In 'Commissaris van nu' komt bijvoorbeeld de groepsdynamiek in het team commissarissen aan de orde: wat speelt er tussen die kikkers en wie houdt ze in de kruiwagen? Welke governancestructuren zijn er? Het samenspel met institutionele beleggers en ook waarom het nu geen 'leuk baantje' meer te noemen is, maar een zware verantwoordelijkheid. Maar ook juridisch-technische aspecten worden eenvoudig en duidelijk uitgelegd: wat houdt de Sarbanes-Oxley Act bijvoorbeeld precies in? Na lezing kunt u zo aan de slag. Vaak is een bundel met bijdragen van verschillende auteurs een mengelmoesje. De eenheid ontbreekt en het leest vaak niet lekker. Hier zijn de individuele stukken zijn van hoge kwaliteit en er is weinig overlap, wat bijdraagt aan een solide geheel. Het gekozen papier, dat stevig voelt, onderstreept dat. Prof.dr.mr. Marcel Pheijffer RA en prof.dr. Fred van Eenennaam zijn moeiteloos in staat geweest om de dertien bijdragen tot een geheel te maken dat makkelijk leest en boeit. Beide auteurs zijn verbonden aan de Nyenrode Business Universiteit. Dit zal er ongetwijfeld mee te maken hebben dat ze zo gemakkelijk corporate Nederland aan het praten hebben gekregen. De interviews met topcommissarissen Aad Jacobs (de machtigste man in bedrijfsleven 2005 volgens 'FEM business') en Dolf van den Brink (AkzoNobel, ABN Amro) bijvoorbeeld zijn zeer leesbaar en toegankelijk. Wat ook aardig is: de samenstellers lichten ons in over hun inspiratiebronnen (www.edge.org) en bevelen zelfs boektitels aan (met foto's van de covers erbij - heel grappig). Zo leren we waarom ze 'Controle is goed, vertrouwen nog beter' een goed boek vinden. Is dit boek voor élke commissaris interessant? Ja en nee. Het is beginnersmaterie. Daar is niets mis mee, want er is niet zo heel veel op dit gebied. De nuchtere stijl en de open benadering demythiseren de achterkamertjes van de 'old boys' - en zo hoort het ook. En nee, het is niet interessant voor de ervaren commissaris. Tenminste, die zou alles al behóren te weten... Voor bestuurders geldt hetzelfde; diegene die voor het eerst gaat dealen met een Raad van Commissarissen zal zeker het spel beter kunnen spelen als men het boek op het nachtkastje heeft liggen. Maar na 5 jaar heeft deze bestuurder waarschijnlijk zoveel theater meegemaakt, dat hij zelf een boek kan schrijven. Wat verwondert, is de ondertitel van 'Gevaarlijke gedachten voor commissarissen'. De auteurs zouden ons in het boek 'gevaarlijke gedachten' aanreiken waardoor we aan het denken gezet zouden worden. Die term is wellicht gekozen om het saaie vak van toezichthouder wat spannender te maken, maar is een beetje dun uitgewerkt. Mijn bloed is nergens gestold en ik ben op geen enkel moment overvallen door opwindende gedachten. Maar dit is dan weer een pareltje: de samenstellers halen Peter Senge aan en zetten uiteen waarom het toch soms fout gaat in de boardroom: 'Hoe kan een raad van betrokken commissarissen met een individueel IQ van meer dan 120 een collectief IQ van slechts 60 hebben?' Zou de sluimerende groepsdynamica hier schuldig aan zijn? De reeks 'Management in de samenleving' behandelt uiteenlopende bedrijfsethische thema's met als doel bestuurders en managers praktische ondersteuning te bieden. Dit boek is zeer zeker praktisch en biedt ondersteuning. Maar ten aanzien van het onderwerp ethiek blijft dat toch wat theoretisch en beperkt. Neem nu de kwestie: kun je als commissaris besluiten van de Raad van Bestuur tegenhouden? Technisch gesproken wel. Maar de commissarissen geven aan dat in de praktijk nee-zeggen nog niet zo makkelijk is. Dát is nu eens een herkenbare ethische kwestie! Helaas blijft de auteur dan steken in de constatering dat nee-zeggen moeilijk is, terwijl ik daar behoefte zou hebben aan meer reflectie. Of zou het volgende kopje ('zelf opstappen') als antwoord bedoeld zijn? Geeft niks, je kunt niet alles hebben in het leven en het perfecte boek bestaat niet. Ook met deze kleine imperfecties blijft 'Commissaris van nu' een prettige aanwinst.
Over Marjolein te Kolsté
Drs. Marjolein te Kolsté recenseert managementboeken voor o.a. Juweeltjes.