Wat gaat er goed en waar willen we meer van? Dat is de belangrijkste invalshoek van Appreciative Inquiry. Deze aanpak richt zich niet op een analyse van wat er mis is, maar onderzoekt vooral wat er wél gewenst is, bijvoorbeeld om de kwaliteit verder te verbeteren.
Bij niet-ingewijden wekt deze benadering al snel de indruk dat alleen maar positieve zaken op het programma staan. Een vrolijk toneelstukje, waarbij de mislukkelingen helemaal buiten beeld gehouden worden. Tel daarbij op dat Matthijs Steeneveld als organisatiepsycholoog en trainer een schat aan ervaring heeft op het gebied van positieve psychologie, mindfulness en nog veel meer. Alleen maar succesverhalen dus?
Dat beeld is echter niet terecht, blijkt uit dit boek. Al legt appreciative inquiry alleen al via de naam veel nadruk op ‘waardering’, toch is de positieve inslag niet het eerste doel. Het gaat om het genereren van nieuwe ideeën en het vinden van nieuwe ingangen, die ons anders laten kijken naar de situatie. Het naar boven halen van successen betekent niet automatisch een ‘happy feel good positivo feestje’, want juist in de dingen die fout zijn gegaan zit veel waarde. Misschien is het niet gelukt het plan uit te voeren of had een plan een ander effect. Per saldo gaat het om de vraag hoe je er mee omgaat. Als je fouten toedekt, leer je er in ieder geval niet van.
De kunst is dus om ook de missers boven tafel te krijgen, want ook aan die ervaringen valt veel te waarderen. Misschien waardeer je de moed van iemand die iets uit heeft geprobeerd, schrijft Steeneveld. Of misschien leer je er niks van, maar is het een opluchting om de vervelende ervaring te delen.
Luisteren is een eerste stap bij het proces van waarderend veranderen. Deze gesprekken komen pas goed op gang als mensen het gevoel hebben echt hun zegje te mogen doen. Tegelijkertijd brengt het luisteren al een verandering op gang. Want als je iemand een vraag stelt beïnvloed je de ander daarmee. Je stuurt de aandacht ergens heen. Daardoor kan iemand zich ineens bewust worden van onvermoede krachten of succeservaringen. De begeleider moet ook investeren in verhalen die minder voor de hand liggen, benadrukt Steeneveld. Dat levert misschien meer tegengestelde geluiden op, maar iedereen wordt wel gehoord. Die ervaringen verzamel je bijvoorbeeld in gezamenlijke sessies met de inzet van storytelling.
Appreciative inquiry is oorspronkelijk gericht op organisatieontwikkelingen, maar vindt de laatste jaren ook steeds meer toepassing bij coaching, veranderingstrajecten en andere begeleidingsvormen. En niet voor niets, want deze werkwijze is een beproefde manier om groepen, teams en organisaties zelf hun verandering, ontwikkeling en kwaliteitsverbetering te laten vormgeven. Daarom is het zeer welkom dat in dit boek een groot aantal waarderende werkvormen op een overzichtelijke manier bij elkaar gebracht zijn.
Wie al goed bekend is met appreciative inquiry, vindt in dit boek geen verrassende nieuwe werkvormen. De grote kracht van dit boek is juist het heldere overzicht van alle werkvormen met alle bijbehorende instructies voor de uitvoering. Dat maakt dit boek tot een handig naslagwerk om het gedachtegoed van appreciative inquiry in uiteenlopende situaties toe te passen.
Over Sigrid van Iersel
Sigrid van Iersel is schrijver, storytellingexpert en specialist in creatief denken. Als storycoach begeleidt ze mensen om hun stem te vinden en hun verhaal uit te dragen, bijvoorbeeld om een missie in de wereld te zetten.
