Publiek ondernemerschap is geen sinecure, een ieder die er mee te maken heeft gehad, kan dat beamen en anders doen de acht voorbeelden in het boek je wel de moed in de schoenen zinken. Het is een moeras van paradoxen, dilemma’s, hobbels, bobbels en knelpunten. Niet iets voor mietjes en mensen die snel de moed opgegeven. Gelukkig hebben de drie auteurs een waarderingsinstrument voorhanden waarmee maatschappelijke ondernemers enerzijds en ambtenaren anderzijds nader tot elkaar kunnen komen.
Dit boek moet je plaatsen in de categorie: Nederland kantelt! Burgers met initiatieven kunnen maar zo een stuk slimmer een aantal zaken oplossen die professionele organisaties door hun ingebakken verkokering van nature nu eenmaal niet kunnen oplossen.
De voorbeelden in het boek zijn stuk voor stuk diamantjes om de problematiek te doorvoelen, zowel voor de initiatiefnemende burgers als voor de ambtenaren: de burger die iets wil met een al jaren leegstand pand en vervolgens van het kastje naar de muur wordt gestuurd. Een burger die merkt dat de daklozenopvang niet functioneert, het zelf oplost, maar gedoe krijgt omdat het een aanzuigende werking zou kunnen hebben vanuit de buurgemeentes. Een lokale stichting die multiprobleemgezinnen vele malen effectiever en goedkoper ondersteunt, maar daarbij de professionele hulpverleners voor de voeten loopt en zelfs beticht wordt van broodroof. De onrendabele taken van een zorginstelling die worden overgenomen door vrijwilligers zodat ouderen in hun eigen dorp kunnen blijven wonen en de krimp het dorp niet verder uitholt, etc. etc.
Gemeenten juichen dit type initiatieven op voorhand toe, maar het kenmerk is dat ze iets oplossen op een manier die niet past binnen de bestaande regelgeving en budgetten.
De auteurs presenteren een aanpak waarbij partijen een brug kunnen bouwen om zo nader tot elkaar te komen: (1) welk verschil gaat het burgerinitiatief maken, wat is de legitimiteit van het idee (2) met wie en voor wie (betrokkenheid) en (3) waar valt precies de winst van het slimmer opereren? De drie juiste vragen: zeker gezien vanuit het perspectief van de gemeente.
De bottom-line is helder: ‘Wat kan de gemeente minder inkopen/uitgeven als het initiatief lukt?’ Voor wie het boek is geschreven is niet helemaal helder door het gehanteerde taalgebruik: richt het zich op het burgerinitiatief (ondertitel: het handboek voor publieke ondernemers) of richt het zich op de ambtenaren (titel: hoe waardeer je een maatschappelijk initiatief?). De auteurs proberen beide partijen te ondersteunen en de kans is dan groot dat je ergens in het midden van het politiek moeras uitkomt. Of dat wijsheid is bezien vanuit het burgerinitiatief?
Laten we het boek beoordelen op het feit dat het een van de eersten in zijn soort is. Inhoudelijk is het goed, zeker door de voorbeelden. De maar zit in het meebuigen met wat gevraagd wordt van de burgerinitiatiefnemers richting ambtelijk apparaat. De 21ste eeuw ziet er anders uit, maar nieuwe initiatieven worden geacht zich in allerlei bochten te wringen zodat de ambtenaren ermee uit de voeten kunnen binnen de structuren van de vorige eeuw.
Mooi voorbeeld is dat niets uit het boek mag worden verveelvoudigd van de uitgever, terwijl de auteurs zelf geen literatuurlijst hanteren waarop zij hun kennis hebben gebaseerd.
Tot slot mijn gouden tip: Ambtenaren die in een andere plaats wonen dan ze werken zouden alleen aangenomen moeten worden als ze in hun eigen woonplaats een burgerinitiatief van de grond hebben gekregen. Je ziet het immers pas als je het voelt. Dat zal ze leren. Verder een meer dan prima boek, … gegeven de kantelperiode waarin we leven. In termen van The Matrix (1999): it's not the spoon that bends, it's your mind.
