Het spel der ongeschreven regels

Misschien herken je een van de volgende ongeschreven regels?

1. We hebben een scherp oordeel over elkaars werk maar dat spreken we nauwelijks uit.

2. Discussies kunnen bij ons heel lang duren. Niemand stelt daar grenzen aan.

3. Je moet van goeden huize komen willen we nieuw beleid zomaar accepteren.

Door op zoek te gaan naar de ongeschreven regels stuit je op de (soms hardnekkige) patronen die een team heeft. Patronen die de prestaties en resultaten van een team in de weg kunnen staan of juist kunnen bespoedigen. Teams en hun leidinggevenden zijn zich meestal niet bewust van deze teampatronen. Of ze zijn het zich wel bewust maar vinden het spannend om erover in gesprek te gaan (‘dat wordt bij ons altijd gedoe of drama'). We zien ook vaak dat teams zich allang hebben neergelegd bij de huidige situatie (‘het verandert toch niet').

Als teams met dit spel aan de slag gaan begint er iets te schuiven in het teamproces. Teams worden zich bewust van hun ongeschreven regels en bespreken met elkaar of deze hun teamprestaties versterken of verstoren. Deze verschuiving kan het begin van een complete verandering zijn.

Een voorbeeld:

Een team is het met elkaar eens dat de ongeschreven regel ‘We mogen hier lang praten zonder dat iemand stuurt op de opbrengst' op hun van toepassing is. Ze merken dat dit de efficiency van hun overleg niet ten goede komt. Bovendien, zeggen ze, lekt er veel energie op weg. Halverwege de vergadering zitten er al drie mensen op hun telefoon omdat ze zijn afgehaakt. Doordat de ongeschreven regel op tafel ligt, is de urgentie om te veranderen toegenomen. Ze maken afspraken over wie welke bijdrage kan gaan leveren aan de gewenste verandering. Bij een volgende bijeenkomst merken ze op dat er al iets is veranderd. Een van de teamleden verwoordde het zo: ‘Voorheen wilde ik graag iets zeggen om wat te zeggen. Nu denk ik van tevoren na of het nodig is om te zenden en of het bijdraagt aan ons doel. Ik weeg veel zorgvuldiger af of en wanneer ik mijn mond opentrek. Dat geeft me rust. En we zijn veel sneller klaar.'

Het Spel der ongeschreven regels is een teamspel dat helpt om het gesprek over ongeschreven regels op gang te krijgen, luchtig te houden én het zorgt voor de diepgang die nodig is om verandering te brengen. De kaartjes met ongeschreven regels zijn een feest der herkenning. Ze beschrijven ongeschreven regels om te koesteren en ongeschreven regels die onwenselijk zijn. Voor alle ongeschreven regels geldt echter: ze hebben voor- én nadelen.

Ook helpt dit teamspel om...

- Een gemeenschappelijk taal te ontwikkelen;
- Van het probleem van enkelen het probleem van velen te maken;
- De urgentie om bepaalde patronen te versterken of te veranderen in kaart te brengen;
- Elkaar in de dagelijkse praktijk scherp te houden op de ongeschreven regels.

In combinatie met het boek Ongeschreven regels en de tien extra werkvormen kun je een complete verandering begeleiden met simpele, dynamische en impactvolle interventies.