Harvest - Maart

Iedereen wil normaal gevonden worden, maar niemand streeft ernaar om doorsnee te zijn. Toch is de hele maatschappij ingericht op het gemiddelde, of het nu gaat om persoonlijkheidsonderzoeken, de massaproductie van kleding, of hr-tests voor nieuwe werknemers. Deze obsessie met de groep gaat ten koste van het individuele belang, met name als het gaat om onderwijs, stelt Todd Rose in De mythe van het gemiddelde. De realiteit is dat geen mens ter wereld 'gemiddeld' is. In plaats van kinderen te onderwerpen aan de tirannie van gestandaardiseerde testen, zijn leerlingen veel beter af als ze hun eigen weg kunnen vinden. Rose is daar letterlijk een schoolvoorbeeld van. Opgegroeid in de bittere armoe van het Amerikaanse platteland maakte hij op negentienjarige leeftijd zijn vriendin zwanger, staakte zijn middelbare school en bedroop zich met baantjes tegen het minimumloon. Zijn leven dreigde een grote mislukking te worden, totdat zijn vader hem voorhield terug te gaan naar school en alleen die vakken te volgen die hem werkelijk interesseerden. Die persoonlijke zoektocht wierp vruchten af: twintig jaar later is Ross directeur van het geest, brein en educatie-programma aan Harvard University.

Eén manier om de middelmatigheid te ontvluchten is door het verbreden van de horizon. Academici die een instrument spelen hebben bijvoorbeeld een twee keer zo hoge kans om een Nobelprijs te winnen dan collega's die zich monomaan in hun vakgebied vastbijten. Denkers die in hun vrije tijd de bühne opgaan, bijvoorbeeld als amateuracteur of -goochelaar, vergroten die kans zelfs met een factor 22. In Originals beschrijft Wharton-psycholoog (en voormalig illusionist) Adam Grant hoe deze non-conformisten de wereld naar hun hand zetten.

Het blijkt dat gewoontes die de meeste mensen proberen te mijden soms juist de sleutel zijn tot succes. Zo heeft de mensheid menig wapenfeit te danken aan het chronische uitstelgedrag van de betrokken uitvoerder. Michelangelo schoof het beschilderen van de Sixtijnse kapel jaren voor zich uit, Martin Luther King voltooide zijn legendarische 'I have a dream' speech op het allerlaatste moment, en Apple introduceerde de iPhone pas toen de mobiele telefoon allang gemeengoed was. Soms loont het om de kat uit de boom te kijken, en een idee of project wat meer tijd te gunnen.

Als het gaat om creativiteit zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden. Ook toeval speelt een grote rol. Een onverwacht neveneffect bij mannelijke proefpersonen in een test voor een nieuw hartmedicijn leidde tot de ontwikkeling van de erectiepil Viagra, en een soldeerfout van muziektechnicus Scott Burnham legde de basis voor een gitaareffect dat de sound bepaalde voor rockbands als Nirvana en Radiohead.

Voorwaarde is wel dat de uitvinders in kwestie weten waar ze mee bezig zijn, schrijft New York Times-journalist Pagan Kennedy in Inventology: How we dream up things that change the world. Kennedy, die jarenlang de rubriek Who Made That? verzorgde, ontdekte dat de meest succesvolle uitvinders beschikken over wat ze omschrijft als een 'martiaanse jetlag': de capaciteit om een bepaalde behoefte al jaren van te voren te zien aankomen. Zo werkte ondernemer Jack Dorsey al aan het begin van de eeuw aan een systeem om korte tekstberichtjes met zijn sociale cirkel te delen. Pas toen zijn hele vriendengroep over een mobiele telefoon beschikten was de tijd rijp voor wat uiteindelijk Twitter zou worden.

Slechte dag op het werk? Dan bent u niet de enige. Volgens een onderzoek van de Britse banenwebsite CV-Library kampt meer dan de helft van de werknemers één keer per week met motivatieproblemen. Een op de vier heeft zelfs twee slechte dagen per week. De meeste mensen accepteren die onvrede als een noodzakelijk kwaad. Toch hebben we ons werkplezier voor een groot deel in eigen hand, zegt Caroline Webb in Het recept voor een goede dag.

Volgens de voormalig partner van adviesbureau McKinsey kunnen kleine aanpassingen de motivatie een enorme boost geven. Het stoppen met multitasken en het beperken van onze emailcorrespondentie tot enkele momenten per dag blijkt het gevoel van overweldiging te helpen voorkomen. Een positieve mindset kan worden bereikt door dagelijks drie dingen te noteren die op weg naar het werk goed zijn gegaan, zoals iemand die de deur voor je openhoudt, of het feit dat je je trein hebt gehaald. En als al het andere faalt kunnen we altijd nog terugvallen op ons favoriete liedje, aldus Webb. Zelf houdt ze het bij het neuriën van I feel love van Donna Summer.