Compliance gaat over het naleven van regels. Inmiddels is het geen groot geheim meer dat organisaties en hun medewerkers zich lang niet altijd aan de regels houden. Onduidelijk echter is waarom dat het geval is. Wel duidelijk is dat wanneer mensen zich niet aan de regels houden, het weinig zin heeft een aanpak op nieuwe regels te baseren. Dat klinkt misschien allemaal heel logisch maar in de context van een bedrijf waar zware bekeuringen uitgedeeld worden wanneer overtredingen zijn begaan, valt het te begrijpen dat dergelijke organisaties in de ‘regels-opstellen-reflex’ schieten. Alle auteurs zijn het erover eens dat dit niet de juiste aanpak is. En hoewel de verschillende artikelen in het boek vanuit een ander perspectief geschreven zijn, is de rode draad dat er gedragsverandering moet plaatsvinden om een stevige basis te creëren voor compliance. Zo opent De Blot het boek met de vraag: ‘Wat willen we bereiken met compliance?’ Een terechte vraag lijkt me, want met alleen je aan de regels houden kom je als organisatie ook niet veel verder. De auteur pleit ervoor om een paradigmaverschuiving te laten plaatsvinden: van doen naar zijn. Daarmee is de toon gezet: compliance is niet iets dat instrumenteel moet worden aanpakt, maar een onderdeel van een groter geheel waarvoor een visie vereist is. Dat kan betekenen dat organisaties hun vastgeroeste mindset moeten aanpassen. Wat een beetje ontbreekt in het boek zijn de ervaringen vanuit de praktijk. Vanuit de gedachte dat niet alle leidinggevenden onwelwillende lieden zijn en de meesten het goed voorhebben met hun organisatie en hun klanten en compliance een warm hart toedragen, zou het interessant geweest zijn te vernemen waar compliance dan staat. Dat wil zeggen: na betrokken inspanningen van het management. De Nederlandse (organisatie)cultuur is immers wars van regels, zodat leidinggevenden het lang niet gemakkelijk hebben om hun mensen hierin mee te krijgen. De Amerikaanse aanpak genaamd rule based gaat over het strikt afvinken van regels en zou in ons land weinig kans van slagen hebben. De tegenhanger, principle based waarbij zelfregulering centraal staat, wordt kort in een van de artikelen beschreven. Het probleem waar organisaties en hun leidinggevenden tegen aan lopen op het gebied van compliance, lijkt minder met kennis en meer met gedrag te maken. Maar over een aanpak voor managers staat weinig in het boek, en wat erover in staat is erg academisch en niet makkelijk te vertalen naar de werkvloer. Ik zou van bovenstaande kritiek niet zo’n punt hebben gemaakt als het boek een andere titel had gehad, maar nu het ‘Compliance management’ heet, schept het bij mij verwachtingen die het niet kan waarmaken. Ondanks dit minpuntje vind ik het een uitstekend boek met onderwerpen die de lezer vooral aan het denken zet op gebieden als: integriteit, de link met MVO en Corporate Governance, de rol van het merk, geloofwaardigheid en vertrouwen.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
