Paul Ansems en Jan Moen trappen af met twee min of meer inleidende hoofdstukken, waarin de contouren van leiderschap geduid worden. De fascinatie voor het beroep enerzijds en anderzijds de focus die er op bestuurders en managers ligt, die bovendien gevraagd worden om zich te verantwoorden. Het gedrag van de leidinggevende in organisaties doet er het meest toe zodat 'jezelf de maat nemen' ook ethisch een goede keuze is. Daarnaast is het een, om 'bij' (te ontwikkelen) te blijven een noodzakelijke keuze. In het derde hoofdstuk wordt aan de hand van drie kleuren (rood, groen en blauw) leiderschapsstijlen uitgewerkt.
De rode leiderschapsstijl is oppositioneel, machtgericht, competitief, machtgericht en perfectionistisch. Er horen gedragskenmerken als status, controle, dominant, agressie, defensief bij.
De groene leiderschapsstijl zoekt goedkeuring, is conventioneel, afhankelijk en vermijdend. Gedrag van de groene leider valt te omschrijven als conflictvermijdend, pacifistisch, toedekkend, zelfbeschermend.
De blauwe leiderschapsstijl ten slotte kenmerkt zich door prestatiemotivatie, zelfactualisatie, mensgerichtheid en relatiegerichtheid. Hierbij hoort de gedragsset: betrokken, waardegedreven, pro-actief, hulpvaardig en constructief.
Ansems en Moens bezigen de stelling dat elk mens over kenmerken van de drie kleuren beschikt. De defensieve gedragsstijlen (rood en groen) kunnen worden teruggevoerd naar onzekerheid van mensen en de angst voor verlies.
Constructieve gedragstijlen (blauw) worden dienend en altruïstisch genoemd, wat voortkomt uit het verlangen het goede goed te doen. De afwezigheid van blauw leiderschapsgedrag uit zich bij mensen in het missen van het vermogen tot presteren en verbinden.
In het onderdeel kunst of kunde onderscheiden de auteurs het verschil tussen leiderschap en management. Aan de hand van zeer verhelderend schema valt in één oogopslag terug te lezen waarin zich dit uit.
De subtitel 'kleedkamergesprekken' is metaforisch; in de sfeer van zweet en emotie vinden in de 'kleedkamer' gesprekken plaats met mede interviesanten en de coach. Er zijn vele spiegels als men zich uit over successen en mislukkingen. Welke pijnpunten komen leiders persoonlijk tegen en is er de bereidheid elkaars gedrag kritisch te bespreken?
Het boek is compleet met een hoofdstuk over leiderschapstips. Tips die even verrijkend als voor de hand liggend genoemd kunnen worden. Verrijkend als in subkopjes wordt toegelicht wat verstaan wordt onder 'surfen', brede belangstelling hebben voor literatuur, kennis hebben van filosofische stromingen en 'snorkelen', onderzoeken hoe je organisatie er onder water (een ijsberg bevindt zich voor het grootste deel onder de waterspiegel) uitziet.
Het boek is wat mij betreft geschikt voor alle typen managers en leidinggevenden, hoewel ik me kan voorstellen dat professionals die nog niet in de ervaring ondergedompeld zijn vooral hun voordeel met dit werk kunnen doen. 'Kleur bekennen' heeft absoluut aan de verwachting voldaan antwoorden te vinden op vraag stukken als ethiek, waardengedreven leiderschap, leiderschapsstijlen en 'wanneer van baan veranderen'.
De kleurindeling mbt de leiderschapsstijlen zijn op zichzelf voorstelbaar. Echter zijn er nogal wat andere auteurs (de Caluwé, Bonds) die gebruik maken van kleurindelingen en kleurvoorkeuren. Hoewel ik me bij de door de auteurs gebruikte kleur toekenning wel kan vinden is het wel lastig als ik bij de Caluwé een groene manager ben en in dit boek een blauwe moet worden.
Het achterwege laten van voorbeeldcases juich ik van harte toe. De stelling van de auteurs is dat het achterwege laten de focus houdt op waar het in leiderschap echt om gaat; 'een persoonlijk ontwikkelingsplan dat leidt tot effectief (leiderschaps) gedrag.' Een focus die ik, mede dankzij dit boek, heb kunnen aanscherpen.
Over Peter Bosma
Peter Bosma is werkzaam als manager in een revalidatiecentrum. Hij is gefascineerd door en gespecialiseerd in de onderwerpen leiderschap en verandermanagement. Tevens is hij werkzaam als geregistreerd supervisor en coach. Hij haalde zijn MBA aan Business School Nederland, de Action Learning MBA.
