en rijdt gewoon door. Uiteindelijk sta je dan een paar weken later langs de kant van de weg met een kapotte auto en pakt de reparatie een stuk duurder uit. Problemen negeren kan niet alleen je bedrijf in de problemen brengen, het kan je ook je huwelijk kosten of je gezondheid kan eronder lijden. Ik hoop dat de verhalen in dit boek andere ondernemers iets meer realiteitszin bijbrengen. Natuurlijk gaan er dingen mis, dat is menselijk. Dat hoeft helemaal niet erg te zijn.

Hoe lastig vonden je gesprekspartners het om over hun mislukkingen en fouten te praten?
Veel ondernemers bleven steken in algemeenheden of vertelden wel over hun mislukkingen, maar dat mocht ik niet publiceren. Het was met name moeilijk om de grotere ondernemers te strikken. ‘Ik kan mij helemaal geen fouten herinneren’, zei iemand die ik benaderde. Of: ‘Ik wil niet met fouten geassocieerd worden.’ Gelukkig waren er voldoende ondernemers die wel durfden mee te doen. Vooral als ze de weg omhoog weer hadden gevonden en hadden geleerd van hun mislukkingen.

Heb je het idee dat ondernemers die hun fouten durven toe te geven extra sterk in hun schoenen staan?
Het is verleidelijk en ook menselijk om bij fouten naar anderen te wijzen. Maar het is niet slim. Je moet je fouten durven erkennen, ze aanpakken en de verantwoordelijkheid ervoor nemen. Daarbij helpt het wel als je enige afstand hebt. Soms zie je pas later dat bepaalde zakelijke beslissingen niet zo handig waren. Sommige ondernemers hebben veel geleerd van hun mislukkingen en doen het daarna anders, anderen trekken de conclusie dat ze met hun bedrijf moeten stoppen. Maar iedereen trekt lering uit een mislukking.

Wat is voor jou de meest opvallende fout uit het boek?
Hoogmoed. Dat zie je soms bij jonge ondernemers die prijzen krijgen, gemakkelijk financiering weten los te peuteren, en veel in de media staan. Soms verdienen ze op jonge leeftijd al heel veel geld. Dat doet iets met je persoonlijkheid, ze kunnen gaan denken dat alles wat ze aanraken in goud verandert, en vragen zich te weinig af of ze nog wel op het goede spoor zitten.  In het boek noem ik een paar voorbeelden van ondernemers die daardoor keihard onderuit zijn gegaan en daarna een stuk nederiger zijn geworden. Een andere typerende fout is weinig aandacht voor je personeelsbeleid. Voor het ontwikkelen van een dienst of product zijn heel andere vaardigheden nodig dan voor het leiden van een team. Dat realiseer je je pas wanneer een onderneming gaat groeien. Het kan tot grote problemen leiden als de ondernemer fouten maakt bij het aannemen van mensen.

Wat leren je lezers van dit boek?
Zie je fouten onder ogen en denk niet dat je alles in je eentje hoeft op te lossen. Als ondernemer moet je altijd in contact blijven met je compagnons, je financiers en je medewerkers, je thuisfront. Iemand die veel met jonge ondernemers werkt, zei tegen mij: ‘Als ik een tijdje niets van een ondernemer heb gehoord, weet ik hoe laat het is. Vaak verstijven ze als er iets misgaat, waardoor de puinhoop alleen maar groter wordt.’ Er zitten ook praktische lessen in het boek, test een nieuwe dienst of product altijd voordat je het op de markt brengt. Iedereen weet dat het nodig is, maar toch gebeurt het vaak niet of te weinig. Tegelijkertijd moet je soms ook durven met een nog niet perfect ontwikkeld product de markt op te gaan. Durven bluffen is daarom ook een belangrijke les in het boek. Een ondernemer vertelt dat hij dat in salesgesprekken lang niet durfde en daardoor opdrachten misliep. Ondernemers nemen eerder iets aan van andere ondernemers die het zelf al eens hebben meegemaakt dan van iemand die op afstand van de dagelijkse praktijk staat. Dat is de kracht van dit boek.

Wat heb je zelf van dit boek geleerd?
Ik zou nu een boek kunnen schrijven over de meest gemaakte fouten bij het schrijven van een boek. Mijn grootste fout was dat ik te laat hulp heb ingeroepen. Advies vragen aan mensen die zelf geen direct belang hebben bij jouw product of onderneming, die je betaalt voor hun kritiek of advies, had mij veel stress gescheeld. Van de ondernemers uit het boek heb ik veel geleerd over veerkracht, over uithuilen en de volgende dag weer opstaan, ook al wil je de dekens over je hoofd trekken. Zelf zie ik het boek ook als een pleidooi voor kwetsbaarheid. Het gaat in de ondernemerswereld vaak over succes, maar daar leer je niet veel van. Ik zou graag willen dat ondernemers niet meer bang zijn om ook de andere kant te laten zien.