Op werkdagen voor 23:00 besteld, morgen in huis Gratis verzending vanaf €20

Recensie

Welkom in het Novaceen - 'Scherpe geest van een bijzondere eeuweling'

Wetenschapper en uitvinder James Lovelock is bijna honderd, maar nog vol ideeën. Onorthodox als altijd voorziet hij dat er een tijd komt waarin intelligente machines, Cyborgs, de aarde zullen bestieren en de symbiose met de planeet zullen bewaken.

Freija van Duijne | 20 november 2020 | 3-4 minuten leestijd

Lovelock's provocerende Gaia-theorie brengt hem daar. Samen met journalist, schrijver Bryan Appleyard heeft hij dit fascinerende verhaal opgeschreven over de toekomst van Gaia, de aarde en al het leven tezamen.

Onze planeet is bijzonder. Wij zijn bijzonder. Volgens Lovelock zijn wij waarschijnlijk de enige intelligente soort in de hele kosmos. De planeet aarde is de enige plek in de cosmos waar zo'n prachtige rijkheid van levensvormen is ontstaan. In de levensgeschiedenis van Gaia zijn twee bepalende momenten geweest. Het ontstaan van fotosynthese, waardoor bacteriën energie uit de zon konden gebruiken. En in 1712, de uitvinding van de stoommachine om water op te pompen, waardoor arbeid vervangen werd door machines. Dat was het begin van het Antropoceen, het huidige tijdperk waarin menselijke activiteiten meest bepalend zijn voor het klimaat en de biodiversiteit op aarde, en daarmee verantwoordelijk zijn voor het wel en wee van Gaia.

Net als Lovelock is Gaia oud. Gaia heeft een aantal uitstervingsgolven meegemaakt. Gaia heeft grote opwarming doorstaan. Maar Gaia heeft het liever koel. Lovelock is er niet zo zeker van of onze hoogbejaarde Gaia een nieuwe periode van -deze keer- razendsnelle opwarming zal overleven. Als we in een situatie van Runaway klimaatverandering terechtkomen, om met de voormalige NASA-wetenschapper James Hansen te spreken, dan zouden de temperaturen van het zeewater structureel boven de 15 graden kunnen komen en de temperaturen op land boven de 47 graden. Dat zijn de grenswaarden waarboven geen leven mogelijk is. Ik moet bekennen dat deze zorgwekkende gedachte in mijn hoofd is blijven hangen, aangezien het in mijn optiek niet een geheel onrealistisch scenario is.

Als wij op ten duur zouden komen uit te sterven, dan zou daarmee geen enkele soort overblijven die over de kosmos kan nadenken en theoretiseren. Gelukkig hebben mensen Kunstmatige Intelligentie uitgevonden. Lovelock voorziet een tijdperk waarin denkende machines, Cyborgs genaamd, een nieuw tijdperk, het Novaceen, gaan inluiden. Met onze beperktere intelligentie zullen wij mensen weliswaar kunnen voort bestaan, maar we komen wel een trede lager te staan dan de Cyborgs. Cyborgs zullen de toekomst van Gaia borgen. Originele ideeën om Gaia koel te houden heeft Lovelock genoeg. Bijvoorbeeld door afval-informatie, zoals junk-mail, het universum in te schieten.

Met zijn lange leven om op terug te kijken zit Lovelock vol met mooie en ontroerende anekdotes. Zoals toen hij onderzoek deed naar de regeneratie van cellen. Hij en zijn onderzoekspartner weigerden de huid van konijntjes hiervoor moedwillig te verbranden met een koperen staaf, en deden dit liever op hun eigen huid. Ze werden naderhand verzorgd door de arts van het instituut, dr. Hawking. Tijdens een bezoek bij de arts thuis zei zijn vrouw tegen Lovelock, 'Wil jij even de baby vasthouden?' Daardoor kan hij nu zeggen dat hij Stephen Hawking in zijn armen heeft gehouden.

Lovelock is een fascinerende denker, een knutselaar en maker. Maar vooral een onafhankelijke geest. Zijn Gaia theorie is een dynamische metafoor die aanzet tot andere gedachten dan een mechanische, lineaire metafoor. Zijn hypothese over het Novaceen maakt nieuwe gesprekken mogelijk over het doen en laten van nieuwe intelligente wezens. Zijn nog altijd originele perspectief op de kosmos en Gaia laat ons nadenken over grote vraagstukken en de verre toekomst. Hoewel ik Welkom in het Novaceen in een dag heb gelezen, is het een zeer rijk en veelomvattend verhaal. Lovelock heeft veel te vertellen. En als je Appleyard mag geloven, dan zitten er nog veel meer verhalen in de scherpe geest van deze bijzondere eeuweling.

Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen. Ze schreef zelf ook een boek: Toekomstverkennen. Ze maakt deel uit van het collectief van toekomstdenkers voor de trendrede.

Over Freija van Duijne

Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.

Deel dit artikel

Wat vond u van dit artikel?

0
0

Boek bij dit artikel

Populaire producten

    Personen

      Trefwoorden