Professioneel reflecteren - 'Must read voor coaches'

Vijf auteurs, met een schat aan praktijkervaring, hebben met het boek Professioneel reflecteren een standaardwerk geschreven over reflecteren. Het boek zet vanaf de basis uiteen wat reflecteren is, wat reflecteren een professional kan brengen en geeft ‘houvast' om professioneel-reflecteren te bevorderen.
De auteurs nemen de professional en zijn handelen als vertrekpunt. Ze doen dat omdat ze vaak geconfronteerd worden met uiteenlopende definities en begrippen van reflecteren. Ze willen in deze chaos duidelijkheid creëren. Dat bereiken ze door een systematische aanpak van het begrip reflecteren.
Hoe men precies reflecteert en daar beter in wordt is de belofte van het boek.

Aan de hand van vijf deelvaardigheden (basisvaardigheden, concretiseringsvaardigheden, conceptualiseringsvaardigheden, handelingsalternatieven genereren, leervaardigheden), die weer onderverdeeld worden in verschillende faccetten, zetten de auteurs professioneel-reflecteren uiteen. De opbrengst van goed zijn in reflecteren is groot: beter en slimmer leren van eigen werkervaringen en het uitgevoerde werk zelf beter uitvoeren.

Volgens de auteurs is reflecteren het verhaal dat de professional kan vertellen over zijn impliciete handelen. Het verantwoorden en rationaliseren van datgene wat hij in een bepaalde situatie heeft gedaan. Reflecteren is het opsporen via welke overwegingen de professional tot dat 'beste van toen' is gekomen. Professioneel-reflecteren heeft volgens de auteurs het doel om tot het verbeteren van het handelen te komen, niet zozeer over zelfinzicht over wie je bent.

Hoofdstuk drie (van de vier) vormt de kern van het boek. Hierin worden de vijf deelvaardigheden beschreven aan de hand waarvan de professional leert reflecteren. In het laatste hoofdstuk wordt het ‘Houvast' nader uitgelegd. Dit is een handige checklist waarbij de professioneel aan de hand van 11 reflectie-activiteiten zelf kan inschatten wat de kwaliteit van zijn reflecteren op dit moment is. Het boek is niet dik, maar toch erg uitgebreid aangezien het reflecteren binnenstebuiten keert.

Het boek dient wat mij betreft twee doelen en is daarin geslaagd. Duidelijkheid creëren rondom wat reflecteren exact inhoudt. Het andere doel is om professionals meer te laten reflecteren op hun professionele handelen en de kwaliteit hiervan structureel te verbeteren. De auteurs hebben reflecteren hiervoor gedegen, praktisch en direct toepasbaar uitgewerkt.

Met zoveel coaches en behoefte aan coaching hebben de auteurs een populair thema gepakt om bij aan te sluiten. Het is interessant om te zien dat er dankzij dit soort boeken een professionaliseringslag gaande is in dat vakgebied. Wil het een managementboek worden dat ook toegankelijk wordt voor een bredere doelgroep dan zal het her en der minder abstract moeten zijn en de lezer tegemoet moeten komen met kortere zinnen.

Voor de coachende professional is het gewoon een must read. Een coach die reflecteren op dit niveau beheerst en mensen op dit niveau kan begeleiden zal waardevol zijn voor menig coachee. Ook leidinggevenden die veel waarde hechten aan een coachende stijl zullen veel halen uit dit boek. Professioneel reflecteren zal professionals helpen die zelf beter willen worden in reflecteren, of andere professionals willen helpen met reflecteren om hier structuur in aan te brengen. De auteurs maken met hun diepgang duidelijk dat reflecteren een waardevol en relevant aspect is van een coachende en begeleidende rol van professionals.