Theorie over leiderschap, ondernemerschap, duurzaamheid of strategie het zijn allemaal begrippen die je in de moderne managementboeken terug kan vinden. Maar wat is nu de werkelijkheid en wat zijn de harde feiten? In 'Bedrijven die de wereld hebben veranderd' beschrijft Jonathan Mantle wat het succes van vijftig bedrijven was en is. Coca Cola is een voor de hand liggend voorbeeld, maar bedrijven als Endemol, Virgin, BIC en Al Jazeera komen verrassend genoeg ook aan bod. Mantle's beschrijving maken duidelijk wat de oprichters in de loop der jaren hebben doorstaan. Dat bedrijven als Ford, Volkswagen, Reuters, Kodak en Unilever grote invloed hebben gehad op de maatschappij, weten we eigenlijk wel.
Maar wat de oprichters van deze bedrijven soms hebben moeten doorstaan, is niet altijd bekend en Mantle is erin geslaagd om dat zichtbaar te maken. Veel van de bedrijven hebben de eerste en tweede wereldoorlog en verschillende recessies doorstaan. Sommige bedrijven zijn bijna failliet gegaan (Thomas Cook, Boeing en Endemol), andere zijn vernieuwers die de politieke en maatschappelijke opinie tegen zich hadden (Margret Sanger) of moesten onder zo'n grote druk presteren dat zij een zenuwinzinking kregen (Yves Saint Laurent). De auteur heeft het boek op chronologische wijze ingedeeld, te beginnen met de Britse East India Company uit 1600 tot Google uit 1998. Als je de verhalen hebt gelezen, kun je ook een indeling maken op wat nu het succes bepaalt.
Met een knipoog naar Jim Collins, Tom Peters en Robert Waterman en vele anderen laat Mantle zien wat de succesfactoren zijn wat en het succes van bedrijven van vandaag is. Succes draait om ondernemerschap, vindingrijkheid en doorzettingsvermogen, maar ook het omgaan met medewerkers. Hoewel HRM en POP-gesprekken 30 jaar geleden nog niet bestonden, hebben oprichters als Levi Strauss en Johnson& Johnson de successen bepaalt door hun medewerkers ruimte te geven voor innovatie en sociaal beleid. Het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Van de oprichters, vaak flamboyante mensen met grote ego's en dominante karaktertrekken, zien we ook de schaduwkanten in hun leven. De één is bigamist en de ander vermengt het geloof met drank. Weer een ander dwingt het personeel tot matiging en sober gebruiken van (bedrijfs)middelen. De verhalen en bedrijven die Mantle als voorbeeld heeft gekozen, zijn voornamelijk afkomstig uit de vrije markteconomie (het Angelsaksisch model). De helft van de verhalen gaan over Amerikaanse bedrijven, gevolgd door twaalf over bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk. De overige dertien bedrijven komen uit Europa en Japan, waarbij Endemol, Unilever en De Amsterdamse Wisselbank een goede score (6%) voor het Nederlands aandeel leveren. 'Bedrijven die de wereld hebben veranderd' is een interessant boek met meeslepende verhalen die luchtig gemaakt zijn met illustraties. Nagenoeg alle verhalen zijn boeiend, bij slechts drie verhalen heb ik de tekst snel gelezen. De veelheid aan informatie vat Mantle met tijdsbalken en kadernotities op een slimme wijze samen. Het is echt een boek voor liefhebbers van geschiedenis met een bedrijfskundige of een marketingachtergrond. Docenten voor HBO en universiteit kunnen veel informatie uit dit boek gebruiken ter ondersteuning van hun colleges. Het is ook een boek waarin projectteams en beleidsmakers inspiratie kunnen opdoen voor hun projecten en rapporten. Want zoals Mantle laat zien: hard werken, volharden en innoveren vormen de basis voor succes.
Over Nico Vreeswijk
Nico Vreeswijk MBA is werkzaam als manager relatiebeheer bij Sanquin Bloedvoorziening in Amsterdam en schrijft recensies op persoonlijke titel. Hij heeft zijn MBA behaald aan de Business School Nederland te Buren en is docent bij de business school NCOI.