In Soms is alles wel eens waar laat praktijkman Toon Gerbrands de lezer kennismaken met 52 heilige managementhuisjes, die hij vervolgens ontzenuwt. Het zijn allemaal reële praktijklessen die de auteur verzameld heeft in zijn loopbaan als gepokt-en-gemazelde (sport)bestuurder. Het voert te ver om ze allemaal te bespreken daarom laat enkele opvallende praktijklessen de revue passeren.
Gebrands schrijft dat ervaringen en praktijklessen het altijd winnen van managementtheorieën en nooit bewezen 'managementboekenwijsheden'. Als praktijkman leer je een goede leidinggevende of manager te worden door de realiteit van alle dag te ervaren. Hij noemt dit actie-intelligentie. Om enkele van zijn provocerende stellingen te noemen. Managementgoeroes prediken niet-bewezen wijsheden. Modellen versimpelen de werkelijkheid, daarom werken ze niet. Zelfhulpboeken werken niet omdat ze de werkelijkheid simplificeren. Veel managementtheorieën zijn ontmaskerd als pseudowetenschap. Tsjakka, stellingen om als lezer toch kritisch over na te denken.
Heel speciaal zijn Gerbrands ideeën over leiderschap. Is coachend leiderschap beter dan dienend leiderschap? Is leiderschap contextafhankelijk? Of heeft het met het karakter van de leider te maken, of de samenstelling van de groep? Uiteindelijk is volgens de auteur elke vorm van leiderschap in de kern altijd een zwart-witbenadering en autoritair. De leidinggevende is bepalend voor de norm omdat hij of zij leiding moet geven aan het team om de afgesproken doelen te bereiken.
Maar modern leiderschap vraagt desalniettemin een vernieuwende manier van denken. In de top van een organisatie wordt gedacht in plannen, budgetten, regels, controle, prestatiecontracten, procedures en competenties. Allemaal prachtige managementtools die op de werkvloer onbegrip opleveren en daarom niet werken, aldus Gerbrands. De directie moet faciliteren en vooral niet te veel in de weg lopen. Breek met regels die je zelf hanteert. Geef mensen grote verantwoordelijkheid, maar bepaal wel het resultaat en de visie om ergens te komen. Schaf de controlemechanismen af en geef medewerkers de ruimte om zelf te beslissen. Hoe meer vrijheid je geeft aan experts en toppers hoe hoger de kwaliteit van de uit te voeren werkzaamheden. Wijze lessen van Gerbrands.
Maar hij heeft er meer. Blijf als leidinggevende vooral bescheiden en verval niet in verkeerd hautain, narcistisch gedrag. Gebruik slogans als middel om teamleden of medewerkers te inspireren. De andere kant van de medaille is dat leidinggevenden die gebruikmaken van inspirerende slogans soms bekritiseerd worden als leiders met tegeltjeswijsheden. Toch blijken die in de praktijk dikwijls een belangrijk hulpmiddel te zijn. Ze zijn namelijk simpel, actiegericht en scherp geformuleerd. Van leidinggevenden wordt daadkracht, voorbeeldgedrag, wijsheid, en emotionele stabiliteit verwacht. Bekend is dat leiders ook te maken hebben met emoties als kwetsbaarheid, stress en net zo goed eenzaamheid kennen. Gerbrands advies is dan om toch deze emoties te durven laten zien. Kortom, wees als leidinggevende open, transparant, ter zake en wars van alle dikdoenerij.
Ten slotte, in Soms is alles wel eens waar profileert de ervaren (sport)bestuurder Toon Gerbrands zich niet als een omgevallen managementboekenkast, maar beschrijft hij juist als praktijkman op socratische wijze de achterkant van het gelijk van controversiële managementonderwerpen. Zijn boek is een verrassende cocktail voor leidinggevenden met lef.
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
