In samenhang met dit debat werd aanvankelijk beslist dat er een Nationaal Historisch Museum moest komen, maar dat verdween weer van het toneel door een combinatie van ruzie en bezuinigingen. Al die verwarring heeft een zeer voor de hand liggende oorzaak: er is helemaal geen kenmerkende, stabiele nationale identiteit. Nederland is namelijk een klein, maar tegelijkertijd zeer heterogeen land. Wie er over nadenkt zal zich realiseren dat er op zijn best diverse Nederlandse identiteiten zijn, die ook weer onderhevig zijn aan een relatief snel verlopend historisch veranderingsproces.
Maarten van Rossem, voorheen bijzonder hoogleraar amerikanistiek aan de Universiteit van Utrecht, maar vooral bekend van zijn boeken en media-aanwezigheid, heeft in 'Nederland volgens Maarten van Rossem' een aantal stukken bijeengebracht over dat proces van verandering. Deze stukken zijn eerder, tussen 2007 en 2012, verschenen in zijn eigen tijdschrift Maarten!, alsmede in Historisch Nieuwsblad, Scientific American en Tijdschrift voor Geschiedenis. Met een mengeling van geveinsde onnozelheid, verwondering en droge humor geeft hij in deze stukken zijn gedegen geïnformeerde visie op wie wij Nederlanders zijn, waar wij ons ongemerkt door laten beetnemen en hoe wij anders tegen de maatschappij aan kunnen kijken.
Zo trekt hij ten strijde tegen het canondenken, dat vanuit het perspectief van een beter historisch begrip een vergissing moet zijn. De aanmaak van canons maakt het noodzakelijk de geschiedenis te verknippen tot leuke, pakkende venstertjes, aldus Van Rossem. Daarmee gaat al heel snel de essentie van die geschiedenis verloren. De geschiedenis is een proces, een verhaal, geen ketting van vensterkraaltjes. Dat valt ook af te lezen aan de in deze bundel opgenomen stukken, die niet zijn bijgewerkt aan de actualiteit. Daardoor zijn bepaalde visies en vooruitzichten reeds ingehaald door de werkelijkheid, waarbij gezegd moet worden dat ik Van Rossem niet echt op scheve inzichten heb kunnen betrappen. Naast de vergissing over het canondenken buigt Van Rossem zich in de verschillende stukken over verzuiling, de geschiedenis van het alledaagse, Fortuyn ('een spectaculaire variété-artiest'), het populisme van de PVV en de misvatting van media om historici, per definitie bedreven in het duiden van wat geweest is, te vragen naar wat ons in de toekomst te wachten staat. Een van de meest ontwapenende bijdragen vind ik zijn verhaal over geluk, waarin ik een heel andere Maarten van Rossem lees, dan de bromsnor van televisie. De viering van Sinterklaas, Kerst, Oud en Nieuw en diverse verjaardagen, waarvan in het bijzonder zijn eigen, ziet hij als ultiem geluk. Voor mij is dat nieuw. Misschien heeft hij mij wel bij de neus … Heel treffend vind ik zijn beschrijving van geluk dat hij mocht ervaren tijdens zijn studie geschiedenis. 'Je leest boeken die complexe gebeurtenissen analyseren waar je eigenlijk nooit goed over hebt nagedacht en dat levert met enige regelmaat momenten op waarbij je ineens weet: ja, zo zit dat natuurlijk, zo moet dat wel zitten - dat is geluk.' Eerlijk gezegd is dit een heel mooie samenvatting van wat het lezen van Van Rossems schrijfsel mij oplevert en kan ik het zelf niet beter onder woorden brengen. Laat ik het dan ook hierbij houden ...
Over Perry Oostrum
Per Oostrum begon met schrijven op de middelbare school. Wie niet? Serieus werd het toen hij over zijn grote passie, popmuziek, begon te publiceren in verschillende tijdschriften. 'Mannenleed, een crisisroman' is zijn eerste fictieve werk. Hij werkt als zelfstandig adviseur op het vlak van het onderkennen en beheersbaar maken van risico's en het realiseren van organisatieveranderingen. Per is getrouwd, heeft twee zonen en woont in Wassenaar.
