Ingenieursbureau Search dat duurzame adviesdiensten verleent bij met name bouwprojecten, kreeg het laatste kwartaal van 2008 ‘een tik van de markt’. "Een van onze belangrijkste activiteiten is het verzorgen van aan- en verkoopinspecties met inachtneming van duurzaamheidsaspecten, voor projectontwikkelaars en beleggers die projecten financieren", vertelt bedrijfsdirecteur Michel Baars. " Maar de aan- en verkoop van onroerend goed viel eind vorig jaar bijna geheel stil, dus dat deel van onze dienstverlening ook."
Search had al snel de oplossing. Baars: "Ten eerste hadden we wat ademruimte, omdat we vorig jaar twee volledig duurzame nieuwe kantoren hebben betrokken, die voor zaken als energie en water een besparing van twee ton opleveren op de vaste lasten."
Die tijd kon worden gebruikt om nieuwe markten te vinden: bestaande nieuwbouwprojecten en het verduurzamen van bestaand onroerend goed. Hoewel er geen nieuw vastgoed meer wordt geïnitieerd, worden al gestarte projecten zoveel mogelijk gecontinueerd. "En daar", vertelt Baars, "kwam de dringende behoefte op om verduurzaming van de plannen te bewerkstelligen. Ontwikkelaars zijn voor die projecten hard op zoek naar afnemers en willen die verleiden met lage onderhouds- en verbruikskosten. En ze vragen ons om dat met haalbare duurzame oplossingen alsnog mogelijk te maken."
Daarnaast ziet Baars een vergelijkbare ontwikkeling bij bedrijven in het MKB en bij beleggers. "Ook daar zie je dat nieuwbouwplannen worden uitgesteld, maar dat er wel wordt gevraagd hoe bestaande gebouwen verduurzaamd kunnen worden om zo snel mogelijk vaste lasten-reducties te kunnen realiseren. En wij hebben een paar concepten ontwikkeld waarmee dat snel, goedkoop en effectief kan."
Search verwacht dan ook in 2009 een voorzichtige groei te bewerkstelligen. "Weliswaar minder dan de voorgaande jaren, maar wat ons betreft biedt de kredietcisis ook kansen."
Andere duurzame sectoren hebben uitgesproken garen gesponnen bij de kredietcrisis. Het opvallendst is de bankenwereld. Daar hebben sinds afgelopen zomer niet alleen Rabo – dat altijd al een duurzamer profiel had dan zijn grootste concurrenten – maar vooral ook de duurzame kleintjes ASN en Triodos enorm veel gewonnen. Tienduizenden klanten hebben beide banken bij mogen schrijven, waarmee ze een in de bankenwereld tot voor kort onmogelijk geachte omzetgroei boeken van tientallen procenten. De duurzame beleggingsfondsen bleken veel minder hard geraakt te worden door de crisis en werden zo een veilige haven voor veel beleggers, terwijl een groeiende afkeer van partijen als ABN Amro en Fortis ook zal hebben meegespeeld.
Nederlands belangrijkste duurzame multinational Econcern ziet ook nog volop groei. Weliswaar minder dan de jaarlijkse 40 procent die afgelopen jaren behaald werd, maar toch: groei. Sinds het bedrijf vorig jaar een financieringsronde van 300 miljoen aan venture capital wist te bemachtigen, hoeft het zich over cashflow geen zorgen te maken en zet het zijn opmars in de grootschalige zonne-energiecentrales na Spanje nu vrolijk voort in Italië.
Topman Van Wijk ziet een verschuiving in het soort investeerders voor zijn projecten: "Van banken naar (semi-) overheden. Duurzame energieprojecten vallen vaak binnen stimuleringsprogramma’s om de kredietcrisis tegen te gaan. Het geld moet nog steeds ergens in geïnvesteerd worden en duurzaam is dan een goede optie met een zeker rendement. We worden dan ook gezien als een veilige haven."
Het is natuurlijk niet zo dat de kredietcrisis niets heeft aangericht. Volgens onderzoeksbureau New Energy Finance zijn in 2008 wereldwijd de investeringen in duurzame energie met 4,4 procent gegroeid tot een record van meer dan 150 miljard euro. Maar na 40 procent groei in het eerste halfjaar, was er van juli tot december een daling met 17 procent ten opzichte van het halfjaar daarvoor. Die terugval in investeringen wijkt nauwelijks af van die in de rest van de economie. Maar omdat het groeipad al zo stijl was en veel duurzame projecten worden ondersteund met overheidsgelden, heeft het investeringsdal minder invloed op de lopende projecten en wordt verwacht dat 2009 na een trage start al snel weer een nieuwe versnelling te zien zal geven.
Er is overigens een belangrijke uitzondering op dat scenario: Groene IT. Volgens analistenfirma Gartner zijn de investeringen door bedrijven in duurzame (energiebesparende, recyclebare) informatietechnologie zelfs dwars door de crisis heen blijven stijgen.
Samenvattend zijn er dus drie drijvers te identificeren die de duurzame economie op de been houden: Een vlucht van geld naar duurzame – want betrouwbaardere – bestemmingen; een gegroeid kostenbewustzijn bij ondernemers, wat maakt dat ze actiever naar duurzame oplossingen zoeken om de vaste lasten terug te brengen; en het feit dat met name in de duurzame energie-sector projecten mede worden gefinancierd door de overheid, wat ze minder afhankelijk maakt van de desastreuze ontwikkelingen op de kapitaalmarkt.
Ondertussen zet de duurzaamheidsgedachte in de boardrooms gewoon door. Bij AkzoNobel keurt de directie bijvoorbeeld al geen project meer goed zonder dat het op duurzaamheidsaspecten is doorgelicht.
En blijkens een verhaal op de Amerikaanse website Greenbiz.com heeft zelfs de board van de toch niet als milieubewust bekend staande vliegtuigfabrikant Lockheed Martin zijn commitment aan het in 2008 door het bedrijf gelanceerde Go Green-initiatief – ondanks de zware tijden – niet het raam uit gekieperd. De grootste projecten die in dat kader waren uitgedacht, zijn weliswaar uitgesteld, maar een aantal waarmee met relatief bescheiden investeringen de beste resultaten konden worden geboekt – een water- en een energiebesparingsproject - werd op verzoek van het management alsnog geïdentificeerd en kreeg funding toegewezen.
Voor mensen die nog steeds denken dat duurzaamheid vooral een hype is, is de kredietcrisis misschien een mooi moment om nog eens goed over dat standpunt na te denken.
