De functie van frictie is een intrigerende titel. Want hoe bestaat het dat frictie functioneel kan zijn? Wat zorgt ervoor dat frictie een waardevolle interventie kan zijn? En wat zorgt ervoor dat een interventie of een non-interventie juist niet succesvol is? Willen we dan te graag een verandering teweeg brengen zonder duidelijk te zijn over het doel? Of drijven we onze eigen zin te veel door? Hoe moet het dan wel? Annemarie Mars neemt de lezer mee langs de dunne scheidslijn en balans tussen het opzoeken van frictie en het creëren van rust. Zij laat zien hoe je in verschillende situaties effectiever kan zijn door te kiezen voor de juiste tactiek en strategie.
Annemarie Mars heeft al een aantal boeken geschreven over de wijze waarop veranderingen tot stand komen. Met dit nieuwe boek neemt zij de lezer mee in haar laatste inzichten.
In de inleiding geeft Mars aan de hand van tegeltjeswijsheden een eerste inzicht van de strekking van haar boek. Als eerste: 'Zonder wrijving geen glans'. En ten tweede: 'Te veel wrijving geeft krassen'. Maar hoe moet het dan wel?
Mars geeft hiervoor een viertal fasen die doorlopen moeten worden om een zinvolle, duurzame en kwalitatief goede verandering tot stand te brengen. De boodschap is dat verandering op zich geen doel kan en mag zijn. De vier fasen die doorlopen moeten worden zijn:
- Start met de inhoud om een solide richting met elkaar te af te spreken: waar wil je naartoe? In het boek wordt hier consequent gewerkt met situatie A naar B. Daarbij is situatie A het hier en nu. En situatie B de toekomstige situatie.
- Wees duidelijk naar elkaar over de zeggenschap. Zo creëer je een gedeelde richting.
- Bespreek en benoem met elkaar het gedrag om te komen tot een geleefde richting.
- Werk aan de relatie om zo verbondenheid te bereiken.
Vervolgens werkt Mars de vier lijnen uit. Ze verduidelijkt die langs de lijn van tegengestelde begrippenparen. De spanningsvelden. Bijvoorbeeld: geven en nemen of zitten en staan. De begrippen zijn uiterst effectief gekozen en maken direct veel duidelijk.
Daarna plaats Mars de begrippenparen in het model dat als een rode draad door het boek loopt. Het model is een kwadrant dat uitgaat van disfunctionele en functionele inzet van de begrippen frictie en rust. Mars laat zien wanneer frictie effectief (functioneel) of niet effectief (disfunctioneel) is. Hetzelfde geldt voor de inzet van rust bij het bereiken van de gezamenlijke doelstellingen. De voorbeelden en de schrijfstijl van Mars zijn treffend en beeldend.
Mars maakt ook duidelijk dat je zelf verantwoordelijk bent voor stagnatie bij het succesvol tot stand komen van een verandering. Het is de kunst om die interventies te kiezen die progressie teweeg brengen. Vaak draait het hier om duidelijk zijn over het doel, timing, goed luisteren en duidelijk zijn over elkaar rollen, gedrag en verwachtingen. Het is situationeel welke interventie passend is. Beredeneerd niets doen is daarbij ook een optie.
De functie van frictie is een zeer toegankelijk boek. De beschrijving van de begrippenparen in combinatie met het model over effectiviteit en ineffectiviteit van de inzet van rust en frictie bij verschillende omstandigheden geven snel en goed inzicht.
Over Frank van Kuijck
Frank van Kuijck is een onafhankelijk en zelfstandig professional in toezicht en advisering binnen de publieke sector. Hij is oprichter en eigenaar van het adviesbureau Toetssteen BV. Daarnaast is hij associate partner bij TransitiePartners. Hij heeft een achtergrond als Partner in de audit en adviespraktijk bij Deloitte en is docent Auditing aan de UVT Tilburg.
