Economie verklaart waarom producten uit een minibar zo duur zijn, waarom veiligheidszitjes voor kinderen in de auto verplicht zijn en in het vliegtuig niet, waarom bij sommige auto's de benzinedoppen aan de bestuurderskant zitten en bij andere aan de passagierskant, waarom verkopers van witgoed deuken slaan in de apparaten die ze verkopen en nog veel meer. Heel veel meer, zelfs.
Frank laat in 'Economie verklaart alles' zien dat haast ieder maatschappelijk fenomeen in economische termen te vatten is. De antwoorden op de vele vragen die in 'Economie verklaart alles' aan bod komen zijn vaak verrassender dan de vragen zelf, zo belooft Frank. 'Ze laten zien hoe economische principes werken en geven je een totaal andere kijk op de wereld.'
De paar vragen die op de cover van Robert H. Franks 'Economie verklaart alles' staan geven slechts een beperkt beeld - een vertekend beeld - van wat het boek te bieden heeft. Vooral in combinatie met de veelbelovende titel. Want wie zou willen weten waarom bruine eieren duurder zijn dan witte? Ik niet, in ieder geval... Wel werd ik getroffen door de belofte van die titel. Een beetje bijspijkeren kan immers nooit kwaad, toch? In wezen is dit bijspijkeren ook voor Frank een drijfveer geweest om zijn inzichten te bundelen in 'Economie verklaart alles'. Hij is uiterst kritisch over de wijze waarop zijn vak, economie, op universiteiten wordt onderwezen. Daarom brengt hij in dit boek de meest spraakmakende resultaten van de schrijfopdrachten die hij zijn studenten meegaf bij elkaar en maakt deze voor een ieder beschikbaar. Het zijn interessante voorbeelden van gebeurtenissen en fenomenen uit de praktijk van alledag, waarop hij en zijn studenten economisch denken hebben losgelaten. Ze zijn bedoeld voor lezers die er genoegen aan beleven om de mysteriën van alledaags menselijk handelen te ontraadselen. 'Hoewel velen economie een duister en onbegrijpelijk iets vinden, zijn de basisprincipes ervan heel simpel en kan iedereen ze zelf bedenken. Wanneer je die principes aan het werk ziet in de context van concrete voorbeelden, geeft dat je de kans om ze je moeiteloos eigen te maken.' Dat laatste is misschien een wat overtrokken voorstelling van zaken, maar wat Franks behandeling van de uiteenlopende onderwerpen wel bewerkstelligt, is dat duidelijk wordt dat achter ogenschijnlijk irrationeel gedrag economisch denken schuilgaat. Nogmaals, 'Economie verklaart alles' is opgezet rondom vragen en antwoorden. Frank pleegt zijn studenten, van wie veel van deze vragen afkomstig zijn, voor te houden dat zij antwoorden vooral moeten zien als intelligente hypotheses die nog verder moeten worden verfijnd en beproefd. En hij roept zijn lezers dan ook op zijn bevindingen met een kritisch oog te bezien. Misschien dat zij zelf kennis in huis hebben waarmee de antwoorden verbeterd kunnen worden. Franks toepassing van de economische wetenschap of van de inzichten uit die wetenschap zijn dan ook verre van absoluut te noemen. En hoe kan het ook anders, met die breedte waarover de behandelde onderwerpen zich uitstrekken? Ter illustratie noem ik er een aantal. Zo heeft 'Economie verklaart alles' hoofdstukken over de economie van productdesign, mysteries uit de wereld van werk, het decoderen van signalen uit de markt, psychologie ontmoet economie en de informele markt voor persoonlijke relaties. Voor een econoom als ik, geschoold in betrekkelijk logisch denken, denken in wetmatigheden, is met name zo'n hoofdstuk over de relatie tussen psychologie en economie boeiend. 'Economie verklaart alles' moet niet te serieus genomen worden, zeker de titel niet. Het boek is, ondanks de op veel plekken ongelukkige, wellicht haastige vertaling, prima in plukjes te consumeren, al was het maar omdat er niet makkelijk één lijn door het verhaal te ontwaren valt. Sommige verhandelingen zijn ronduit vermakelijk om te lezen, andere vragen krijgen op zijn mildst gezegd slaapverwekkend 'overduidelijke' antwoorden. En nergens in het boek wordt het echt opzienbarend. In zijn 'Tot besluit' wordt Frank ook wat blasé, door te zeggen dat de lezer, als hij zover gekomen is, al hard op weg is een economisch natuuronderzoeker te worden. 'In het land der blinden is eenoog koning' voegt hij daar aan toe. Ja, zo ken ik er nog wel een ... De lezer is met 'Economie verklaart alles' in ieder geval wel in staat beter te beoordelen wanneer hij informatie kan geloven en wanneer die uitnodigt tot scepsis. En ook dat is wat waard.
Over Perry Oostrum
Per Oostrum begon met schrijven op de middelbare school. Wie niet? Serieus werd het toen hij over zijn grote passie, popmuziek, begon te publiceren in verschillende tijdschriften. 'Mannenleed, een crisisroman' is zijn eerste fictieve werk. Hij werkt als zelfstandig adviseur op het vlak van het onderkennen en beheersbaar maken van risico's en het realiseren van organisatieveranderingen. Per is getrouwd, heeft twee zonen en woont in Wassenaar.